دفاع از امنیت حقوق شهروندان

دست فروشان متعدد و مختلف، ماشین ها و موتورسیکلت هایی که هر کدام طبق سلیقه ای خاص در کنار پیاده رو خیابان ها رها شده بودند، کسب و کار مستمر کسبه و رعایت نکردن حریم پیاده رو توسط برخی از آنان سبب شده بود تا چهره برخی از مناطق تهران به شهری بی کلانتر و بی قاعده و قانون مبدل شود، به گونه ای که بی نظمی در برخی خیابان ها و کوچه پس کوچه ها به حدی رسیده بود که تردد عادی رهگذران و ساکنان آن مناطق را با دشواری روبه رو ساخته بود.
به عنوان مثال «لاله زار» که یکی از خیابان های معروف و قدیمی تهران است و نقش مهمی در حوادث ۱۵۰ سال اخیر ایران خصوصا در اواخر قاچاریه و اوایل دوران پهلوی اول داشته است اینک به عنوان بازار داد و ستد عمده فروشان، خرده فروشان و دست فروشان مبدل شده و این موضوع سبب گردیده تا حتی راه رفتن و نفس کشیدن در این خیابان به سختی انجام پذیرد.
از تعدد ماشین های باری و سواری و موتورسیکلت ها و پارک های دوبله و عدم رعایت قوانین رانندگی از سوی رانندگان تا پرسه زدن افراد بیکار و رد و بدل شدن مواد مخدر و فیلم و سی دی های مبتذل و ... چهره ای غیرقابل تحمل برای خیابانی مثل لاله زار رقم زده بود، که البته همین آشفتگی و بی انضباطی و رعایت نشدن حقوق شهروندی در سایر نقاط پر رفت و آمد شهر تهران نیز دیده می شود، ولی به یکباره نیروی انتظامی به عنوان حافظ امنیت و آرامش جامعه از اوایل اردیبهشت ماه سال جاری اجرای طرح انضباط اجتماعی را در مناطق دوازده و سه تهران در دستور کار خود قرار داد و در یک اقدامی ضربتی و شایسته توانست تا حدودی خستگی را از چهره این مناطق بزداید و به نوعی آنجا را به سمت رعایت نظم و انضباط و حقوق شهروندی رهنمون شود.
با این حال سه شماره گزارش روز کیهان را به بررسی و تحلیل طرح انضباط اجتماعی و دیدگاه های مردم، کارشناسان و مسئولان مربوطه اختصاص داده ایم.
● مردم چه می گویند؟
یکی از وظایف نیروی انتظامی ایجاد امنیت و حفظ آرامش برای شهروندان است، بر همین اساس برقراری نظم و مقابله با بی انضباطی و بی قانونی یکی از مشخصه های بارز در کارکردهای نیروهای انتظامی محسوب می شود.
«محسن مرادنیا» که در حوالی میدان امام خمینی(ره) مغازه فروش لوازم صوتی و تصویری دارد ضمن اعلام رضایت خود و سایر کسبه از اجرای طرح انضباط اجتماعی، به سرویس گزارش کیهان می گوید: «از وقتی که نیروی انتظامی طرح انضباط اجتماعی را اجرا کرده می توان گفت که آرامش خاصی در میدان امام خمینی(ره) و خیابان های منتهی به آن مشاهده می گردد.»
به عقیده این شهروند تهرانی بیشترین تاثیر این طرح در کم شدن ترافیک در منطقه دوازده بوده است.
«رضایی» که در خیابان ناصرخسرو مغازه فروش دوربین های عکاسی را دارد می گوید: «اجرای طرح انضباط اجتماعی سبب شده تا در این محله ها آرامش و آسایش مردم چند برابر شود، از طرفی هم کمتر شاهد پرسه زدن برخی افراد که در دسته اراذل و اوباش اند هستیم، یعنی می خواهم بگویم آرامش روحی و روانی که سالها بود به علت بی نظمی و بی انضباطی برخی رانندگان و موتورسواران از اهالی این محله سلب شده بود مجددا با جرای این طرح نیروی انتظامی احیا شد.»
«لیلا.م» خانم خانه داری که در منطقه ۱۲ سکونت دارد می گوید: «در خیابانی که زندگی می کنیم تابلوهای توقف ممنوع نصب شده بود اما متاسفانه رانندگان به آن بی توجه بودند و هر روز از صبح تا شب شاهد پارک انواع ماشین ها و موتورسیکلت ها در این خیابان بودیم به نحوی که آسایش ساکنان را سلب کرده بود و حتی برخی ها درست روبروی ورودی پارکینگ آپارتمان ها ماشین های خود را پارک می کردند، ولی از وقتی که نیروی انتظامی طرح انضباط اجتماعی را به مرحله اجرا در آورده دیگر شاهد پارک ماشین در این مکان نیستیم و در واقع مدتی است که مردم زندگی راحت و آرامی را در این محله تجربه می کنند.»
اما دخترخانمی که همراه ایشان است در تشریح سخنان مادرش می گوید: «به نظر من باید انضباط اجتماعی را از طریق فرهنگسازی در جامعه نهادینه کنیم، چرا که لازمه جوامع پیشرفته و توسعه یافته که می خواهد منطبق با معیارهای اسلامی حرکت کند این است که شهروندان به حق و حقوق خود آشنا باشند و به حقوق دیگران تجاوز نکنند.»
یکی از کسبه خیابان لاله زار نیز به خبرنگار کیهان می گوید: «قبلا در همین لاله زار آنقدر موتورسیکلت پارک می شد و ماشین های مختلف بدون هیچگونه قاعده ای در حاشیه خیابان پارک می کردند که امکان رفت و آمد از افراد را گرفته بودند اما الان چند هفته ای است که واقعا لاله زار نفس می کشد و چهره متین و آرامی را به خود گرفته است.»
