جهان اسلام و تشکیل اوپک هسته ای

در دنیای امروز دستیابی و برخورداری از دانش هسته ای، از مؤلفه های توسعه قلمداد می شود. اهمیت این دانش نه تنها در تأمین انرژی، بلکه در بسیاری از مسایل اقتصادی، صنعتی و حتی پزشکی، قابل تأمل است. بسیاری از آگاهان سیاسی بر این امر تأکید دارند در دنیای امروز، برخوردار نبودن از دانش و فناوری هسته ای به معنای عدم توسعه یافتگی و همچنین عقب ماندگی کشورها در روند رو به رشد صنعت جهانی است. بررسیها نشان می دهد اکنون بسیاری از کشورها، حتی کشورهای کوچک در آفریقا، به دانش هسته ای به عنوان بخشی از توسعه و نیز تأمین کننده انرژی، روی آورده اند. مهمتر آنکه، برخی قدرتهای بزرگ نظیر آمریکا، انگلیس و فرانسه نیز برای ساخت نسل دوم و سوم راکتورهای هسته ای فعال شده اند که این خود بیانگر اهمیت دستیابی کشورها به دانش هسته ای است.
نکته قابل تأمل در گرایش کشورها به مسایل هسته ای، رویکرد کشورهای خاورمیانه و در بعد وسیع تر کشورهای اسلامی به این مهم است. هم اینک درحالی که ایران اسلامی به دانش هسته ای بومی دست یافته، بسیاری از کشورهای عربی نظیر عربستان، مصر، اردن، عمان، یمن، بحرین، قطر و... بر اصل گرایش به دستیابی به دانش هسته ای تأکید کرده اند. در سطحی کلان تر، کشورهای اسلامی در اقصی نقاط جهان نظیر کشورهای شرق آسیا، کشورهای آسیای میانه و قفقاز و ممالک اسلامی در آفریقا نیز به این مهم اذعان کرده اند.
تحولات منطقه ای در خاورمیانه و عملکرد بازیگران خارجی از یک سو و تمایلات کشورهای اسلامی برای اتحاد فراگیر از سوی دیگر، اکنون این نظریه را در ذهن ایجاد می کند که جهان اسلام می تواند به عنوان مؤلفه ای از اقتدار و اتحاد، از دانش هسته ای برخوردار شود. اکنون چند اصل اساسی در تحولات خاورمیانه و جهان به چشم می خورد که کالبد شکافی آنها، اصل همگرایی هسته ای کشورهای خاورمیانه و در بعد وسیع تر، جهان اسلام را الزام آور می سازد:
۱) با وجود جنجال آفرینیهای غرب و رژیم صهیونیستی، کشورهای منطقه و ممالک اسلامی در سراسر جهان، فعالیتهای هسته ای ایران را صلح آمیز دانسته و حتی خواستار بهره گیری از این تجربیات برای فعالیتهای هستهای خود شده اند. تهران نیز بارها آمادگی خود را برای همگرایی هسته ای با کشورهای منطقه و جهان اسلام در مصارف صلح آمیز، اعلام داشته است.
۲) آمریکا و غرب تلاش دارند تا از گرایش کشورهای خاورمیانه به دانش هسته ای به عنوان بهانه ای برای کسب درآمدهای اقتصادی، حضور بیشتر در منطقه با عنوان به اصطلاح تأمین امنیت و جلوگیری از فاجعه هستهای، توجیه حفظ سلاحهای هسته ای رژیم صهیونیستی، تهدید دانش فعالیتهای ایران که سایر کشورها را به سمت هسته ای شدن سوق می دهد، اختلاف افکنی در منطقه با موضعگیری دوگانه در قبال فعالیتهای هسته ای ایران و اعراب و... بهره برداری کنند. این درحالی است که ملتها و حتی دولتهای منطقه بر بومی بودن دانش هسته ای و مقابله با سوء استفاده های غرب از خواسته های هسته ای خود، تأکید دارند.
۳) قدرتهای بزرگ برآنند تا در دنیای انرژی امروز، انحصار در بخش گاز و نفت و انرژی اتمی را حفظ کنند. تحرکات آمریکا در عراق و آفریقا و نیز سیاستهای مسکو در استیلا بر ذخایر گازی منطقه و جهان و نیز تأکید بسیاری از قدرتها بر انحصار سوخت هسته ای، شاهدی بر تلاش آنها در انحصاری ساختن انرژیهای جهان است.
