نقش نیروهای مذهبی در جنبش دانشجویی

در این سوی میدان پیش می آید که گروهی چون با انگیزه های مذهبی و اعتقادی ممیزی می کنند کوچکترین تضاد و یا حتی تفاوت را نپذیرفته و بعضا نزدیک ترین گروه ها به خود را طرد کرده و قابل همکاری و یا حتی گفتگو نمی دانند... نهایت تصوری را که اجازه فرموده اند این است که این افراد در بعضی زمینه ها اشتباه می کنند، همین و بس...
هر انقلاب و جنبشی بر مبنای یک سری از اعتقادات و ارزش ها شکل می گیرد و با گذشت زمان، گروه های مختلف سعی در برداشت های متفاوت از آرمان واقعی دارند تا بدین وسیله به جای تقویت افکارشان به ارزش اصیل و مشترک، با تفاسیر گوناگون افکار و اندیشه های خود را به گونه ای در مسیر همان ارزش ها جلوه داده و در نهایت با گذشت زمان، گروه های مختلفی پدید می آید که همگی مدعی پیروی واقعی از آرمان ها و ارزش ها هستند.
اگر به سرگذشت و سیر انقلاب های کشورهای گوناگون توجه کنیم، همین مسائل قابل مشاهده است ولی باید توجه داشت که همیشه گروهی به عنوان مرزبان اعتقادات و ارزش های واقعی آن اجتماع ایفای نقش می کنند.
در انقلاب اسلامی کشورمان، گروهی بودند که معمولا حساسیت های ویژه ای نسبت به انحراف از مسیر اصلی انقلاب داشته و پیش قدم در عرصه دفاع از آرمان ها و ارزش ها در همه زمینه ها بوده اند. در جامعه کنونی با صفت حزب اللهی از ایشان یاد شده و اعمال و رفتارشان مورد دقت واقع می شود.
پس از تبیین جایگاه، حال سعی می شود نحوه عملکرد این گروه در جامعه با محوریت دانشجو و محیط دانشگاهی بررسی شده و به عواملی پرداخت که با رفع آنها می توان موفق تر ظاهر شد. در ابتدا به عاملی کلی توجه می کنیم یعنی عامل "رفتار مطابق با اهداف" این گروه و انگیزه پیوستگی افراد در جامعه دینی ما دارای ارزش و تقدس است. پس این هدف مقدس رفتاری در خور خود می طلبد.
یعنی به همان میزان که هدفی والاتر را مدنظر قرار می دهیم به نسبت باید شاهد رفتاری بزرگوارانه تر و مطلوب تر باشیم، تناسب بین هدف و رفتار به ویژه در محیط دانشگاهی، اعتدال واقعی را به گروه می بخشد و باعث می شود اشخاص، اعتدال واقعی را به گروه می بخشد و باعث می شود اشخاصی که از نظر جامعه در چارچوب این گروه دسته بندی می شوند، اولا گروهی هماهنگ و در ثانی موفق جلوه کنند.
عامل دومی که معمولا بین افراد و به ویژه دانشجویان صاحب این تفکر مشاهده می شود، مبحث "معیار شناسایی خودی و غیر خودی و نحوه استفاده از آن" است. گروه هایی که سنخیت با گروه های حزب اللهی ندارند، بعضا مشاهده می شود که با قرار دادن موانع و مشکلات مشترک به عنوان دشمن واحد، بدون توجه به اختلافات فیمابین به همکاری با هم می پردازند. ولی در این سوی میدان پیش می آید که گروهی چون با انگیزه های مذهبی و اعتقادی ممیزی می کنند کوچکترین تضاد و یا حتی تفاوت را نپذیرفته و بعضا نزدیک ترین گروه ها به خود را طرد کرده و قابل همکاری و یا حتی گفتگو نمی دانند.
به دلیل شمول بیشتر این مسئله اشاره می شود که حضرت آقا می فرمایند: که دشمن شما، دشمن دین و انقلاب شماست و هرگز به ما اجازه نداده اند که به قول معظم له کسانی که فعالیت جوانان حزب اللهی را حتی مورد نمسخر قرار می دهند را به عنوان دشمن یا هر عنوان دیگری طرد نماییم. بلکه عنوان می کنند هدف فعالیت شما هدایت همین افراد است. نهایت تصوری را که اجازه فرموده اند این است که این افراد در بعضی زمینه ها اشتباه می کنند، همین و بس.
