ان پی تی ، راههای جدید یا نابودی پادمانهای هسته ای

۳۸ سال پس از امضای پیمان منع تولید ، تکثیر و گسترش سلاح های هسته ای موسوم به ان پی تی ، این سؤال اساسی برای ۱۸۸ عضو پیمان مطرح است که چرا کشورها و رژیم های شرور مانند آمریکا و اسرائیل یا از امضای پیمان سر باز می زنند ، و یا پس از امضای آن به طرق مختلف به تداوم پیگیری خواسته های نامشروع خود می پردازند ؟
در چنین شرایطی آیا پیمان در اساس منسوخ نشده ؟ و آیا با چنین تعاملی با آن ، تبعیت سایر کشورها از پیمان امری بی فایده نیست ؟ بخصوص که این کشورها هیچ گاه قصد تولید و یا تکثیر این گونه سلاح ها را نداشته اند و به علاوه خوب می دانند که سلاح هسته ای برای استفاده شدن ساخته نمی شود ، چون استفاده از آنها به معنای آغاز فرآیند نابودی متقابل است . به باور اغلب اعضای ان پی تی ، آنچه موجب طرح جدی این سؤال و به تعبیر « بان کی مون » دبیر کل سازمان ملل در پیام اردیبهشت سال ۱۳۸۵ او به نشست دوره ای بازبینی پیمان در وین «بحران عدم اعتماد » میان اعضای آن شده ، « ریشه در برخوردهای منفعت طلبانه آمریکا با پیمان » دارد که موجب پدید آمدن فضایی از « بی اعتمادی میان کشورهای در حال توسعه و کشورهای توسعه یافته عضو پیمان بخصوص آمریکا ، برای مانع تراشی های سیاسی آن در سر راه کشورهای در حال توسعه برای دسترسی به انرژی هسته ای با اهداف صلح آمیز شده است . » پیمان ان پی تی را از این جهت که انتظار بود بتواند مانع از توسعه سلاح های هسته ای در فردای جنگ جهانی دوم شود که در آن آمریکا برای اولین بار این نوع سلاح ها را بر روی ژاپنی ها آزمایش کرد ، می شد « محبوب ترین » پیمان های جهانی دانست و با همین آرزو و امید بود که همه ی کشورهای جهان به جز چهار کشور و رژیم صهیونیستی به پای آن امضا گذاشتند . گذشت زمان و شانه خالی کردن کشورهای شرور از زیر بار تعهدات امضا شده ، کاربردها و محدودیت های پیمان را بخصوص در زمینه خلع سلاح هسته ای که روح پیمان دانسته می شود ، و نظارت های فنی آژانس بین المللی انرژی هسته ای نهاد دیده بان ملل متحد را آشکارتر کرده است. براساس ماده اول پیمان ان پی تی ممالک دارای تسلیحات اتمی (آن زمان: آمریکا، شوروی و بریتانیا) متعهد شدند که نه تنها « هیچگونه امکانات تسلیحاتی و جنگ افزار اتمی در اختیار ممالک فاقد تسلیحات اتمی » قرار ندهند که بر طبق همین ماده و دیگر مواد پیمان ، خلع سلاح هسته ای را به عنوان یک اصل و رکن اساسی پیمان پذیرفته و به آن عمل نمایند. مبتکران پیمان آنگونه که در مقدمه آن نیز ذکر شده بر این عقیده بودند که « در صورت بروزجنگ هسته ای تخریب و ویرانی غیر قابل باوری دامنگیر نوع بشر خواهد شد ، از این رو به کارگیری حداکثر تلاش برای جلوگیری از خطر وقوع چنین جنگ هایی و برای اتخاذ تمهیدات لازم جهت تأمین امنیت مردم، با اعتقاد به این که گسترش تسلیحات هسته ای، خطرجنگ هسته ای را به طور جدی افزایش خواهد داد» لذا باید یک رژیم حقوقی بر فعالیت های هسته ای در جهان نظارت داشته باشد و براساس این رژیم حقوقی که « در مطابقت با مفاد قطعنامه های مجمع عمومی سازمان ملل متحد که خواستار حصول توافقی برای جلوگیری از اشاعه بیشتر سلاح های هسته ای شده است» کشورهای برخوردار متعهد می شوند تا تمامی فعالیت های هسته ای خود را تحت نظارت آژانس بین المللی انرژی هسته ای قرار دهند و به علاوه براساس مواد یکم تا سوم پیمان و مواد تکمیلی بعدی آن متعهد هستند که از انتقال هر نوع فناوری و مواد مخصوص شکاف پذیر به کشورهای غیر برخوردار اعم از عضو و غیرعضو خودداری کنند و برای دسترسی به انرژی هسته ای مسالمت آمیز ترتیباتی پیش بینی شده است که محور اصلی آن آژانس بین المللی انرژی هسته ای است. همانطور که ملاحظه شد ، اساس پیمان ان پی تی ، یک معامله جهانی بود که بر طبق آن قرار شد کشورهای دارای سلاح هسته ای به سمت کنار گذاشتن و خلع سلاح هسته ای حرکت کنند و کشورهای خارج از باشگاه دارندگان این دسته از تسلیحات ، در صدد دستیابی به سلاح هسته ای بر نیایند ، و حال کاملا مشخص است که بنیان های این توافق بین المللی از هر دو جهت توسط کشورها و رژیم های شرور زیر پا گذاشته است و قدرتهای هسته ای که در برابر پیمان متعهد به خلح سلاح و عدم اشاعه آن بودند خود به بزرگترین ناقض آن مبدل شده اند که در راس آنها ایالات متحده آمریکا قرار دارد .
سناتور «مک کین » از داوطلبان ریاست جمهوری آمریکا در انتخابات پیش روی این کشور در سخنانی که سال گذشته در «نیوهمشایر » ایراد کرد، گفت : «آمریکا به رغم ادعاهایش ، خود بزرگترین ناقض پیمان ان پی تی بوده است ، زیرا نه تنها به خلع سلاح که از شروط اساسی پیمان بوده عمل نکرده ، بلکه زرادخانه های هسته ای خود را نیز توسعه داده و به اشاعه سلاح های هسته ای پرداخته است.» ۱۱۶ کشور عضو جنبش نامتعهدها که ایران نیز عضو آن است ، قوی ترین بلوکی است که در آژانس بین المللی انرژی هسته ای مقابل زیاده خواهی های آمریکا و نگاه منفعت محور آن به پیمان ان پی تی ایستاده است. این بلوک اختلافات عمیقی با آمریکا دارد . به عقیده این بلوک ، آمریکا که « جرم نابخشودنی تسلیح هسته ای اسرائیل » را بر دوش دارد ، حق ندارد که دیگر کشورها از جمله ایران را برخلاف حقوقی که به صراحت و طبق پیمان از آن برخوردار است ، از حق خود باز بدارد و یا در این مسیر مانع تراشی کند. عمق اختلاف بلوک نامتعهدها و قدرتهای غربی و در راس آنها آمریکا در نشست های کمیته مقدماتی اجلاس بازنگری پیمان ( پیمان درسال ۲۰۱۰ میلادی قرار است بازنگری شود ) در سال قبل و نیز نشست اردیبهشت ماه امسال در وین نمایان شدکه درآن بلوک کشورهای غیر متعهد همانطور که در ماه مه سال ۲۰۰۵ میلادی نگذاشت آخرین اجلاس ان پی تی به نتیجه ای که مورد نظر آمریکا بود ، برسد ، این بار نیز در برابر زیاده خواهی های واشنگتن ایستاد تا هم حق قانونی کشورهای در حال توسعه برای دسترسی به انرژی هسته ای صلح آمیز توسط قدرتهای بزرگ اعتراف شود ، و هم اینکه خلع سلاح هسته ای به عنوان یک اصل از اصول اساسی پیمان که همه اعضا از جمله قدرتهای هسته ای به آن متعهد شده اند ، با تأکید بر این