جریان دانشجویی و مبارزه با مافیا

واژه مافیا و گروه های مافیایی در چند سال گذشته مکررا از سوی مسوولین اجرایی کشور و نمایندگان مجلس مورد توجه و تذکر قرار گرفته است و نسبت به وجود آن در عرصه های اقتصادی، فرهنگی و... اظهار نگرانی شده است. اما نکته مهم در این مورد شناسایی ویژگی ها و ابعاد این گونه گروه ها جهت برخورد قانونی و بازدارنده با آنها می باشد که در این نوشتار سعی بر ارائه تصویری کلی از ریشه های به وجود آمدن و رشد یک گروه مافیایی داشته و قصد داریم به این سوال پاسخ دهیم که این پدیده در ایران دارای چه اشتراکات و تفاوت هایی با مافیا در خواستگاه اصلی آن ایتالیا یا دیگر کشورها می باشد و نقش دانشگاه و جریان های دانشجویی در مقابله با آن چگونه متصور است.
● تاریخچه
گروه مافیا برای اولین بار به حیث یک جنبش پیکارجو و ضداستعماری در ایتالیا به وجود آمد. هدف اساسی این گروه مبارزه بر ضد استعمار فرانسه و رهایی ایتالیا از سلطه فرانسه بود. این گروه در آن زمان توانسته بود که اقشار وسیعی از توده های ایتالیا را به صورت داوطلبانه به صفوف خود بکشاند و مبارزه پیگیر و قدرتمندی را بر ضد استعمار فرانسه رهبری کرد تا زمانی که درفش پیکار این گروه بر ضد سلطه فرانسه در ایتالیا در اهتزاز بود، این جنبش در مسیر درستی حرکت داشت. از همین جهت است که کلمه مافیا از ترکیب حرف اول پنج واژه فرانسوی /Anela /Italia Francesi / /Ai Mmorte تشکیل یافته است که متشکل از دو جمله «Anela Italian / Francesi Ai Morte» یعنی مرگ به فرانسه و زنده باد ایتالیا می باشد. سابقه این شعار هم برمی گردد به شوالیه های سیسیلی در قرون وسطی که با فرانسوی ها می جنگیدند و این دو جمله شعار مبارزاتی آنها را تشکیل می داد. با توجه به شرایط زندگی و موقعیت جغرافیایی و ژئوپولیتیکی سیسیل این جزیره بر سر راه مهاجمین تاریخ قرار داشت. هر دولتی که قصد داشت به روم حمله کند، به سیسیل برخورد می کرد، این رفت و آمد مهاجمین به سیسیل سبب شد که مردم این جزیره نسبت به سایر مردم جهان بی اعتماد شوند و این حالت سبب قیام مردم این جزیره بر ضد مهاجمین تاریخ گردیده و خواستگاه مافیا شود.
● مافیای ایتالیایی در گذر زمان
جنبش مافیا همچون سایر جنبش های بزرگ، سیاسی و اجتماعی پس از گذشت زمان و تغییر شرایط بنابر علل گوناگون استعماری از جمله ضعف رهبری، انحراف اعضا و مسخ فکری آنها، از مسیر اصلی خود منحرف شد.
اعضای این جنبش بعدها بر اثر انباشته شدن پول و قدرت، به فکر گسترش دامنه نفوذ خویش برآمدند و از یک جنبش به یک سازمان تبدیل شدند. آنها برای تامین امنیت خویش و فرار از قوانین، به ایجاد رابطه با مقامات حکومتی و قضائی برآمدند و به یک تشکیلا ت اقتصادی بزرگ جنایتکار تبدیل شدند.
نحوه کارمافیا به صورت طولی و از نوع ساماندهی «پدرخواندگی» است گروه های مافیایی دقیقا مثل یک درخت کار می کنند. پدرخوانده حیثیت ساقه و مشتری ها حیثیت برگ ها را دارند، کارشان حمایت از یکدیگر است و البته این حمایت به صورت «طولی» است به این معنا که پدرخوانده از زیردستان و اعضای خانواده حمایت می کند و کلیه تبادلات و توافقات نیز به امضا و پذیرش وی منوط می باشد و البته این حمایت زیرپوشش اشخاص قدرتمند دولتی و متنفذ قومی صورت می گیرد. در واقع مافیا دلال قدرت است بین سطوح بالا و پائین جامعه تمام رابطه ها در مافیا شخصی بوده و ربطی به دولت ندارد و این رابطه ها بر مبنای «اصول سکوت» تامین می شود. از همین رو افراد مافیا کمتر به دام می افتند و در صورتی که فردی از این گروه به دام پلیس بیفتد، این گروه بر اساس قانون «یک نوع صدا خفه کن» (لویارای سفید) برای نابود کردن قربانیان بدون به جا گذاشتن نشانی اقدام می کند.