● ۹۴درصد مردم موافق طرح انضباط اجتماعی
براساس نتایج نظرسنجی که از سوی فرماندهی انتظامی تهران بزرگ اعلام گردیده ۹۴درصد مردم منطقه ۱۲شهر تهران خواهان اجرای سریع و ضربتی طرح انضباط اجتماعی هستند و ۸۹درصد مردم این منطقه نیز اجرای طرح مذکور را ضروری می دانند. اما در این میان سؤالاتی در اذهان عمومی به وجود آمده از اینکه مسئولان نیروی انتظامی در اجرای این طرح تا چه حد کار کارشناسی انجام داده اند و اصولا مسئولان مربوطه در برابر نقدهای منصفانه و غیرمنصفانه ای که به اجرای طرح انضباط اجتماعی وارد شده چه پاسخی دارند.
برای اطلاع از این موضوع به دیدار سرهنگ رضا غنی لو، معاونت اجتماعی فرماندهی انتظامی تهران بزرگ می رویم.
در ابتدا از معاونت اجتماعی فرماندهی انتظامی تهران بزرگ می خواهم تا تفاوت بین «امنیت اجتماعی» و «انضباط اجتماعی» را شرح دهد، سرهنگ غنی لو می گوید: «در نگاه جدید «انضباط» به عنوان مقدمه و پیش نیاز «امنیت» محسوب می شود و به حوزه نرم تر و زیرساختی تری در مباحث علوم اجتماعی می پردازد، چون هیچ امنیت قابل قبولی عملا در اجتماع بهم ریخته و ناآراسته محقق نخواهد شد، و در واقع محصول امنیت خروجی فرآیند انضباط محوری در انجام امور روزانه است و قبلا نیز طرح امنیت اجتماعی با هدف انضباط اجتماعی دنبال می شد.»
● نظرسنجی ها دقیق است
در هفته های اخیر و با انتشار آمار بالایی از سوی نیروی انتظامی که حکایت از استقبال مردم از اجرای طرح انضباط اجتماعی داشت برخی از چهره های سیاسی و نشریات مدعی اصلاح طلبی و بعضی از سایت های خبری ضدانقلاب نظرسنجی های نیروی انتظامی را نظرسازی اعلام کرده و در صحت آن شبه ایجاد کردند.
همین موضوع را با سرهنگ غنی لو در میان می گذارم، پاسخ این مقام مسئول را بخوانید: «سه مدل نظرسنجی را در سه مرحله قبل، حین و بعد از اجرای طرح انضباط اجتماعی در تهران انجام داده ایم. یکی از آنها را طبق روال سالیانه مرکز افکارسنجی معاونت اجتماعی ناجا با همکاری یک مرکز معتبر تحقیقاتی انجام دادیم و نتایج مطالبات مردمی جهت اطلاع فرماندهان انتظامی استان ها ار سال گردید. دیگری نظرسنجی است که کارشناسان اداره برآورد معاونت اجتماعی مطالبات انتظامی، منطقه به منطقه دیدگاه مردم را می سنجند که برای اولین بار قبل از اجرای طرح انضباط اجتماعی در منطقه۳ و ۱۲تهران این روند مجددا توسط یک مرکز دانشگاهی به عنوان پروژه ای زیرنظر اساتید معتبری که اعتبار خود را با هیچ قیمتی عوض نمی نمایند، در سطح مناطق مذکور مورد پیمایش قرار گرفت و نتایج به دست آمده با کمی اختلاف موید این فرضیه بود که مردم در بعضی از یافته ها تا ۸۵ الی ۹۰درصد خواستار اقدامات عملی در خصوص آشفتگی های اجتماعی از قبیل تخلفات ترافیکی، کنترل مناطق مسکونی، تجاری و تفریحی آلوده به جرایم مشهود مثل خرید و فروش مواد مخدر، مزاحمت و شرارت و... می باشند.»
معاونت اجتماعی فرماندهی انتظامی تهران بزرگ در ادامه همین بحث می گوید: «اصولا نیروی انتظامی براساس اصل علمی تخصیص منابع محدود بر اولویت های مورد تقاضا از یافته های نظرسنجی برای سازماندهی ماموریت های اصلی خود که مشتری محوری در قالب ارزش های مندرج در قانون اساسی است بهره برداری می نماید.»
● نگاه سیاسی به طرح اجتماعی
با توجه به این که به زمان انتخابات دهمین دوره ریاست جمهوری نزدیک می شویم برخی از نامزدها و هواداران آنان در صدد بهره برداری از اجرای طرح انضباط اجتماعی به نفع جریان حامی خود هستند و بعضا نقدهای غیرمنصفانه و نگاه های مغرضانه ای را درباره مجریان این طرح مطرح می کنند، به گونه ای که روزنامه های زنجیره ای مدعی اصلاح طلبی هر روز با تیترهای خاص و مقالاتی تند در صدد تخطئه این طرح و مجریان آن هستند و حتی وانمود می کنند که اگر نامزد مورد حمایتشان بر کرسی ریاست جمهوری تکیه بزند از ادامه چنین طرحی خودداری خواهند کرد. غافل از این که براساس آخرین نظرسنجی ها بیش از ۹۴ درصد مردم موافق و خواهان اجرای طرح انضباطی اجتماعی هستند.
سرهنگ غنی لو در این باره می گوید: «ما قصد نداریم چنین طرحی را که به صورت ملی در تهران اجرا شده و جواب هم داده به مسایل سیاسی گره بزنیم و اطلاع دقیق هم نداریم که کاندیداهای محترمی که چنین نقل قول های پراکنده ای به آنان منتسب شده را تایید می کنند یا خیر، ولی باید گفت اگر مخالفتی با طرح ارتقا امنیت اجتماعی یا انضباط اجتماعی که یک بعد آن مصادیق بارز بدپوششی و بی حجابی است صورت می گیرد صرفا برای خوشایندی قلیلی از جوانان عزیزی است که از اهداف اجرای این طرح ها بی خبرند و اصولا اگر چنین مخالفتی هم برای خوشایندی تعدادی اندک از جوانان صورت بگیرد می توان گفت که گوینده این مخالفت دچار کج فهمی در فضای تبلیغات انتخابات شده است.»
