۱۵نکتـه درمـورد فشـــار روانـــی

● استرس چیست؟
۱) فرهنگ جامع روانشناسی-روانپزشکی (پورافکاری،۱۳۷۳) استرس را اصطلاحی می داند که در علوم پزشکی و زیست شناسی به صورتهای گوناگون به کار گرفته شده؛ گاهی به معنی یک رویداد یا موقعیتی که تاءثیر مضر در پی دارد و گاهی به معنی تنش روانشناختی ناشی ازاین رویدادها و موقعیتها آمده است. به مفهوم دقیق هر چیزی که درکل زیست شناختی فرد اختلال به وجود آورد و شرایطی ایجاد کند که فرد به طور طبیعی ازآن پرهیز کند، استرس شمرده میشود.
۲) هانس سلیه ، روانپزشک اطریشی الاصل مقیم آمریکا ( به نقل شاملو ، ۱۳۶۹) که پایه گذار پژوهشهای علمی درباره ی استرس بوده ، ازاولین کسانی است که رابطه یبین استرس و بیماریها را به طـور دقیق توجیـه نموده است؛ وی استرس را درجـه ی سوزو سازبـدن بر اثــر فشــارهای زندگی تعریف می کند.البته واژه ی استرس تنها به رونداین پدیدهدربدن انسان اطلاق نمیشود ؛ بلکه محرکهای فشارآورنیزبه همین نام خوانده می شوند.
۳) فشارروانی به واکنشهایی اشاره دارد که فرد در برابر موقعیتهایی که خواسته ها، قیود، یا فرصتهایی را پیش می کشند، نشان می دهد. ( ساراسون و ساراسون، ۱۳۷۱) مثلاًَ ممکن است دیدن کودکی که به رودخانه ای خروشان افتاده، یا از خواب پریدن براثر صدای ماشین آتش نشانی ، یا ارتقاء به شغلی جدید با مسوءلیتی جدید ، هرکدام باعث فشارروانی شوند. هرگاه چنان تغییراتی با بحرانی شدید درزندگی، مانند مرگ عزیزان همراه شود یا درشروع دوره ی رشد بحرانی مانند نوجوانی باشد،فشارروانی شدیدتری تجربه می شود.
۴) استرس وقتی به وجود می آید که وضعیت جسمی یا روانی افراد تهدید شود وآنان به توانایی خود برای مقابله با حوادث پیش آمده اطمینان نداشته باشند ( اتکینسون وهمکاران، ۱۳۸۲).
۵- اتکینسون وهمکارانش(ترجمه ی براهنی و...،۱۳۷۵) کمی فشارروانی رابرای انسان لازم می دانند تا به طور بهنجاری به کار و کوشش بپردازد . آنان معتقدند که برانگیختگی هیجانی ملایم ، انسان را در جریان اجرای کاری که بر عهده دارد ، هشیارنگه می دارد و هنگامی که زمان درازی زندگیش با سکوت و آرامش همراه می شود، احساس کسالت می کند و درپی چیزهای هیجان انگیزمی رود.
۶) اگر نیازهای زیستی و روانی افراد خود به خود برآورده می شدند زندگی واقعا ًآسان بود؛ ولی همان طور که می دانیم ، موانع بسیاری، چه محیطی و چه درونی ، وجوددارند که مانع برآورده شدن نیازها هستند؛ این موانع موجب فشارروانی درافراد می شوند(آزاد،۱۳۷۲).
۷) فشارروانی درواقع پاسخ یا واکنش هیجانی یاعاطفی و بدنی فرد به رویدادهای محیط یا محرکهایی است که عوامل فشارزا نامیده می شوند و خواسته های هیجانی وبدنی رادرفردایجاد می کنند( شعاری نژاد،۱۳۷۱).
۸) استرس عبارت از یک واکنش جسمی است که به دنبال یک تحریک درونی وشناختی یا بیرونی و محیطی به وجود می آید ( گنجی،۱۳۷۶). نباید تصور کرد که استرس همیشه منفی است و همواره با ید ازآن اجتناب کرد؛ در موارد زیادی ، استرس، خوشایند و مفید خواهد بود. نبود کامل استرس، هرگز ممکن نخواهد بود ؛ مگر اینکه تحریک بیرونی وجودنداشته باشد واین غیرممکن است.
۹) استرس یا فشارروانی حالتی است که وقتی مردم با رویدادهایی مواجه می شوند که آنها را خطرنا ک و تهدید کننده ی سلامت روانی وجسمانی خود می یابند،رخ می دهد؛ این نتیجه وقتی حاصل می شود که مثلاً فردی احساس کند نیازهایش فراتر از تواناییهای موجود او برای پاسخگویی مؤثر به آن نیازهاست.(کرتیس،۱۳۸۰) استرس حالتی است که به وسیله ی عوامل فشارزا به وجودمی آید ومنجر به پاسخهای استرسی میشود؛ این پاسخها به منظور کنارآمدن مؤثر بایک وضعیت ناخوشایند، طراحی واجرامیشوند.
۱۰) وجود انواع استرس درزندگی امری اجتناب ناپذیراست وبرای رشدروانی ضرورت دارد؛ (میلانی فر،۱۳۷۰) ولی آنچه ممکن است منجربه بروز بیماری شود ، ناتوانی درمقابله با درجات غیرعادی و بسیار شدید استرس است که به صورت واکنشهای جسمی و روانی تظاهرمیکند.
۱۱) استرس بخشی از زندگی روزمره است ومعمولاً به دنبال حوادث روزمره به وجودمی آید.(پایگاه اطلاع رسانی رشد،۱۳۸۴) ازجمله نشانه های ابتدایی استرس و اضطراب بیش ازاندازه می توان احساس نبود سلامت وبی میلی برای بیدارشدن ازخواب درصبح رانام برد. استرس مانعی برای سلامت افراد و نیزعا ملی مؤثردرکاهش کیفیت کارهای آنان است.
۱۲) پاسخ بدن به محرکهای بیرونی و درونی ، فشارروانی نامیده می شود. ( پایگاه اطلاع رسانی دفترمرکزی مشاوره ی وزارت علوم، ترجمه ی علیلو،۱۳۸۴) حوادث شادزندگی هم همچون موارد ناگوار، می توانند فشارروانی ایجادکنند. شیوه ی نگرش وتعبیروتفسیرما درموردحوادث وپدیده هاو نیز واکنشهای ماست که آنها را فشارزا می نماید.
۱۳) امروزه فشارروانی و استرس درمیان همه ی مردم شایع است و زندگی آنان را دربرگرفته است. کارشناسان سازمان بهداشت جهانی، آمارافراد دارای اضطراب درجهان راحدود چهارصد میلیون نفر تخمین می زنند (حسینی،۱۳۷۸) که رابطه ی نزدیکی با فشارروانی واسترس دارد.
۱۴) در زندگی امروزی بیشترافراد با نوعی از فشارروانی دست و پنجه نرم کرده و یادست کم این واژه را شنیده اند ؛ بسیاری از مسائل و پدیده های امروزی می توانندعلت ویا زمینه ای برای آن باشند. دنیای صنعتی وپیشرفتهای روزافزون آن گرچه باعث آسایش جسمی افراد شده ولی بارفکری آنان را افزایش داده و برنگرانیها و فشارهای روانیشان افزوده است.
۱۵) نگرانی افراد درباره ی کار، مشکلات اقتصادی واجتماعی ، پیشرفت فن آوری، انتظارهای سازمانها از کارکنان ، نقصهای مدیریتی ، توقعهای کارکنان و مانند آنها سبب می شوند که افراد ازصبح تا شب، همواره دچارفشارها، هیجانها، نگرانیها وبیم وامیدهای گوناگونی باشند که گاهی با ظرفیت جسمی، عصبی، وروانی آنان متناسب است وگاهی هم باآنها سازگار نیست ؛ مجموعه ی چنین فشارهایی را استرس یا فشار روانی می گویند

