قانون جامع کنترل دخانیات افتخار ایرانیان

تصویب قانون جامع كنترل و مبارزه ملی با دخانیات در ایران باعث شد تا كشور عزیزمان چون نگینی در میان كشورهای جهان بدرخشد و موجبات مباهات و افتخار ایرانیان را در جوامع بین المللی فراهم سازد. علیرغم احساس این غرور ملی، با گذشت ۸ ماه از تصویب قانون توسط مجلس شورای اسلامی و ابلاغ آن توسط ریاست محترم جمهور، آنچه در سطح جامعه مشاهده می شود، با آنچه در قانون تصریح شده، مغایرت دارد.
افزایش مغازه های قلیان فروشی، عدم برخورد با استعمال كنندگان دخانیات در اماكن عمومی مانند فرودگاه ها، سفره خانه های سنتی و مراكز تفریحی و عدم تامین هزینه های پیشگیری از استعمال دخانیات در مدارس، تنها موجب اعلام آمارهایی تكان دهنده از طرف مسئولین كشور در مورد كاهش سن استعمال دخانیات و افزایش میزان مصرف در سطح جامعه شده است.
نهادهای مسئول این امر می بایست از پیله شعار و بسنده كردن به دادن آمار خارج شوند و قاطعانه و دلسوزانه از سلامت ملت محافظت كنند تا در آینده، جامعه، شاهد ارائه آمارهایی وخیم تر از طرف آنها نباشد.
قطعا قاطعیت در تصمیم و تسریع در اجرای این قانون می تواند ضامن سلامت بیشتر جامعه شود. مقاله ای كه در شماره اخیر مجله NEW ENGLAND (یكی از معتبرترین نشریات پزشكی جهان) آمده است، ایران را به عنوان یكی از معدود كشورهایی كه طبق قانون، استعمال دخانیات را در كلیه اماكن عمومی خود ممنوع نموده است، به جهانیان معرفی می كند. متن مقاله بدین شرح است:
در ابتدا غیرممكن به نظر می رسید. اما در سال ۲۰۰۴، كشور ایرلند، به عنوان اولین كشور، استعمال دخانیات در اماكن عمومی سرپوشیده مانند رستوران ها را ممنوع اعلام كرد و با این كار نام خود را در تاریخ ثبت نمود. برخلاف پیش بینی های ترسناك، ثابت گردید كه سیاست ایرلند نه تنها از طرف مردم به راحتی مورد پذیرش قرار گرفت، بلكه هیچ افتی در تجارت ایجاد نكرده و سطح سلامت جامعه را نیز بهبود بخشید. حمایت مردمی نسبت به ممنوعیت استعمال دخانیات، هم از طرف غیرسیگاری ها و هم از طرف سیگاری ها صورت پذیرفت.
برطرف كردن این باور عمومی كه رستوران ها و سایر اماكن عمومی، محل تجمع افراد سیگاری است موجب شد تا این اعمال قانون به یك هنجار عمومی تبدیل گردد. برای كشوری كه به صورت سنتی مراكزی مملو از دود ناشی از استعمال دخانیات داشت، این حركت جدید اجتماعی نمایانگر یك انقلاب بزرگ بود. مورخین قادر بودند روزهایی را ببینند كه شجاعت ایرلندی ها نقطه عطفی برای بهداشت عمومی جهانیان گردیده است.
فعالیت های گذشته در این باره بر مدارك ارائه شده توسط دانشمندان استوار بود كه خلاصه آنها در گزارش اخیر جامعه جراحان آمریكا در سال ۲۰۰۶ آمده است. این گزارش نشان می دهد كه در معرض دود و سیگار بودن موجب افزایش مرگ ناشی از نارسایی های مادرزادی و بیماری هایی همچون سرطان ریه و نارسایی قلبی می گردد.
زمانی كه ایرلند سیاست ممنوعیت دخانیات را به صورت قانون درآورد، شاهدان منتظر بودند تا ببینند آیا سایر كشورها نیز از این مسئله تبعیت خواهند كرد؟ پاسخ این سؤال در ماه های بعد زمانی كه نیوزلند قانون جامع ممنوعیت از استعمال دخانیات را با موفقیت به اجرا درآورد معلوم شد. بدین ترتیب با اضافه شدن كشورهای دیگر این حركت جهانی تشدید گردید.
اغلب این كشورها در اروپا هستند. سایر كشورها نیز فعالیت های مشابهی را انجام داده اند. (نقشه كه در آن ایران به عنوان تنها كشور آسیایی مشخص شده است) استرالیا و كانادا آماده حركت جهت الحاق به این گروهند و تعداد رو به رشدی از كشورها نیز در حال قانونگذاری برای این مسئله هستند. با وجود این كه آمریكا از یك سیاست فدرال در این زمینه محروم است، ۱۷ ایالت و بسیاری از شهرداری ها مكان های عمومی عاری از دخانیات را تعبیه نموده اند.
علاوه بر این در سال ۲۰۰۳ سازمان بهداشت جهانی چارچوب میثاق جهانی جهت كنترل دخانیات (FCTC) را ارائه نمود. این اولین فرصت فراخوان بین المللی بود كه كشورهای جهان را به پذیرش سیاست هوای پاك دعوت می نمود. در این پیمان به افزایش قیمت و مالیات بر مواد دخانی، ممنوعیت تبلیغات و لزوم استفاده از برچسب های هشداردهنده روی محصولات دخانی تاكید شده است. تاكنون ۱۴۵ كشور این پیمان را تصویب نموده اند. اما آمریكا در میان این كشورها نیست.
