استرس شغلی

ساعت های زیاد كاری، رؤسای بداخلاق، كمی درآمدها و سایر موارد ناخوشایند از جمله مواردی هستند كه برخی از كارمندان امروزی هر روزه با آن در محیط های كاری مواجه می شوند. این موارد از نظر همه نامطلوب و آزار دهنده اند. اما آیا آنها واقعاً می توانند اثرات بدی بر روی افراد داشته باشند؟ پاسخ به این سؤال یك بله بزرگ است. از آنجایی كه همگی این موارد در افزایش استرس، اشتراك دارد می توانند سبب بروز نارسایی های روحی و جسمی شده و در نهایت تأثیرات مخربی بر روی افراد شاغل داشته باشند. اما برای مقابله با استرس در محیط های كاری چه كاری می توان انجام داد. قبل از هر اقدامی باید عوامل استرس زای محیط های كاری را بشناسیم. طبق بررسی های انجام شده سه عامل بیشترین نقش را در استرس افراد شاغل دارند: ناامنی شغلی، ارتباط نامناسب و بی خوابی.
●انسان از بیكاری نمی میرد
در گذشته، اوضاع طوری بود كه می شد روی خیلی چیزها حساب كرد. اگر به طور منظم كار می كردی، كارت را خوب انجام می دادی و با كارفرما بحث نمی كردی، می توانستی روی ترفیع، افزایش منظم حقوق و یك میهمانی خداحافظی و هدیه بازنشستگی حساب كنی. اما این روزها دیگر این طور نیست. شما هر چقدر هم كه خوب تلاش كنید دیگر نمی توانید مانند گذشته با خیال مطمئنی به كارتان ادامه دهید. این روزها اتفاقات، مشكلات و حوادث پیش بینی نشده زیادی افراد را محاصره كرده اند و ترس از نداشتن آمادگی برای مقابله با آنها سبب شده كه استرس های ناشی از دست دادن ناگهانی شغل به شدت افزایش یابد. اما چه می شود كرد؟ آیا باید اجازه دهیم كه ترس از دست دادن شغل ما را بكشد؟ آیا اصولاً راه حلی برای مقابله با استرس ناشی از بیكار شدن وجود دارد؟
بله- امروزه با خود «راحت بودن» و از خود «رضایت داشتن» امتیاز و ویژگی روانی مثبتی محسوب می شود كه هركسی از آنها برخوردار باشد استرس كمتری را احساس می كند. اما چگونه می توان با خود راحت بود و از خود رضایت داشت؟ هر فرد به عنوان انسان دارای یك سری ارزش ها و توانایی های مثبت بی قید و شرط است، اما در گیرودار مسایل و مشكلات روزمره از وجود این ارزش ها و توانایی ها غافل می شود. به مرور زمان غفلت از توانایی هایمان باعث می شود كه دیگر پشتوانه درونی محكمی برای تكیه كردن در هنگام مواجه شدن با مشكلات نداشته باشیم و به همین علت اولین جوانه های استرس در وجود ما ریشه می كنند. برای مقابله با استرس باید مجدداً به سراغ توانایی ها و نقاط قوت خود بروید و به خاطر همین ویژگی های مثبت به خود احترام بگذارید و برای خود ارزش قائل شوید. در چنین شرایطی حتی اگر باور شما از ارزش ها و توانایی هایتان چندان قوی نباشد، باز می توانید روی آن حساب كنید و با تقویت آن، به مقابله با استرس در محیط كار بروید. فراموش نكنید كه احترام به خود در واقع بازتاب آگاهی به ویژگی های فردی خود است كه مولد اعتماد به نفس در انجام همه كارها خواهد بود. اگر برای خود به اندازه كافی ارزش قائل باشید، دیگر هیچ نوع استرسی نمی تواند تأثیر نامطلوبی بر روی كار شما داشته باشد و هرگز از مبارزه نمی ترسید.
●ارتباط كاری نامناسب
یكی از بزرگترین زمینه هایی كه كارمندان امروز باید در آن مهارت خاصی داشته باشند توانایی در برقراری ارتباط های كاری مناسب است. اگر شما از این توانایی خدادادیتان استفاده نكنید، كیفیت روابط شما در محیط كار و خانواده روز به روز بدتر شده؛ به طوری كه نهایتاً دیگران علناً از شما، رفتار و عملكردتان انتقاد می كنند. اگر كمی دقت كنید متوجه می شوید كه بی توجهی نسبت به این مورد می تواند باعث بروز استرس در شما شود. امروزه چنین به نظر می رسد كه ما با زندگی روزمره اطراف خود بیش از حد خو گرفته ایم. ما شاهد از هم پاشیدن لحظه به لحظه بسیاری از ازدواج ها، اخراج از كار، اعتیاد گسترده جوانان و بسیاری از مسایل بدیهی زندگی روزمره ایم كه به ندرت به خود آمده و از خودمان می پرسیم «آیا این روند روزی متوقف خواهد شد؟» احتمالاً نه- در واقع، یكی از عللی كه باعث به وجود آمدن چنین مشكلاتی شده، عدم توجه به برقراری ارتباط مناسب است. بعضی افراد معتقدند كه دنیا بدون وجود تعدادی از افرادی كه از آنها خوششان نمی آید، بهشت خواهد شد! امروز رقابت در محیط های كاری به شدت افزایش یافته ولی متأسفانه افراد برای رسیدن به موفقیت از روش های نامناسبی استفاده می كنند. آنها به جای این كه سعی كنند از توان خود برای رسیدن به موفقیت استفاده كنند سعی می كنند تا طرف مقابل خود را به هر طریقی كه شده حذف كنند. با چنین تفكری، آنها هیچ وقت نمی توانند ارتباط كاری مناسبی با رقبای خود برقرار كنند و همیشه در استرس ناشی از شكست دست و پا می زنند. این افراد بدون این كه خود متوجه باشند در حال ساختن جهنمی برای خود هستند، اما دیگران به خاطر آن كه از ما نیستند، جهنم ما را نمی سازند. آنها وقتی جهنم را می سازند كه نتوانیم رابطه ای هماهنگ و موزون با آنها برقرار كنیم و آنها نیز همین عدم توانایی را در رابطه با ما داشته باشند. به راستی چرا درباره چنین موضوع مهمی كه نقش زیادی در افزایش استرس در انسان دارد آموزش ندیده ایم؟ و در حالی كه متوجه چنین موضوعی هستیم باز زندگی را بدون این مهارت می گذرانیم؟