معاونت اجتماعی فرماندهی انتظامی تهران بزرگ می گوید: «بنده از شما می پرسم کدام عقل سلیمی با نظارت بر اجرای صحیح قوانینی که سال ها پیش تصویب شده و مورد استقبال عموم مردم است مخالفت می کنند، آیا باید اجازه داد به علت کمبود اشتغال مناسب هر فردی و به هر وسیله ای قوانین جامعه را زیر پا بگذارد و مثلا با موتورسیکلت به بارکشی بپردازد، یا به فروش سی دی های مبتذل یا مواد مخدر روی آورد.»
● نیروی انتظامی مراقب افراط و تفریط باشد
یک اصل مدیریت می گوید در اجرای هر طرحی، در خوشبینانه ترین حالت احتمال ۵ درصد ضریب خطا و اشتباه اجتناب ناپذیر است و اگر در یک طرح ۹۵ درصد موفقیت حاصل شود به منزله موفقیت صددرصدی است. این در حالی است که بیش از ۹۴ درصد مردم موافق اجرای طرح انضباط اجتماعی هستند.
سیدجواد زمانی، عضو کمیسیون اجتماعی و نماینده مردم کنگاور، صحنه و هرسین در مجلس شورای اسلامی در گفت وگو با سرویس گزارش کیهان می گوید: «کسانی که مخالف اجرای طرح هایی در راستای امنیت و آرامش در جامعه هستند باید به این سؤال پاسخ دهند که اصولا فلسفه وجودی نیروی انتظامی چیست؟ آیا غیر از این است که باید در برقراری امنیت و آسایش مردم تلاش کند، حال اگر این نیرو به وظیفه قانونی خود به نحو احسن عمل کرد آیا باید او را تشویق کرد یا توبیخ نمود؟!»
این عضو کمیسیون اجتماعی می گوید: «آن نامزد اصلاح طلبی که می گوید مخالف طرح امنیت اجتماعی و گشت های ارشاد است باید به افکار عمومی پاسخ دهد که نیروی انتظامی چه وظایفی دارد و باید چه نقشی را ایفا کند.»
زمانی در عین حال متذکر می شود: «اما در این میان نیروی انتظامی باید مراقب رفتارهای افراط و تفریطی باشد و نحوه برخورد ماموران خود با متخلفین و شهروندان را کنترل کند و به گونه ای با مردم رفتار نشود که خود مجریان این طرح مخل آسایش جامعه شوند و این موضوع مستلزم دقت و حساسیت لازم از سوی فرماندهان نیروی انتظامی است.»
دکتر مهدی کوچک زاده، نماینده مردم تهران و عضو کمیسیون سیاست داخلی مجلس شورای اسلامی می گوید: «اجرای این طرح های جدید مثل انضباط اجتماعی به خوبی نشان می دهد که مسئولان نظم و امنیت جامعه به خوبی با مشکلات شهروندان و محله ها و مناطق مختلف آشنا هستند و به فکر رفع آن به انحا مختلف می باشند که این زحمات بدون شک قابل تقدیر است و باید قدردان فعالیت های آنان باشیم.»
دکتر کوچک زاده در ادامه می گوید: «افرادی که در هفته های اخیر با اجرای طرح های امنیت اجتماعی مخالفت کرده اند بدون شک نه خیرخواه ملت اند و نه دوست دارند در جامعه ایران اسلامی آرامش و امنیت لازم حاکم باشد، از همین رو نه ملت بزرگ ایران و نه خود مسئولان محترم انتظامی به این اظهارنظرها توجهی نمی کنند.»
این نماینده مردم تهران معتقد است که نیروی انتظامی در هر مرحله از اجرای طرح های زیرمجموعه امنیت اجتماعی لازم است به رفع نواقص گذشته و کنترل نحوه اجرای این طرح ها بپردازد.
در جوامع توسعه یافته امنیت رکن اساسی و لازمه وجودی و زیربنایی پیشرفت همه جانبه محسوب می شود، چراکه در سایه امنیت و آرامش است که می توان برنامه های کوتاه مدت یا بلندمدت توسعه ای را دنبال کرد و با کمال آسایش به فکر فردایی بهتر برای مردم بود.
اما در این میان اگر به هر دلیلی امنیت شهروندان به مخاطره بیفتد و در معرض تهدید قرار بگیرد بدون شک امکان اجرای هرگونه طرح و برنامه ای در راستای پیشرفت و توسعه غیرممکن خواهد بود.
با این حال چند سالی است که نیروی انتظامی کشورمان طرح هایی را با عناوین امنیت اجتماعی یا انضباط اجتماعی ابتدا در تهران وسپس در سراسر کشور به مرحله اجرا نهاده که به نوعی می توان گفت در ایجاد امنیت و آرامش در جامعه و برخورد با اراذل و اوباش، فروشندگان مواد مخدر و هرآنچه که مخل امنیت است بسیار مؤثر و مفید بوده است، به طوری که می بینیم مردم نیز در اغلب نظرسنجی ها نهایت رضایت خود را از عملکرد نیروی انتظامی ابراز داشته اند.
نیروی انتظامی در پاسخ به خواسته مردم در استمرار طرح های امنیت اجتماعی، از ابتدای اردیبهشت سال جاری طرح انضباط اجتماعی را در مناطق ۳ و ۱۲ تهران به مرحله اجرا نهاد که این بار نیز به دلیل استقبال مردم از این طرح گفته شده که در آینده ای نزدیک در تمام مناطق تهران وبرخی شهرستان های کشور این طرح اجرا خواهد شد.