۴) از اصلی ترین هدفهای جهان اسلام، دستیابی به اتحاد و انسجام فراگیر است که تمام ابعاد سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و... را در بر می گیرد. در این میان، کشورهای اسلامی با در اختیار داشتن بخش عمده ای از انرژیهای نفت و گاز جهان، می توانند از مسأله انرژی به عنوان ابزاری برای اتحاد و نیز حضور فعال تر در معادلات جهانی برخوردار شوند.
با عنایت به آنچه از شرایط حاکم بر خاورمیانه و جهان ذکر شد، اکنون این مهم مطرح می شود که کشورهای اسلامی برای تحقق آرمانهای خود بویژه مقابله با توطئه های دشمنان، می توانند از دانش هسته ای به عنوان مؤلفه ای از انسجام اسلامی برخوردار شوند. به دیگر سخن، می توان گفت جهان اسلام با تشکیل «اوپک هسته ای اسلامی» می تواند از ظرفیتهای اعضای خود برای دستیابی به دانش روز دنیا و بهره گیری صلح آمیز از آن، بهره برداری کند. کشورهای اسلامی با گرایش به این اصل، دیگر برای اجرای اهداف صلح آمیز هسته ای هیچ نیازی به غرب نداشته و همگرایی دانشمندان هسته ای آنها می تواند تحقق بخش اهدافشان باشد. این ایده می تواند قطبی هسته ای را در جهان ایجاد کند که بر خلاف غرب، صرفاً در چارچوب صلح آمیز فعالیت می کند.
اهمیت تشکیل «اوپک هسته ای اسلامی» زمانی بیشتر می شود که آمار نشان می دهد اکثر کشورهای اسلامی از ذخایر نفت و گاز برخوردارند؛ امری که سبب می شود تا جایگاه ویژه ای برای آنها در انرژیهای جهان ایجاد شود. در شرایطی که قدرتهای بزرگ برای انحصار در بخش انرژی و استعمار سایر کشورها در این امور فعالیت می کنند، کشورهای اسلامی با تشکیل اوپک نفتی و گازی و حرکت فعال و منسجم در مسیر دستیابی به «اوپک هسته ای اسلامی»، می توانند ضمن مقابله با عملکردهای غرب، به قدرتی جهانی مبدل شوند که نه تنها تأمین کننده نفت و گاز جهان باشند، بلکه در تأمین سوخت هسته ای نیز قدرتی جهانی به شمار آیند که تحت یک نهاد با مرکزیت واحد فعالیت کنند.
کشورهای اسلامی با محور قرار دادن سازمان کنفرانس اسلامی و تشکیل کمیته ای واحد برای تعامل میان دانشمندان هسته ای، برای دستیابی تمام کشورهای اسلامی به دانش هسته ای می توانند فعال گردند، درحالی که راهی واحد برای بهره گیری صلح آمیز از دانش هسته ای را می پیمایند. این رویکرد هسته ای درحالی که توسعه تمام جهان اسلام را به همراه دارد، موجب انسجام بیشتر آنها در معادلات جهانی می شود که در نهایت آنها را به قطب انرژیهای نوین جهانی مبدل خواهد ساخت.
اکنون این امر برای تمام کشورها مسلم گردیده که بدون دانش هسته ای، با وجود داشتن ذخایر عظیم نفت و گاز، نمی توان در معادلات انرژی و روند توسعه حضور یافت و لاجرم باید در مسیر هسته ای شدن قرار گرفت. در این شرایط، کشورهای اسلامی که همواره از توطئه ها و کارشکنی های غرب لطمه دیده اند، شایسته است دانش هسته ای خود را در انسجام با یکدیگر جستجو کنند و با تشکیل کمیته های مشترک هسته ای، در راستای تحقق اهداف خود گام بردارند. مسلماً در این میان، تجربه کشورهایی نظیر ایران که به دانش صلح آمیز هسته ای بومی دست یافته، می تواند راهنمایی برای سایر کشورهای اسلامی باشد؛ چنانکه تهران بارها تأکید کرده است حاضر به انتقال دانش هسته ای خود به سایر کشورهای اسلامی است و ملتهای مسلمان نیز ایران را به عنوان الگویی مثبت برای دستیابی جهان اسلام به دانش هسته ای شناخته و به همگرایی با تهران برای دستیابی به این مهم تأکید کرده اند.

علی پورمطهر

منبع : روزنامه قدس