بهروزی،۱۳۸۰
منابـــــع:
۱) آزاد، حسین (۱۳۷۲). آسیب شناسی روانی. تهران: انتشارات بعثت.
۲) اتکینسون وهمکاران (۱۳۷۵). زمینه ی روانشناسی (جلد دوم ). ترجمه ی محمدنقی براهنی وهمکاران. تهران: انتشارات رشد.
۳) اتکینسون وهمکاران (۱۳۸۲). زمینه ی روانشناسی هیلگارد ( جلددوم ). ترجمه ی حسن رفیعی وهمکاران. تهران: انتشارات ارجمند. ۴) بهروزی ، علی (۱۳۸۰). استرس در کار ( مقاله ). فصلنامه ی اصول بهداشت روانی، شماره ی نهم ودهم.
۵) پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرکزی مشاوره ی وزارت علوم ( ۱۳۸۴)، بخش بروشورهای آموزشی. فشارروانی(استرس). ترجمه ی مجید محمودعلیلو.
۶) پایگاه اطلاع رسانی رشد ( ۱۳۸۴)، بخش مقالات علمی ، موضوع روانشناسی. ده روش مقابله با استرس.
۷ )پورافکاری ، نصرت اله (۱۳۷۳). فرهنگ جامع روانشناسی- روانپزشکی. تهران:انتشارات فرهنگ معاصر.
۸) حسینی،سیدابوالقاسم(۱۳۷۸). طیف مشکلات مربوط به بهداشت روانی (مقاله). فصلنامه ی اصول بهداشت روانی،شماره ی اول.
۹) ساراسون و ساراسون (۱۳۷۱). روانشناسی مرضی (جلددوم ). ترجمه ی نجاریان وهمکاران. تهران: انتشارات رشد.
۱۰) شاملو،سعید(۱۳۶۹). بهداشت روانی. تهران: انتشارات رشد.
۱۱) شعاری نژاد،علی اکبر(۱۳۷۱). درآمدی به روانشناسی انسان. تهران: انتشارات آزاده.
۱۲) کرتیس،آنتونی.جی(۱۳۸۰). روان شناسی سلامت. ترجمه ی فرامرزسهرابی. تهران: انتشارات ورای دانش.
۱۳) گنجی، حمزه(۱۳۷۶). بهداشت روانی. تهران: نشر ارسباران. ۱۴- میلانی فر، بهروز(۱۳۷۲). بهداشت روانی. تهران: نشرقومس.

منبع : سایت روانشناسان