پدرخواندگی در تاریخ زندگی خانوادگی یک روش سنتی است و پدرخوانده در روش مافیایی به رئیس این گروه خطاب می شود و مافیا با استفاده از این روش سنتی در توسعه شبکه خود می کوشد و به این وسیله نزدیک ترین پیوند را میان گروه خود به وجود می آورد.
● مافیای پست مدرن و ایجاد جنبش های ضدمافیایی
مافیا با گسترش زبان بین المللی و توسعه کامپیوتر، فناوری اطلاعاتی، ارتباطات در چهارچوبه تشکیلات جدیدی شکل گرفتند که آن را «مافیای پست مدرن» نیز می نامند. این مافیا به مثابه سازمان تبهکار چند ملیتی با دستیابی به اطلاعات و پخش اطلاعات نادرست دست به جنایات بزرگی در جهان می زنند این مافیای تاریخی با نقل مکان از ایتالیا به واشنگتن با ساز و برگ شگفت آوری بر مراکز بزرگ قدرت پارلمان ها، گروه های سیاسی و کمپانی های بزرگ نفت و گاز در غرب دست یافتند و حالا با دست یافتن به منابع بزرگ مالی و اقتصادی قسمت عظیمی از رهبری سیاست های جهانی را در دست دارد.
گروه های مافیایی چنان در قدرت های بزرگ نفوذ کرده اند که به صورت غیرمستقیم در تعیین سرنوشت سیاسی بزرگترین کشورهای جهان نقش بازی می کنند. مافیاها با استفاده از نفوذی که بر کشورهای بزرگ دارند، در حادثه آفرینی های فاجعه بار و خطرناک جهان نیز تاثیرگذار و با همدستی با قاچاقچیان، گروه های تبهکار محلی و مقامات بلند پایه دولت ها برای افزایش قاچاق مواد مخدر در جهان دست دارند، در تباهی با قدرت های متجاوز و مهاجم در حادثه آفرینی های جهانی نیز سهم بسزا دارند و با اینگونه حادثه آفرینی ها زمینه را برای کشت، قاچاق و ترافیک مواد مخدر فراهم ساخته اند. در کشورهای مختلف روابط مافیایی آنقدر پیچیده است که هیچ شخص جرات دستگیری و مجازات مافیاها را ندارد.
● مافیا در ایران
امروزه واژه مافیا برای نامیدن هرگونه جنایت سازمان یافته، پیشرفته و زنجیره ای در هر کجای دنیا به کاربرده می شود. مافیا دیگر یک سازمان یک پارچه و یک دست نیست، در هر کشوری زیر نام جداگانه ای فعالیت دارند. به گونه مثال در هونگ کونگ به نام «ترایاد» در ژاپن به نام «یاکوزا» در آمریکا به نام «کوزانوسترا» یا همان سندیکای جرم و درجاهای دیگر به نام های دیگر فعالیت دارند; ولی در ایران به همان نام مافیا شناخته می شود. این جدایی تشکیلات به معنای بریدن خوی و عادات اصلی که از مافیای سیسیل نشات گرفته نمی باشد. این مافیاها در هر جای دنیا به همان اصول اولیه مافیایی پایبند است البته با تفاوت اینکه این مافیاها به ریشه های قدرتمند قومی، زبانی و محلی نیز اتکا دارند و هم به تمام قوانین و مقررات مافیای اولیه چون پذیرش سلسله مراتب، رازداری، قوانین اجباری شرارت و سکوت احترام می گذارند اما ساختار آنها در کشورهای مختلف متفاوت است. به عنوان مثال ویژگی های این گروه ها را در ایران می توان اینگونه تشریح نمود.
۱-) ساختار گروه های مافیایی در ایران برخلاف ساختار سنتی آن به صورت طولی و دارای سیستم پدرخواندگی نیست بلکه از یک مدل «عرضی» برخوردار است. به این معنا که آنچه ساختار گروه های مافیاییرا در ایران تشکیل می دهد منافع مشترک است که میان افراد متفاوت به وجود می آید. در این مدل تبعیت پذیری اعضا از یکدیگر تنها بر اساس منافع مشترک و تا زمان وجود آن رقم می خورد و سلطه اصلی از آن کسی است که بتواند منافع بیشتری تولید کند بنابراین راس گروه نه عنوان پدرخواندگی دارد و نه قدرت آن را بلکه به تبع میزان تولید یا حمایت از منافع همسلکان، قدرت و جایگاه وحتی فرد مسوول گروه نیز تغییر می کند. به همین دلیل است که بعضا مشاهده می گردد فیمابین یک گروه مافیایی حاکم بر اقتصاد افرادی وجود دارند که کمال تنافر و تضاد در مرام فکری و سیاسی آن ها وجود دارد به گونه ای که توان گفت وگوی اعتقادی را دور یک میز با یکدیگر ندارند اما به دلیل برخورداری از منافع مشترک بر سر یک قضیه با یکدیگر یک گروه مافیایی را تشکیل داده اند. لذا به دلیل سیال بودن هویت افراد قدرتمند گروه و نبود یک راس واحده و همیشگی، شناسایی و برخورد با آن ها بسیار مشکل و صعب است.
