جدی‌ترین تهدید جهان‌

انگلیس سومین کشور جهان پس از آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی بود که در اکتبر ۱۹۵۲ اولین بمب هسته‌ای خود را آزمایش کرد و طی نزدیک به دو دهه پس از این آزمایش نزدیک به ۲۰۰ کلاهک هسته‌ای تولید و ذخیره ساخت.
لندن و واشنگتن در سال ۱۹۵۸ میلادی یک توافق‌نامه جامع همکاری‌های هسته‌ای امضا کردند که به منزله تعهد دو کشور در به اشتراک گذاشتن دستاوردهای هسته‌ای‌شان بود.
این کشور به همراه دیگر اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد در معاهده منع تکثیر سلاح‌های هسته‌ای- (NPT) که در سال ۱۹۶۸ رسمیت یافت - به عنوان یکی از ۵ کشور هسته‌ای جهان که محق به حفظ زرادخانه هسته‌ای خود هستند به رسمیت شناخته شده است.
با این وجود پیمان یاد شده از کشورهای صاحب سلاح هسته‌ای می‌خواهد جنگ‌افزارهای اتمی خود را به تدریج کاهش داده و امحا کنند. این معاهده از سال ۱۹۷۰ و پس از تایید پارلمان کشورهای امضاکننده وارد فاز اجرایی شد و هدف از تدوین آن جلوگیری از اشاعه دانش هسته‌ای نظامی بود.
اگرچه برخی کشورها در همان زمان تصویب NPT آن را تضمین‌کننده برتری نظامی کشورهای برخوردار از تسلیحات هسته‌ای در مقابل سایر کشورها و به نوعی مهر تاییدی بر آپارتاید هسته‌ای می‌دانستند اما جدی‌ترین چالش پیش‌روی این معاهده نه از بابت ظهور قدرت‌های هسته‌ای جدید که نقض آن توسط تدوین‌کنندگان بود.
این معاهده در ابتدا توسط ایرلند و فنلاند پیشنهاد شد اما قدرت‌های هسته‌ای غرب با جدیت تصویب و گسترش آن را پیگیری کردند تا آنجا که در حال حاضر ۱۸۹ کشور جهان عضو این پروتکل هستند و تنها رژیم اسرائیل، هند، پاکستان و کره‌شمالی از امضای آن سر باز زده‌اند.
با وجود آن که حرکت در جهت جلوگیری از دستیابی کشورها به تسلیحات هسته‌ای گامی مثبت به نظر می‌رسد اما نقض این معاهده از سوی کشورهای برخوردار از تسلیحات هسته‌ای که به رغم اعتراض‌های داخلی و مخالفت‌های بین‌المللی همچنان در حال انجام تحقیقات جدید برای ساخت نسل جدید تسلیحات هسته‌ای قدرتمندتر و مرگ‌آورتر هستند، جدی‌ترین چالش فراروی این معاهده است.
هند و پاکستان طی سال‌های اخیر اقدام به تولید و آزمایش سلاح‌های هسته‌ای کرده‌اند اما واقعیت این است که کلاهک‌های اتمی تولید شده در این دو کشور حتی از نسل اول کلاهک‌های هسته‌ای تولید شده در آمریکا هم ضعیف‌تر است و اگرچه این مساله از تهدید هسته‌ای شبه‌قاره هند نمی‌کاهد اما متضمن این واقعیت است که اعضای دائم شورای امنیت با برخورداری از توان هسته‌ای بالا و پافشاری بر تولید نسل جدید سلاح‌های اتمی جدی‌ترین تهدید برای این جهان هستند.
در چنین شرایطی به نظر می‌رسد معاهده منع تکثیر سلاح‌های هسته‌ای به جای آنکه به تحقق چنین هدفی منجر شود، عملا به ابزاری برای کشورهای صاحب سلاح اتمی جهت جلوگیری از دسترسی سایر کشورها به دستیابی به انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای تبدیل شده بدون آنکه کشورهای قدرتمند صاحب سلاح اتمی را از گسترش و تولید نسل‌های قوی‌تر آن بازدارد.
کاملا پیداست که با این وضعیت باید پیمان ان‌پی‌تی مورد بازنگری قرار گیرد و به همان اندازه که در آن جلوگیری از دستیابی کشورها به توان هسته‌ای نظامی مورد تاکید قرار می‌گیرد منع تولید و گسترش تسلیحات اتمی با توان کشتار بالاتر نیز باید با ارائه راهکارهای اجرایی لازم مد نظر قرار داشته باشد.

رضا سادات‌

منبع : روزنامه جام‌جم