● پشتوانه مردمی نیروی انتظامی
معمولاً در اجرای طرح های امنیت اجتماعی فرد یا افرادی صریحاً مخالفت خود را اعلام خواهند کرد که از اجرای این طرح به شدت متضرر شوند، در این میان بدون شک متخلفین و مجرمین در اولویت اول قرار دارند، حال در هفته های اخیر می بینیم برخی نشریات داخلی کشورمان همزمان با رسانه های ضدانقلاب خارجی ساز خود را در مخالفت با اجرای طرح انضباط اجتماعی کوک کردند و حتی برخی از این نشریات زنجیره ای با اعلام اینکه نیروی انتظامی با یکی از دختران خبرنگار آن نشریه برخورد داشته است جار و جنجالی را به راه انداختند، این درحالی است که باید گفت اگر فلان خانم خبرنگار که نماینده افکار عمومی محسوب می شود خود از پوشش مناسب ورفتار صحیح برخوردار باشد قطعاً در دام قانون گرفتار نخواهد شد.
خانم «مرضیه رمضانی» دبیر بازنشسته آموزش و پرورش که به اتفاق یکی از نوه هایش به پارک شهر تهران آمده به سرویس گزارش روز کیهان می گوید: «بدون شک اجرای طرح انضباط اجتماعی لازم و ضروری است و هر فردی که با این طرح مخالف باشد قطعاً یا خود متخلف است یا ناآگاه»
وی می گوید: «بارزترین نکته این طرح برخورد با رانندگان متخلف بود، به شکلی که از یک طرف ترافیک در منطقه ۱۲ روان تر شد و ازطرف دیگر هم شاهد پارک خودروها در هر کوچه و محله ای نیستیم.»
«سعید احسانی مقدم» شهروند تهرانی که در منطقه ۳ تهران سکونت دارد می گوید: «نمی دانم اجرای طرح انضباط اجتماعی چه ضرر و زیانی به حال جامعه دارد که برخی ها با آن مخالف هستند، مگر نه اینکه امنیت شهروندان را تضمین می کند و میدان جولان دهی اراذل و اوباش را از میان می برد.»
وی می گوید: «به نظر من مسئولان نیروی انتظامی بدون توجه به برخی مخالفت های غیرمنطقی، باید با قاطعیت به کار خود ادامه دهند و بدانند که مردم از آنان حمایت خواهند کرد.»
دکتر علی اصغر مرتضوی، کارشناس علوم اجتماعی و استاد دانشگاه در تحلیل خود درباره طرح انضباط اجتماعی می گوید: «نظم و انضباط پیش نیاز امنیت است و معمولاً مجرمان و متخلفان در سایه نبود نظم می توانند راحت تر به سلب امنیت و آرامش شهروندان بپردازند، اما اینکه افرادی مخالف این طرح و اجرای آن هستند از چند زاویه قابل بحث و بررسی است.»
این کارشناس علوم اجتماعی در ادامه می گوید: «از یک جنبه باید گفت که مخالفان طرح انضباط اجتماعی شاید خود از مجرمان یا متخلفان باشند که با اجرای این طرح به نوعی آرامش و امنیت کاری آنان در استمرار تخلف به خطر می افتد و بسیار بدیهی است که چنین افرادی با صراحت مخالف اجرای چنین طرحی باشند، از زاویه دوم می توان به این نکته اشاره کرد دسته دیگری که مخالف اعمال امنیت و انضباط در جامعه هستند ناخودآگاه با برخی جریان ها همراه شوند وچون برخی ها به دنبال ایجاد موج مخالفت هستند آنان نیز از سر نادانی خود را مخالف اعلام کنند اما در عمل مخالفت آنان هیچگونه توجیه عقلی و منطقی ندارد. ولی دسته سوم افرادی هستند که می خواهند طرح انضباط اجتماعی را سیاسی جلوه دهند و از این فضا به نفع جریان فکری حامی خود نهایت استفاده را ببرند. به بیان دیگر باید گفت چون به ایام انتخابات نزدیک می شویم برخی از نامزدهای محترم به خیال اینکه مردم مخالف اجرای طرح انضباط اجتماعی هستند راه را به بیراهه می روند وبه مخالفت با این طرح برمی خیزند و به نوعی می خواهند با این کار به نفع خود بهره برداری کنند غافل از اینکه بیش از ۹۰ درصد مردم با اجرای این طرح موافق اند و خواهان اجرا و استمرار طرح فوق هستند.»
● پشتوانه علمی و تحقیقاتی انضباط اجتماعی
یکی از مباحثی که از سوی مخالفان طرح های امنیت اجتماعی مطرح می شود این است که این طرح از پشتوانه علمی و کارشناسی برخوردار نیست.
سردار سرتیپ پاسدار عزیز الله رجب زاده، فرمانده انتظامی تهران بزرگ در این باره می گوید: «نیروهای انتظامی مبادرت به انجام هیچ اقدام و مأموریت اجتماعی مهمی نمی کنند مگر آنکه پیش بررسی ها ومطالعات روشمندی پیرامون آن را به سامان رسانده وبه داده ها واطلاعات منطقی دست یافته باشد که اجرای طرح انضباط اجتماعی و بسط و استمرار آن نیز از این قانون مستثنی نیست.»
فرمانده انتظامی تهران بزرگ در پاسخ به این سوال که در اجرای طرح انضباط اجتماعی چه کار تحقیقاتی و کارشناسی صورت گرفته است، می گوید: «یگان های مختلف تهران بزرگ به همراه کارشناسان و محققان حوزه های علوم رفتاری، اجتماعی و جنایی پیش از بسط قلمرو اجرای طرح انضباط اجتماعی از منطقه ۳ شهرداری تهران به منطقه ۱۲، داده ها و اطلاعات وسیعی پیرامون منطقه اخیر جمع آوری و پردازش کردند. علاوه بر آن، آنان با همکاری ۲ موسسه پژوهشی وابسته به دانشگاه های تهران و شهید بهشتی، مبادرت به سنجش و پیمایش نظرات و خواسته های ساکنان، کسبه و گروه های مختلف شاغل درمنطقه ۱۲ کردند.»
