قل قل قلیان قدغن

از میان گفت وگوهای گذری و نصفه و نیمه مردم در میان اتوبوس ها، تاکسی، صف مترو و... درباره جلوگیری از استفاده علنی از مواد دخانی در مکان های عمومی، نشان از رضایت درونی آنان از اجرای این طرح دارد. از آنجا که در سال های اخیر با افزایش گرایش جوانان به قلیان به سبک و سیاق نوین،بیشتر مردم، کشیدن قلیان وسیگار را پیش درآمدی برای جذب جوانان به سمت انواع موادمخدر می پنداشتند، اجرای طرح مبارزه ملی با دخانیات، تا حدودی باعث شده نفس راحتی بکشند و هم دردی دولتمردان را با مردم به فال نیک بگیرند.
توتون و تنباکو با پیشرفت فناوری در اروپا در قرن ۱۷میلادی و در زمان صفویه وارد ایران شد و ایرانیان با ذوق و سلیقه ذاتی، قلیان ها را ساختند و روش استفاده توتون و تنباکو را منتسب به آن کردند. به طور معمول کشیدن قلیان تا سال های اخیر مربوط به افراد میانسال یا سالخورده و از قشر و طبقه خاصی بود، اما کمتر از یک دهه است که جوانان سختی کوه پیمایی دربند و درکه را به عشق کشیدن قلیان های رنگ و وارنگ و با طعم های مختلف، بر خود هموار می کنند. اقبال و گرایش عمومی به قلیان و مواد دخانی به جایی رسید که در سال های اخیر مسئولان مربوطه را به صرافت تعیین راهکار کشاند. جمع آوری قلیان از قهوه خانه ها به دلیل مسایل بهداشتی از حدود چهار سال گذشته مطرح شد، اما به دلایل مختلف اجرای آن متوقف شد. سال۱۳۸۲برای نخستین بار ممنوعیت و جمع آوری قلیان از قهوه خانه های سطح شهر تهران از سوی نیروی انتظامی آغاز شد که بعد از مدتی به فراموشی سپرده شد. به گفته معاون سلامت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، سالانه ۶۰هزار نفر به دلیل استعمال دخانیات در کشور جان خود را از دست می دهند. "سیدموید علویان" با هشدار نسبت به این که سن ابتلا به بیماری های قلبی وعروقی درکشور رو به کاهش است، گفت: دو تا سه برابر سود حاصل از فروش مواد دخانی برای درمان این بیماری ها هزینه می شود و زنان و کودکان بیشتر در معرض عوارض استعمال دخانیات قرار می گیرند. معاون وزیر بهداشت بااشاره به اینکه حدود سه درصد افراد ۱۳تا ۱۵سال مصرف کننده مواددخانی هستند، افزود: ۱۵درصد این گروه سنی قلیان می کشند که مضرات آن بیش از سیگار است. وی با بیان این که در باور افکار عمومی، خطرات و زیان های قلیان کمتر از سیگار است، فرهنگ سازی و برخورد با مظاهر علنی مصرف قلیان و دخانیات را راهکاری برای تامین سلامت مردم برشمرد. علویان، اجرای طرح مبارزه ملی با دخانیات که با همکاری وزارت بهداشت و نیروی انتظامی به اجرا درمی آید را، پیش درآمدی برای افزایش بهداشت و سلامت عمومی جامعه دانست.
"طرح مبارزه ملی با دخانیات"، عنوان طرحی است که پس از کش و قوس های فراوان از سوی نیروی انتظامی و با همکاری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از ۲۴آذرماه در تهران آغاز شد. براساس این طرح عرضه کنندگان مواددخانی ازاین پس مجاز به عرضه مواد دخانی مانند قلیان و سیگار به صورت علنی نیستند و در صورت تخطی با افراد برخورد خواهد شد. به گفته رئیس پلیس نظارت بر اماکن عمومی ناجا، این تنها طرحی بوده که تاکنون ناجا بدون پرداخت خسارت مالی و با تکیه بر اراده بیش از ۹۰درصد مردم انجام داده است. براساس گزارش های ناجا، صاحبان اماکن عرضه کننده مواد دخانی نه تنها در زمینه اجرای این طرح اعتراضی نداشته اند که همکاری های لازم را در این زمینه با ناجا صورت گرفته است. درمرحله دوم این طرح، از ابتدای دی ماه در شهرستان های کشور اجرایی شدو در هشت استان کشور قبل از اجرای طرح، مردم و صاحبان اماکن عمومی ظواهر علنی مصرف مواد دخانی راجمع آوری کرده به گونه ای که ناجا موردی برای برخورد پیدا نکرده است. در واقع برخورد مردم با این طرح، نشانگر استقبال و اهمیت آنان به سلامت عمومی جامعه است.