۲) منافع این گونه گروه ها در ایران همواره بر سر یک موضوع خاص نیست بلکه می تواند تولید منافع و ایجاد حاشیه های امن از سوی فردی از اعضا در حوزه سیاسی و برای دیگری در حوزه فرهنگی و اجتماعی می باشد. لیکن قدرت آنها در این حوزه ها سبب یک تعامل دو یا چند جانبه می گردد به این معنا که قدرت یکی در حوزه اقتصاد ضعف دیگری را در آن حوزه مورد پوشش و حمایت قرار داده و قدرت طرف مقابل در حوزه سیاست نیز همین نقش را برای دیگری ایفا می نماید. بنابراین برای کشف رابطه ها و تعاملا ت مافیایی مثلا در حوزه اقتصاد ایران نبایستی ریشه های منافع به وجود آمده را تنها در میادین اقتصادی جست وجو نمود.
۳) ساختار و نحوه عمل مافیا درایران همواره مبتنی بر پنهان کاری و در خفا نیست بلکه چه بسا یک گروه مافیایی کاملا علنی و قانونی تمام فعالیت های خود را در چارچوب شرکت های مختلف بازرگانی، صنعتی یا خیریه سازماندهی کند و به صورت کاملا شفاف در حوزه استراتژیکی از اقتصاد به فعالیت می پردازد اما با استفاده از اهرم های خاص خود نبض آن قسمت از حوزه اقتصادی رادر دست خود دارد واجازه رقابت به رقبا را نمی دهد لذا حکمفرمایی کامل بر تولید وعرضه و تمامی شاخص های بازار از آن اوست در مواقع خاص می تواند از این حوزه استراتژیک برای اثرگذاری سو» بر دیگر بخش ها استفاده نماید.
۴) مافیا در ایران همیشه گروهی نیست بلکه امکان دارد عضو یک گروه مافیایی به تنهایی نقش سردسته و عضو را بازی نماید وبرای گسترش نفوذ خود مابقی افراد را بدون آن که خود بدانند تحت سیطره در بیاورد به این معنا که موانع پیش روی برداشته می شود بدون آن که افراد همکار بدانند به یک بدنه مافیایی هر چند به صورت موقت مدد می رسانند. لذا برای شناسایی این گونه مافیاهای تک نفره تنها نمی توان از کنترل شاخ و برگ به ریشه رسید.
● مقابله با مافیا
ترس بزرگ مافیا، در تمام دنیا از افکار عمومی و مردم است. در اروپا بیشترین قربانیان مافیاها، روزنامه نگاران، نویسندگان و قضات هستند. یعنی کسانی که می توانند اسرار آنها را فاش سازند یا به خاطر فسادشان آنها را محاکمه نمایند. به همین دلیل بزرگترین و مقدس ترین وظیفه آنها ایجاد سانسور و پوشاندن فعالیت های غیرقانونی خود از دیدگاه مردم است و البته در این راه از هیچ جنایتی فروگذاری نمی کنند. به هر حال مقابله با گروه های مافیایی در ایران به خاطر دلا یلی که ذکر شد بسیار مشکل تر از انواع دیگر حتی نوع ایتالیایی آن است. بنابراین تنها راه ریشه کنی نسبی این پدیده طرف نمودن آنها با مردم از طریق آگاهی رسانی از آخرین وضعیت آنان با استفاده از رسانه های شجاع و سلیم النفس است که از داعیه داران آن هم جریان های دانشجویی دانشگاه هاست. امروز تشکل های دانشجویی یکی از آخرین امیدهای مقابله با این گروه ها در داخل کشور می باشد چرا که دانشجویان اقشار سالم و بدون دغدغه معیشت در جامعه هستند علا وه بر آن که مورد اطمینان مردم والبته مسوولین نیز می باشند لذا مسلح شدن گروه های دانشجویی به رسانه و به انواع مختلف آن (نشریات - سایت ها - وبلا گ ها - خبرنامه ها و ...) از ضروریات امروز آنهاست.

نویسنده : حمیدرضا علی قزوینی

منبع : روزنامه مردم سالاری