سردار رجب زاده درباره نتایج این تحقیقات می گوید: «نتایج به دست آمده نشان داد، تردد و توقف غیرمجاز حجم انبوهی از وسایل نقلیه غیرمجاز در محدوده شهرداری منطقه ۱۲ زندگی فردی و اجتماعی ساکنان منطقه را با دشواری رو به رو ساخته و استمرار کسب و کار کسبه و فعالیت های شغلی کارمندان و کارگران را استرس آمیز ساخته است. همچنین معلوم شد بساط پهن شده صدها دستفروش غیرمجاز در معابر و پیاده روهای عمومی افزون بر آلوده و غیربهداشتی ساختن منطقه، عبور و مرور شهروندان را دشوار ساخته است، از طرفی پرسه زدن صدها معتاد، متکدی، کارتن خواب وسایر افراد کجرو در منطقه، ایمنی و آرامش را از شهروندان سلب و موجب تکدرخاطر آنان شده است.»
فرمانده انتظامی تهران بزرگ در ادامه می گوید: «وجود چند مکان مخروبه آلونک مانند به محل تجمع عده ای معتاد، سارق، شرور و مواد فروش تبدیل شده که این اماکن گرچه تعدادشان اندک است اما به محل اشاعه انواع بیماری ها، کجروی ها و خلافکاری ها تبدیل شده اند. عده ای افراد کجرو با کنش های شرورمند خود در پارک ها و معابر برای نوامیس شهروندان ایجاد مزاحمت می کنند و ناامنی را در اماکن عمومی اشاعه می دهند، که هیچ یک از کنش ها و اقدامات کجروانه و آزارگرانه از نگاه شهروندان منطقه ۱۲ پنهان نمانده، به گونه ای که ۹۴ درصد آنان پیش از کلید زدن طرح در آن منطقه خواهان مقابله سریع، فوری، ضربتی و هوشیارانه پلیس و سایر نهادهای درگیر در مسائل شهری با کجروی ها و کج رفتاری ها شدند، پلیس پایتخت نیز با هماهنگی قوه قضاییه و کسب مجوزهای قانونی و با همکاری همه جانبه شهرداری تهران از تاریخ دهم اردیبهشت طرح انضباط اجتماعی را در منطقه ۱۲ شهرداری به اجرا گذاشت و با موفقیت هایی روبرو شد.»
● دستاوردهای طرح انضباط اجتماعی
اجرای طرح انضباط اجتماعی دستاوردهای قابل تأملی را برای شهروندان به ارمغان آورد به گونه ای که در ۳ روز اول اجرای این طرح در منطقه ۱۲ شهرداری با همکاری ساکنان، شاغلان و کسبه منطقه بیش از ۲ هزار گرم مواد مخدر کشف و ضبط شد و ده ها معتاد و مجرم پناه گرفته در بیغوله های جرم خیز دستگیر و بازداشت شدند. برخی کارشناسان بهداشت و درمان می گویند بسیاری از معتادان دستگیر شده در بیغوله های جرم خیز حامل ویروس ایدز و سایر بیماری های مهلک هستند.
همچنین بنابر اعلام نیروی انتظامی پایتخت بالغ بر هزار حلقه فیلم و تصویر مستهجن کشف و منهدم شد و پاکسازی پارک ها، مراکز تفریحی و اماکن عمومی از افراد کجرو انجام شده و با مزاحمان نوامیس مردم برخوردهای قانونی صورت گرفته است.
● تسهیل در رفت و آمد شهروندان مناطق ۳ و ۱۲
تفاوت طرح انضباط اجتماعی با سایر طرح های امنیت اجتماعی نیروی انتظامی در این است که در طرح اخیر راهنمایی و رانندگی ناجا نیز وارد معرکه شده و با رانندگان متخلف برخورد قانونی صورت می گیرد.
مردم در گفتگو با سرویس گزارش روز کیهان بر این نکته اتفاق نظر دارند که نیروی انتظامی در اجرای طرح انضباط اجتماعی توانسته ایستگاه های متعدد مسافربری را ساماندهی کند و مانع از توقف خودروها و موتورسیکلت ها در اماکن غیرمجاز شود، همچنین از ورود وسایل نقلیه غیرمجاز به محدوده طرح ترافیک نیز جلوگیری کند، تعدادی خودرو مسروقه را کشف و زمینه اصلاح رفتار ترافیکی را فراهم سازد.
کارشناسان مسایل اجتماعی معتقدند مجموعه تلاش های اخیر نیروی انتظامی در اجرای طرح انضباط اجتماعی با تسهیل رفت و آمد مردم، روان سازی ترافیک و کاهش زمینه های تخلف و کجروی، در مجموع رضایت و خرسندی شهروندان در منطقه ۱۲ تهران را فراهم ساخته است.
● نیروی انتظامی تنهاست
«محمدکاظم عسکرنیا» کارشناس علوم اجتماعی در این باره می گوید: «اجرای هر طرحی در راستای نظم و امنیت مستلزم فرهنگ سازی در میان جامعه است به بیان دیگر باید گفت اجرای طرحی مثل انضباط اجتماعی می طلبد تا نهادهای دیگری از جمله رسانه ملی، مطبوعات و دستگاه های فرهنگی مثل وزارت ارشاد یا سازمان تبلیغات اسلامی نیز وارد این میدان شوند و همزمان با هدایت شهروندان به رعایت انضباط شهری، فرهنگسازی این موضوع نیز برای همگان صورت بگیرد، اما شواهد و قرائن چنین حکایت می کنند. که برادران و خواهران نیروی انتظامی در اجرای این طرح تنها هستند و هیچکدام از ارگان ها و نهادهای دولتی با آنان همکاری لازم را ندارند.»