براین اساس استفاده از مواد دخانی و قلیان در مراکز پذیرایی و اقامتی مانند سفره خانه ها و رستوران های سنتی، هتل ها، مسافرخانه ها، باغچه های پذیرایی(شهری و بین راهی) و کلیه مکان های عمومی ممنوع است. تبلیغ و در معرض نمایش قرار دادن محصولات دخانی مانند قلیان و ادوات آن نیز ممنوع است و مسئولیت اجرایی ممنوعیت استعمال دخانیات در اماکن عمومی با مدیران، کارفرمایان یا متصدیان اماکن مربوطه است و ناجا در صورت وقوع هرگونه تخلف براساس ضوابط، برخورد قانونی خواهد کرد. براین اساس متصدیان،کارفرمایان ومسوولان اماکن عمومی موظف هستند تابلوهای هشداردهنده مبنی بر ممنوعیت مصرف محصولات دخانی را در نقاط مناسب و درمعرض دید عمومی نصب کنند. سازمان های صنفی مرتبط باتاسیسات گردشگری نیز باید در چارچوب این قانون و قوانین مربوطه نسبت به آگاه سازی و نظارت و کنترل بر مراکز تحت پوشش، اقدام کنند. البته اجرای این طرح، در کنار رضایت مندی شهروندان، نگرانی هایی را برای کسانی به وجود آورده که قسمت زیادی از درآمد خود را از فروش و عرضه قلیان و دخانیات به دست می آورند.
● قلیان ها جمع می شوند نه قلیان کش ها!
در حالی که از دو هفته پیش ممنوعیت استعمال قلیان در اماکن عمومی با شدت اجرا می شود ولی قهوه خانه داران که با اجرا شدن این طرح کار خود را از دست داده می بینند به این امر معترضند. طرح ممنوعیت قلیان در حالی اجرا شد که پیش از این اعلام شده بود اگر قلیان در فضایی غیر از فضای طبخ و توزیع غذا در محل هایی که از اتحادیه جواز دارند توزیع شود به لحاظ قانونی اشکالی ندارد. اما در حال حاضر هرگونه ارائه قلیان توسط هر واحد صنفی اعم از مجاز یا غیرمجاز و رستوران و سفره خانه ممنوع شده است و در این میان قهوه خانه داران که ارتزاق اصلی شان از راه ارائه قلیان بود به این امر معترض شده اند. جمعی از قهوه خانه داران با تجمع در محل اتحادیه به پلمپ واحدهای صنفی شان معترض بوده و خواستار ارائه راه حلی برای این معضل شدند. جالب این جاست که برخورد با حلقه های نهایی توزیع دخانیات در حالی انجام می شود که به گفته قهوه خانه داران شرکت دخانیات اخیرا مجوز تولید چند نوع جدید تنباکو را صادر کرده است. قهوه خانه داران جمع شدن قلیان از قهوه خانه ها را همچنین عامل کشیده شدن آن به خانه ها می دانند و به خبر قتل یک پدر توسط پسرش به خاطر کشیدن قلیان در هفته گذشته اشاره می کنند. به گفته دست اندرکاران واضح است که شکل کنترل شده ارائه قلیان در قهوه خانه ها بسیار مطلوب تر از حالتی است که به صورت نیمه مخفی درآید، چون تا به حال آموزش مناسبی درباره مضرات قلیان داده نشده است و به هر حال این کالا بازار خود دارد، پس بهتر بود به شکل نظارتی و کنترل شده در قهوه خانه ها عرضه می شد. رئیس اتحادیه قهوه خانه داران در این باره گفت: اجرای این طرح قلیان ها جمع می شوند اما قلیان کش ها نه. قهوه خانه داران در این تجمع پیشنهاد کردند که از سوی بازرس های اتحادیه با تمامی مراکز عرضه غیرمجاز قلیان مثل سفره خانه ها، رستوران ها، دکه های شهرداری در پارک ها برخورد شود; چرا که آنها مدعی اند بیشترین لطمه را از همین مراکز غیرمجاز و به دلیل رعایت نشدن قانون تداخل صنفی خورده اند.