مهم که خلع سلاح هسته ای باید از خاورمیانه شروع شود ، به اجرا درآید، خاورمیانه ای که در آن رژیم به تعبیر محمد البرادعی مدیر کل آژانس بین المللی انرژی هسته ای «غیر مسئول اسرائیل » و به گزارش آژانس تحت مسئولیت او « یک زرادخانه فوق العاده بزرگ هسته ای مستقر کرده است که بین ۲۰۰ تا ۴۰۰ کلاهک هسته ای بدون هیچ گونه نظارت جهانی در آن نگهداری می شود.» نگاه های منفعت طلبانه آمریکا به پیمان ان پی تی همواره موجب شده است تا واشنگتن با دیپلماسی و سیاست های یک جانبه ، سیاست های چند جانبه و بین المللی را به گروگان گرفته و نشست های ان پی تی را با شورای امنیت سازمان ملل (که در آن دارای حق وتو است ) اشتباه بگیرد! نگاهی به نشست های پیمان در سالهای اخیر و مواضعی که آمریکا در آنها اتخاذ کرده ، تأیید این مهم است. کنفرانس بازنگری معاهده ۱۹۹۰ در ژنو به دلیل مخالفت آمریکا با متن پاراگرافی مبنی بر توقف آزمایش های هسته ای ( که به صراحت در پیمان ذکر و اعضای متعهد به آن هستند) با شکست مواجه شد و در آن زمان جمهوری اسلامی ایران به نمایندگی از نامتعهدها ، مصرانه تلاش کرد که سه کشور آمریکا ، شوروی و انگلیس یعنی کشورهای دارنده سلاح هسته ای که در آن زمان عضو ان پی تی بودند را مجبور به تعهد عدم آزمایش هسته ای کند. علاوه بر آن کنفرانس ۲۰۰۵ در نیویورک نیز به دلیل مخالفت آمریکا با دستور جلسه به خصوص اشاره به کنفرانس ۲۰۰۰ در رابطه با خلع سلاح هسته ای ( روح پیمان ) ، با شکست مواجه شد و علاوه بر اینها آمریکا و کشورهای غربی دیگر که با اسرائیل همکاری هسته ای دارند ، هیچ وقت برخلاف ماده چهارم پیمان نه تنها نسبت به قطع این همکاریها اقدام نکرده اند ، بلکه به جامعه جهانی نیز پاسخگو نبوده اند.در فضایی این چنین ، نگاه کاملا منفعت محور آمریکا به مقوله اینکه چه کشور و رژیمی می تواند از نعمت چراغ سبز واشنگن جهت داشتن سلاح هسته ای برخوردار باشد ( مانند کشورهای پاکستان و هند و رژیم صهیونیستی ) و چه کشوری حتی حق داشتن فرآینده های به رسمیت شناخته شده در معاهده ان پی تی را ندارد (نمونه ایران و چرخه غنی سازی اورانیوم ) ، بر کل معاهده ان پی تی سایه خطرناکی افکنده که امنیت جهانی را به خطر انداخته است . در این فضا عجیب نیست که وزیر دفاع سابق آمریکا هم اذعان می کند که « آمریکا خود بزرگترین اشاعه دهنده خطر سلاح های هسته ای در جهان است . » در چنین شرایطی که «هانس بلیکس » از بازرسان تسلیحاتی آژانس در پرونده عراق در زمینه آینده ان پی تی با اشاره به عدم تعهد قدرت های بزرگ به آن می گوید: « این احساس وجود دارد که توافق مشترک جامعه بین المللی در حال فروپاشی است » محمد البرادعی نیز بر نظر است که : « مشکل پیش رو درباره تکثیر و اشاعه هسته ای و کنترل تسلیحاتی (فرار قدرتهای شرور از تعهدات خود از جمله خلع سلاح و عدم پای بندی به تکثیر و انتشار سلاح های هسته ای ) کاملا روشن است . یا باید راه های خلاقانه جدید را پیدا کنیم و یا شاهد نابودی رژیم بین المللی پادمان های هسته ای باشیم . »

منبع : روزنامه ابرار