وی به ضرورت فرهنگسازی دراین زمینه اشاره می کند و می گوید: «فرهنگسازی در راستای رعایت حریم حقوق شهروندی از سوی شهروندان سبب نهادینه شدن این فرهنگ در دوران جامعه در حال توسعه کشورمان خواهد شد، از همین رو لازم و ضروری است تا نهادهای فرهنگی به یاری مجریان طرح انضباط اجتماعی بیایند و در نهادینه شدن این طرح در بطن جامعه تلاش کنند.»
این کارشناس مسایل اجتماعی به رسانه های دیداری، شنیداری و مکتوب پیشنهاد می دهد. «حال که نیروی انتظامی اقدام به اجرای طرح انضباط اجتماعی نموده لازم است رسانه های کشورمان خصوصا صدا و سیما به عنوان رسانه ای فراگیر برنامه هایی را با استفاده ازنظر کارشناسان و صاحب نظران پخش کنند و مردم را در جریان ابعاد مختلف این طرح و اهمیت وجودی آن قرار دهند.»
وی می گوید: «از یک طرف استمرار چنین طرحی از سوی نیروی انتظامی و از طرف دیگر همراهی همه جانبه نهادهای فرهنگی و رسانه های جمعی کشورمان می تواند در بلندمدت انضباط اجتماعی را برای جامعه اسلامی ایران به ارمغان آورد و رعایت نظم را به عنوان یک ارزش برای شهروندان معرفی کند. بدون شک در جامعه ای که نظم و انضباط و فرهنگ رعایت حقوق شهروندی برایش ارزشی قابل احترام باشد هیچگاه دچار انحطاط فرهنگی نخواهد شد و بی نظمی از سوی هر فرد یا گروهی را نخواهد پذیرفت و دامنه آسیب های اجتماعی را کاهش خواهد داد، به نحوی که هیچ مجرمی نخواهد توانست با خیال راحت به اعمال مجرمانه خود ادامه دهد، چرا که با خیل عظیم مردم روبه رو خواهد شد.»بسیاری ازکارشناسان اجتماعی بر این باورند که اگر نیروی انتظامی می خواهد موفقیت صددرصدی را در اجرای طرح انضباط اجتماعی کسب کند باید به فکر تداوم گسترش این طرح به صورت دایمی در سراسر تهران و شهرستان ها باشد و به طور همزمان چنین طرحی در کل کشور به مرحله اجرا درآید، چرا که اجرای این طرح به طور مقطعی و کوتاه مدت نمی تواند موفقیت لازم را کسب کند.
طرح انضباط اجتماعی به دنبال تحقق این هدف کلی و اساسی است که حقوق شهروندان محترم شمرده شود و هیچ فردی به خود اجازه تعرض به حریم خصوصی و عمومی جامعه را ندهد و شهری در چارچوب معیارهای مشخص و تعریف شده قانونی و جامعه ای در کمال آرامش و امنیت روحی و روانی ایجاد کند. بدون شک اجرای همه جانبه طرح مهمی همچون انضباط اجتماعی می تواند جامعه امروز ایران اسلامی را به سوی سلامت روحی و روانی و کاهش آسیب های اجتماعی سوق دهد و استمرار آن از سوی مجریان قانون می تواند این نوید را بدهد که نظم و انضباط در میان شهروندان تهرانی و ایرانی به یک اصل مهم و شناخته مبدل گردیده و به عنوان یک فرهنگ ارزشمند و قابل دفاع در بطن جامعه نهادینه شده است. از همین رو حمایت دستگاه های فرهنگی، مردم و کارشناسان می تواند از یک طرف در موفقیت هرچه بیشتر چنین طرحی موثر واقع شود و از طرف دیگر ضریب خطا و اشتباه مجریان این طرح به مراتب کمتر خواهد شد.
امروز آسیب های اجتماعی در جامعه مانند کودکان کار، سرقت، اعتیاد، فروش و توزیع فیلم های مبتذل و مستهجن، تکدی گری و ... در سایه تحقق عینی و ملموس انضباط اجتماعی می تواند به نحو شایسته ای کنترل شود اما در این میان مجریان طرح مذکور باید بیش از پیش مراقب رفتار ماموران خود باشند و از هرگونه تندروی و افراط و تفریط بپرهیزند و سوژه به دست بدخواهان و مخالفان این طرح ندهند.
گرچه در اجرای طرح انضباط اجتماعی، نیروی انتظامی فقط یک بعد قضیه است و ابعاد دیگر آن را باید در دستگاه های قضایی و دولتی جستجو کرد.
● طرح انضباط اجتماعی در سایر مناطق تهران
طبق گفته فرماندهان نیروی انتظامی، طرح انضباط اجتماعی در آینده ای نزدیک در سایر مناطق تهران اجرا خواهد شد.
پیش از این طرح مذکور در مناطق ۳ و ۱۲ تهران اجرا شد اما از اول خرداد ماه جاری با همکاری شهرداری منطقه ۹ اجرای طرح انضباط اجتماعی در ناحیه یک منطقه ۹ تهران و با هدف رفع تمامی مواردی که نظم اجتماعی را مختل می کند آغاز شده است.
مهندس علیرضا سرگل زهی، شهردار منطقه ۹ تهران می گوید:«اجرای این طرح در مناطق مختلف شهر تهران نمونه بارز همکاری سازمان های مختلف خدمات رسان به شهروندان تهرانی است و امیدواریم شاهد ایجاد امنیت روزافزون در سایه این تعامل ها باشیم.»