حال با توجه به اینکه حتی مجمع امور صنفی توزیعی خدماتی تهران هم در روز اول با اعلام قانونی بودن جمع آوری قلیان ها خود را از موضوع کنار کشیده است باید دید چه تمهیداتی برای کارگان بیکار این صنف که ۹۵ درصدشان بدون بیمه هستند در نظر گرفته شده و آیا حمایت های لازم از آن ها انجام می شود یا خیر؟ آیا اتحادیه قهوه خانه داران منحل می شود؟ رئیس اتحادیه قهوه خانه های تهران در این مورد، گفت: به دنبال ممنوعیت عرضه قلیان در قهوه خانه ها، ۹۰درصد درآمد قهوه خانه های تهران کاهش یافته است. " عباس علایی " گفت: از آنجایی که فروش قلیان بیش از ۹۰درصد درآمد این واحدهای صنفی را شامل می شود، ممنوعیت فروش و عرضه قلیان سبب نیمه فعال شدن بسیاری از این واحدهای صنفی شده است. وی بابیان اینکه جمع آوری قلیان از این واحدها نیازمند فرهنگ سازی و انتخاب یک جایگزین مناسب برای آن است، افزود: حذف قلیان از قهوه خانه ها بدون تعیین جایگزین مناسب این قشر را بامشکلات زیادی مواجه خواهد کرد. علایی بااشاره به این که جمع آوری قلیان از واحدهای صنفی سبب انتقال آن به داخل منازل شده و آسیب رسانی آن به خانواده ها بیشتر از این خواهد شد، تصریح کرد: هم اکنون تنها کسانی که قصد کشیدن قلیان دارند به قهوه خانه ها مراجعه می کنند، ولی کشیدن قلیان در منزل برای تمامی اعضای خانواده مضر است. وی با بیان اینکه عامل اصلی افزایش مصرف قلیان در میان جوانان، سفره خانه های سنتی است، ادامه داد: این واحدها به صورت غیر مجاز و بدون داشتن مجوز در دل رستوران دایر شده اند. وی گفت: بیش از ۵۰سفره خانه سنتی در تهران بدون مجوز فعالیت دارد که نوع غذا و فروش قلیان در این واحدها با یکدیگر هیچ سنخیتی ندارد.
این مسئول صنفی بابیان اینکه واحدهای صنفی قهوه خانه مخالف جمع آوری قلیان نیستند، گفت این حرکت باید همراه با فرهنگ سازی و تعیین یک جایگزین مناسب صورت گیرد. این درحالی است که رئیس پلیس اماکن عمومی ناجا، از آمادگی این ارگان برای کمک به تعیین شغل جایگزین برای کسانی که با اجرای این طرح، شغل خود را از دست می دهند، خبر داد. جامعه شناسان نیز فرهنگ سازی را بیش از برخورد فیزیکی در کاهش گرایش جوانان به قلیان و مواد دخانی موثر می دانند. آنان براین باورند: اگر جامعه به این باور نرسد که قلیان نیز مانند همه مواد دخانی مخدر خطر و هشداری است برای سلامتی انسان و جامعه، اجرای طرح مبارزه ملی با دخانیات نیز ره به جایی نمی برد و تنها قلیان ها را از اماکن عمومی به خانه های مردم منتقل می کند.

منبع : روزنامه ابتکار