تحقیقات نشان داده است كه ممنوعیت استعمال دخانیات در اماكن عمومی حداقل موجب كاهش شیوع استعمال دخانیات تا ۸/۳% می شود. حمایت مردمی از ممنوعیت استعمال دخانیات در اماكن عمومی باعث تسریع در تصویب این قوانین شده است زیرا هوا و فضای پاك موجبات استفاده بهتر از این اماكن را برای مردم فراهم می نماید. بطور خلاصه جهان فعالیت خود را جهت احیاء هوای پاك به عنوان یك هنجار اجتماعی آغاز نموده است.
برای مدت طولانی، صنعت دخانیات با صرف میلیاردها دلار تلاش كرده تا رفتاری را كه امروزه به عنوان یك اعتیاد غم بار شناخته می شود به صورت یك هنجار جلوه داده و با زرق و برق به بازار عرضه نماید.
داد و ستد این صنعت سالانه موجب استفاده بیش از ۵ تریلیون سیگار در جهان می شود. كه این امر باعث مرگ ۰۰۱ میلیون نفر در قرن بیستم شده و احتمالا موجب مرگ یك میلیارد نفر در قرن آینده خواهد شد. رهبری متعهدانه در سلامت عمومی، موجب برقراری ارتباط بین علم، دولت، سیاست و وكالت و سایر عرصه ها در این زمینه شده است.
در ایرلند موفقیت این ممنوعیت، مرهون حمایت های دولت و گروه های مخالف استعمال دخانیات و ارگان های مرتبط با سلامت و حامیان بهداشتی بود. در نیوزیلند فشار دانشمندان، حامیان سلامت و مراكز آموزشی موجب همگرایی در تصویب قانونی پیشرفته گشت. در اروگوئه، ممنوعیت استعمال دخانیات بطور قاطعانه توسط رئیس جمهور كه خود یك انكولوژیست است مورد حمایت قرار گرفت. همچنین در بسیاری از كشورها، شركت های خصوصی و هتل ها، فضاهایی را جهت استعمال دخانیات مشتریان و كاركنان خود اختصاص داده اند.
تغییر یك عادت اجتماعی نیازمند پشتكار و پافشاری مداوم است. بعضی كشورها با ایجاد ممنوعیت های محدود، استراتژی خود را كه همان ممنوعیت كامل می باشد پیگیری می كنند.
از طرف دیگر این تغییرات مستلزم مقابله با بحث های اقتصادی بی اساسی است كه همواره قوانین ممنوعیت را به عنوان ضربه ای به تجارت قلمداد می كنند.
با این وجود بیش از ۰۲ مطالعه علمی نشان داده است كه اثر اقتصادی ناشی از سیاست های ممنوعیت استعمال دخانیات در رستوران ها و اماكن عمومی ناچیز است. چنین تغییرات بنیادی در جامعه، شركت های دخانیات را به زیركی در حال بازاریابی محصولات خود هستند با تهدید مواجه می سازد.
تولیدكنندگان با مهارت خاصی به دنبال ترویج این مواد در بین كودكان، زنان و مشتریان جدید خود در بین كشورهای در حال توسعه یافته اند. آنان برای قبولاندن خود به مشتریان نه تنها مواد شیمیایی معطر را به محصولات خود اضافه می كنند بلكه با طرح نام های ملایم و سبك، سعی در جلب مشتریان بیشتری هستند.
به علاوه آنان امروزه فعالیت تجاری خود را به سمت تولید مواد دخانی بدون دود سوق داده اند كه البته بدون شك این قسمتی از پاسخ این گروه به روند رو به افزایش فضاهای بدون دود می باشد. تمامی این محصولات در نبود قانونی مشخص عرضه می شود.
مطالعات نشان می دهد بیشتر سیگاری ها می خواهند سیگار را ترك كنند ولی نحوه و چگونگی آن را نمی دانند. سیاست های مربوط به عدم استعمال دخانیات، شامل زدودن انگیزه های افراد سیگاری و تشویق آنان برای كاهش مصرف و ترك سیگار است. اما مبارزه با این اعتیاد نیازمند سیستم های مراقبتی بهتری شامل تغییر رفتار، كمك های مشاوره ای، مداخلات دارویی، برقراری خطوط تلفن جهت ترك و سایر سرویس ها می باشد.
آماده سازی دسترسی به چنین منابعی كه خود چالشی برای كشورهای با درآمد بالا محسوب می شود در كشورهای در حال توسعه با جرات كمتری دنبال می گردد.
به علاوه از آنجا كه اعتیاد بیشتر افرادی را كه در سطوح پایین اقتصادی- اجتماعی جامعه هستند تحت تاثیر قرار می دهد، كنترل دخانیات باید به عنوان یك تلاش، در جهت برطرف كردن اختلاف طبقاتی مورد توجه خاص قرار گیرد.
سال های اول قرن ۱۲ آنچه را كه قبلا غیرممكن به نظر می رسید ممكن ساخته است.
در مواجهه با روند جهانی شدن شاید یك ابهام، رو به فزونی است. ما شاهد تغییراتی در سلامت عمومی هستیم كه در آن یك رفتار غیرعادی سریعا به یك هنجار اجتماعی تبدیل می شود. تهیه تاریخچه استعمال دخانیات، ما را به بیان مجدد این حق كه بالاترین استانداردها برای سلامت همه انسان ها ضروری است نزدیك می كند.

دكتر علی عبدالهی نیا

منبع : روزنامه کیهان