اما اینکه چرا نیروی انتظامی طرح انضباط اجتماعی را به طور گسترده و یکپارچه در سراسر تهران بزرگ اجرا نمی کند و فعلاً به صورت منطقه به منطقه این طرح دنبال می شود، سوالی است که در اذهان عمومی شکل گرفته است. همین سوال را با جناب سرهنگ رضا غنی لو، معاونت اجتماعی فرماندهی انتظامی تهران بزرگ در میان می گذارم. وی در پاسخ می گوید:«مدیریت برنامه ریزی یعنی تخصیص امکانات و منابع محدود براساس اولویت خواسته های نامحدود، بر این اساس ما به دنبال شناسایی مناطقی در تهران بودیم که در صورت کنترل تخلفات و جرایم مشهود در آن بر نرخ جرم و تخلف در کل پایتخت اثر قابل توجهی بگذارد، از همین رو ابتدا برای آغاز این طرح، منطقه ۳ تهران را انتخاب کردیم، سپس برابر تحقیقات کارشناسی منطقه ۱۲ تهران را که در واقع قلب تهران محسوب می شود را انتخاب و هدف گزاری نمودیم، چرا که این منطقه به تنهایی سیصد و بیست هزار نفر جمعیت دارد که به بیان دیگر باید گفت جمعیت این منطقه به اندازه برخی از استان های کشور است. جالب تر اینکه همین منطقه دو میلیون نفر جمعیت سیال دارد که روزانه وارد و شبانه خارج می شوند، این در حالی است که یکصد و بیست و پنج هزار و ششصد و سی و یک واحد کسبی ثبت شده در آن از حدفاصل خیابان شوش از جنوب، انقلاب از شمال و ۱۷ شهریور از شرق و خیابان حافظ از غرب فعالیت می نمایند.»
سرهنگ غنی لو می افزاید: «اجرای طرح انضباط اجتماعی در مناطق ۳، ۱۲ و ۹ تهران به معنی تعطیلی فعالیت های انتظامی در دیگر حوزه ها نیست بلکه ما به دنبال سازماندهی مبارزه از نقاط پررنگ تر به سوی کلیه نقاط بهم پیوسته در تهران هستیم.»
● موفقیت در کمتر از ۴ روز
بسیاری از مردم و کارشناسان مسایل اجتماعی بر این باورند که نیروی انتظامی در اجرای طرح انضباط اجتماعی موفقیت لازم را کسب کرده است.
سردار عزیزالله رجب زاده، فرمانده انتظامی تهران بزرگ در این باره می گوید: «با آغاز اجرای طرح انضباط اجتماعی در منطقه ۱۲ شهرداری تهران از دهم اردیبهشت سال جاری به طور قطع می توان گفت که در ۴ روز اول طرح به تمام اهداف خود رسیدیم به طوری که مردم منطقه از ماموران به واسطه اجرای مناسب این طرح تقدیر کردند، از طرفی هم شاهد کاهش ۵۰ درصدی جرایم و کاهش ۶۰ درصدی میزان نزاع و درگیری در این منطقه بوده ایم.»
فرمانده انتظامی تهران بزرگ به طرح جمع آوری معتادان ولگرد تزریقی و بی خانمان اشاره می کند و می گوید:«طرح مذکور شروع شده و به جرات می توان گفت که تا ۴ ماه آینده دیگر در تهران معتادی در خیابان ها و پارک ها دیده نخواهد شد، از برنامه هایمان برای معتادان دستگیر شده ابتدا ترک کردن این افراد و سپس اشتغالزایی برای آنهاست.»
وی با اشاره به ایجاد واحدهای ضربت برای برخورد با اراذل و اوباش و مقابله با جرایم خشن که از ۳ ماه پیش آغاز شده است، می گوید:«این واحدها پاکسازی نقاط آلوده را در برنامه های خود خواهند داشت.»
اما درباره موفقیت طرح انضباط اجتماعی، سرهنگ غنی لو، معاونت اجتماعی فرمانده انتظامی تهران بزرگ به سرویس گزارش روز کیهان می گوید: «موفقیت این طرح کاملاً مشهود است، به عنوان مثال در این طرح روانسازی ترافیکی منطقه ۱۲ شهرداری در خیابان هایی که تا چند روز پیش تقریباً در حال تبدیل شدن به پارکینگ بود مانند لاله زار، محدوده بازار، خیابان مولوی، فردوسی، امین حضور و ... به عنوان مناطق قلب پایتخت بقدری واضح است که نیازی به تبلیغات ندارد.»
● سارقان در دام قانون
یکی از زیرشاخه های طرح انضباط اجتماعی نیروی انتظامی برخورد با سارقان خودرو و دزدان اموال مردم است، به گونه ای که معاونت اجتماعی فرماندهی انتظامی تهران بزرگ در این باره می گوید:«در طرح بزرگ شناسایی و جمع آوری اوراقچیان قطعات خودروهای سرقتی که توسط پلیس آگاهی تهران بزرگ و در جنوب شرق منطقه ۱۲ اجرا شد قطعات هزاران خودرو سرقتی شناسایی و مالخران آن دستگیر شدند.»
سرهنگ غنی لو همچنین می افزاید: «در ادامه اجرای طرح انضباط اجتماعی پلیس موفق شد مراکز تکثیر و پخش سی دی های مستهجن و بلوتوث های خانوادگی را شناسایی و دهها هزار حلقه فیلم دراین باره را منهدم و مرتکبین این جرایم را تحویل مراجع قضایی و قانونی دهد.»
معاونت اجتماعی فرماندهی انتظامی تهران بزرگ به همراهی سایر مراکز انتظامی در اجرای طرح انضباط اجتماعی اشاره می کند ومی گوید: «پلیس پیشگیری در اجرای این طرح مسئولیت کلانتری ها و یگان های خدمات انتظامی در کل شهر را برعهده دارند علاوه بر پشتیبانی کلیه رده ها در جمع آوری متکدیان و معتادین و مزاحمین سواره و پیاده وسارقین محلی آمار قابل توجهی را ارایه نموده است، با این حال به علت اهمیت اجرای صحیح طرح مذکور، فرماندهی انتظامی تهران بزرگ مقرر نمودند که یگان های ویژه و امدادی نیز واحدهای انتظامی را پشتیبانی عملیاتی نمایند تا شاهد شهری سالم و امن در ام القرای جهان اسلام باشیم.»