●زنگ خطر بی خوابی
ترس از بیكاری، ناتوانی در برقراری ارتباطی مناسب، ترس از عدم موفقیت، ترس از پیدا نكردن كاری خوب در آینده، ترس به دلیل موقعیت های مالی و... همگی ذهن و روح افراد شاغل امروز را آزار می دهند. متأسفانه تعدادی از افراد سعی می كنند تا این ترس ها را به درون برده و آشكار نكنند. همین درونی كردن ترس ها و افزایش شدید استرس به تدریج سبب می شود نوعی اضطراب در روح و روان آنان ریشه بگیرد. این اضطراب در شكل نوعی بی خوابی كه در برابر هر معالجه ای مقاومت می كند، ظاهر می شود. در دنیای پرجنب و جوش امروز، مشكل بی خوابی تقریباً همه را دامنگیر كرده است. این مشكل باعث شده تا افراد زیادی به سمت استفاده از قرص های خواب آور و آرام بخش بروند. بی خوابی نشانه به وجود آمدن عدم تعادل و ناهماهنگی در سلامتی است كه با بی توجهی به آن مسلماً مشكل جدی تر می شود و تا جایی پیش می رود كه ممكن است ما را برای همیشه اسیر داروهای رنگارنگ و مختلف خواب آور كند. اما آیا می توان كاری كرد؟
بله- یك سوم عمر هر انسانی در خواب می گذرد و این مدت، برخلاف تصور بعضی ها اصلاً تلف شده محسوب نمی شود چرا كه خواب به اندازه هوا و غذا برای بدن لازم است. هرگز از خواب شبانه خود غافل نشوید و به آن به چشم زمان از دست رفته و تلف شده نگاه نكنید. متأسفانه این برداشت و تصور نادرست! مورد پذیرش بسیاری از انسان ها قرارگرفته و باعث شده كه آنها به خواب زیاد اهمیت ندهند. اگر به خواب شبانه و نقش آن در حفظ سلامت عمومی خود اهمیت ندهید، هرگز نخواهید توانست به مدت طولانی در فعالیت های روزانه خود موفق، مؤثر و شاداب باشید چرا كه استرس ناشی از بی خوابی بدترین تأثیرات را بر روی زندگی شما خواهد گذاشت. فراموش نكنید توانایی خوابیدن از جمله نعمت هایی است كه خداوند به همه انسان ها ارزانی داشته است. خوابی كه ضامن نشاط و موفقیت روز بعد در زندگی ماست.
●چه باید كرد؟
پیدا كردن راه ها و روش های مختلف مبارزه با استرس شرایطی را ایجاب می كند كه مهم تر و مقدم تر از همه، تمركز حواس است. اجازه ندهید در هنگام استرس، حواستان پرت شود، چرا كه حتماً به سمت افكار منفی كشیده خواهد شد نه فكرهای خوب و مثبت.
- به محض احساس استرس در وجود خود به آرامی و عمیق نفس بكشید و سعی كنید تا فكر خود را روی ضربان قلبتان متمركز كنید، در این حالت به خود بگویید من آرام و مسلط به خود هستم، ضربان قلبم به تدریج عادی می شود و آرامش تمام وجودم را خواهد گرفت. چنین جملاتی به شما كمك می كند تا در هنگام مواجهه با یك هیجان یا استرس شدید به سرعت آرامش لازم را بدست آورید.
- برای رهایی از فشار عصبی و عضلانی، عمل كشش و رهایش عضلات را انجام دهید. اول از پاها شروع كنید. تا جایی كه می توانید چند لحظه آنها را منقبض كنید. بعد عضلات را شل كنید. همین كار را برای دست ها در حالی كه آنها را به هم می فشارید انجام دهید. بعد از چند لحظه آنها را رها كنید. عضلات صورت را با حركت كشیدگی لب ها (مانند خنده شدید) و بعد رهایش آنها ورزش دهید. سعی كنید هر كدام از این مراحل چند ثانیه طول بكشد. این تمرین را چند بار تكرار كنید. كم كم آرامش درونی شما را فرا خواهد گرفت، احساسی كه روح و فكر شما را نیز تسخیر خواهد كرد.
- یاد بگیرید كه گهگاه نیز از نقطه نظر دیگران به مسایل و دور و بر خود نگاه كنید. خودتان را در جای آنها بگذارید و درون آنها را درك كنید. به این ترتیب بهتر می توانید با آنها ارتباط برقرار كنید و همه چیز را به صورت منفی و تهاجمی نسبت به خود نخواهید دید.نكته مهم دیگر این است كه شگرد جادویی ویژه خود را كشف كنید. شگردهایی كه قادرند شما را در كنترل خود در نامطلوب ترین موقعیت ها كمك كنند. با این تمرینات، به تدریج خود را آرام تر و راحت تر می یابید و اضطرابتان كمتر می شود و حتی قادر می شوید از هر اتفاق یا موقعیت پیش بینی نشده ای، به خوبی بگذرید.

ساناز صفری

منبع : روزنامه همشهری