● ضرورت همراهی سایر نهادهای دولتی و قضایی
یکی از مسایلی که سبب موفقیت صددرصدی طرح انضباط اجتماعی خواهد شد همراهی و همکاری نزدیک وصمیمانه سایر نهادهای دولتی و قضایی با مسئولان انتظامی است.
سرهنگ غنی لو در این باره می گوید: «امروز با عزم جزمی که فرماندهی انتظامی تهران بزرگ در اجرای طرح انضباط اجتماعی دارد سبب شده تا نهادهای دیگر از جمله شهرداری تهران، دادسرای عمومی وانقلاب و ستاد مبارزه با مواد مخدر ریاست جمهوری نیز پای در این میدان گذارند، گرچه باید دیگران نیز این فرصت را غنیمت شمرند و از تنبلی و توجیه انفعال گرایی خود دست بردارند، چرا که ما در اجرای قانون منتظر نمی ایستیم و با تمام توان در خدمت مردم خواهیم بود، زیرا در روایات هم آمده است از تنبل نه کمک بخواهید و نه مشورت!»
● نحوه برخورد با متخلفین
یکی از معیارهایی که باید در اجرای طرح انضباط اجتماعی مدنظر مسئولان انتظامی باشد نحوه برخورد با مجرمین و متخلفین است.
دکتر مهدی کوچک زاده، نماینده مردم تهران و عضو کمیسیون سیاست داخلی مجلس شورای اسلامی در این باره می گوید: «در اجرای طرح انضباط اجتماعی، مسئولان نیروی انتظامی باید به دو مقوله مهم توجه داشته باشند. اولین مسئله این است که این طرح را نیمه کاره رها نکنند بلکه استمرار داشته باشد، چرا که رمز نهایی موفقیت لازم در اجرای این طرح تداوم داشتن آن است. اما دومین مسئله ای که باید مدنظر مأموران انتظامی باشد این است که دایماً نقاط ضعف و قوت این طرح را رصد کنند و مراقب رفتار مأموران خود در حین اجرا باشند تا کمترین بی احترامی به حقوق افراد صورت نگیرد.»
کوچک زاده می گوید: «قطعاً توجه به بی نظمی ها در شهرها لازم و ضروری است و هیچ کس نباید فراقانون باشد و زیرپا گذاشتن قوانین جاری کشور از هیچ فردی پذیرفتنی نیست، اما این را هم نباید فراموش کرد که مقابله با هر نوع بی نظمی و بی قانونی قطعاً عوارضی را برای مجریان قانون دربرخواهد داشت و در این میان نیروی انتظامی به عنوان مجری اصلی طرح انضباط اجتماعی مورد نقدهای منصفانه و غیرمنصفانه ای قرار خواهد گرفت که درایت مسئولان مربوطه می تواند به خوبی آنان را از این مراحل با موفقیت عبور دهد.»
سیدجواد زمانی، عضو کمیسیون اجتماعی و نماینده مردم کنگاور، صحنه و هرسین در مجلس شورای اسلامی نیز به سرویس گزارش روز کیهان می گوید: «نیروی انتظامی به عنوان ضابط دستگاه قضایی وظیفه حفظ امنیت و آرامش در جامعه را برعهده دارند و اجرای طرح هایی همچون انضباط اجتماعی به خوبی می تواند بر حس وظیفه شناسی این نیرو تأکید نماید، اما از طرفی هم تمامی اقدامات صورت گرفته از جانب این نیرو باید در بوته نقد منصفانه قرار بگیرد، چرا که در سایه نقدهای منصفانه می توان عیوب را پیدا کرد و در رفع نواقص کوشید.»
این عضو کمیسیون اجتماعی مجلس می گوید: «نیروی انتظامی به درستی وظیفه خود را انجام داده و نمی توان بی جهت به او ایراد گرفت، از طرفی هم می بینیم خود مردم به خوبی از طرح های امنیت اجتماعی نیروی انتظامی حمایت می کنند و با این وضعیت می توان گفت مخالفین طرح انضباط اجتماعی به نوعی آب در هاون می کوبند!»
● محورهای طرح انضباط اجتماعی
طبق اعلام نیروی انتظامی تهران بزرگ محورهای طرح انضباط اجتماعی در ۱۲ بند ذکر شده که به شرح زیر است:
۱) اعمال قانون در خصوص خودروها و موتورسیکلت های متخلف.
۲) ساماندهی حمل بار و جلوگیری از بارگیری و باراندازی در محل های غیرمجاز.
۳) ساماندهی گاری های دستی باربر.
۴) ممانعت از تردد موتور سیکلت های فاقد تجهیزات ایمنی و مدارک لازم.
۵) جلوگیری از تردد موتورسیکلت هایی که خلاف مسیر مجاز حرکت و یا در پیاده روها تردد و توقف می نمایند.
۶) جلوگیری از تردد موتورسیکلت ها و خودروهای سواری حامل بار.
۷) جمع آوری معتادین و متکدیان و توزیع کنندگان مواد مخدر و اشرار.
۸) برخورد با اخلالگران نظم و امنیت.
۹) جمع آوری و رفع سد معبر در سواره روها و پیاده روها.
۱۰)رفع خطر از املاک فرسوده و مخروبه و آلوده.
۱۱)حفظ و ارتقاء بهداشت محیط و جلوگیری از تخلیه زباله در طول روز.
۱۲) رفع آلودگی از سیما و منظر شهری.

ایرج نظافتی

منبع : روزنامه کیهان