گروه های مذهبی به ویژه در جامعه کنونی ما، منطقی است که دارای معیارهای خاص و محدودیت های ویژه ای باشند ولی عده ای با بزرگنمایی این محدوده ها سعی در تخریب شیوه تفکر این گروه ها دارند اما به نظر می رسد که باز شعار "مصونیت و نه محدودیت" جوابگو باشد.
یعنی سعی گردد که بدون کوتاه آمدن از معیارها و محدودیت های درست و اصولی خود ثابت کنیم که آنها دارای نتایج و ثمراتی هستند که در گروه ما قابل مشاهده است. یعنی توجیه کننده اصلی محدودیت های ظاهری، معرفی ثمره واقعی آنها در افراد متقید باشد.
پس یکی از وظایف مهم جامعه مذهبی این است که نتیجه رعایت معیارهای رفتاری را در خود شکوفا کرد. و به گونه ای عملی روشن نماید که محدودیت های ظاهری مدنظر طریقت داشته و نه موضوعیت که بهترین راه تبلیغ و آگاه سازی است.
عامل بعدی که در تئوری و اصول جامعه مذهبی بسیار به آن توجه داشته و از ضروریاتش می شمارد ولی در عرصه عمل به بی توجهی و عدم اعتقاد نسبت به آن متهم می شود، عامل "نظم و برنامه ریزی" است. با توجه به محیط دانشجویی خودمان و در حد وسیع جامعه مذهبی می توان تا حدی این نظر و اتهام را پذیرفت. البته درباره گروه های مذهبی فعال در دانشگاه ها نباید از کنار حمایت های اندک و بعضا ناقص انجام شده از طرف نهادهای ذیربط بی توجه گذشت.
ولی این عوامل توجیه کننده اصل بی نظمی و بی برنامگی نخواهد بود و از آنجا که شیوه حل این مشکل در محیط های مختلف بسته به شرایط خاص آنها متفاوت است به این تذکر بسنده می کنیم.
نکته ای که مناسبت بیشتری با محیط های دانشگاهی دارد که اجرایی و تبلیغ گروه های مذهبی و حزب اللهی است. مشکلی که خود اعضای فعال و درگیر در امور اجرایی برنامه های این گروه را در بر می گیرد موضوع "مد نظر قرار دادن مخاطبین و فراموش کردن بهره مندی شخصی مجریان برنامه" می باشد. نکته قابل توجه اینجاست که با توجه به مشکلات پیش روی انجام برنامه های دانشجویی مطلوب در سطح دانشگاهی و از طرف دیگر احساس نیاز به اجرای متوالی چنین برنامه هایی، قسمت عمده ای از اوقات اعضای فعال، به این برنامه ها را هم کنار بگذاریم. صرفا نقش مجری برنامه ها را خواهد داشت و استفاده ای نخواهد برد.
پس باید راه حلی برای این مشکل اندیشید تا به جای تبدیل شدن این افراد به نیروهای تشکیلاتی، همان روح زنده و تحول طلب خویش را حفظ کنند.
نکته دیگری که بیشتر دامن گیر گروه هایی است که در عین حفظ معیارهای مذهبی و اصیل خود دارای تشکیلات خاص هستند، بحث "مشخص کردن خط سیر" است. یعنی این سوال را مطرح می کنیم که آیا بخش پایبند به اصول و ارزش ها در جامعه، برای افراد خود شاخص حرکت معینی کرده است؟ یعنی بر حسب کدام معیار و شاخص می توان در مورد حرکت گروه های حزب اللهی قضاوت کرد؟! و برای پاسخ سوال موفق بودن یا عدم توفیق این گروه ها کدام معیارها را باید مد نظر قرار بدهیم؟
به هر حال جامعه در حال تحول است و نیاز اساسی گروهی که خود را حافظ اصول و ارزش های جامعه و نظام می دانند انتخاب خط سیر مشخص مناسب با این شرایط است. همین موضوع را در تشکل های دانشجویی مقایسه کنیم؟!
واپسین بخش را اختصاص به بخشی می دهیم که از گروه های مذهبی به دلیل " موضوع پاسخ گویی نسبت به شرایط اعمال شده جدید " انتقاد می کند و با اشاره به گذشته انتظار دارد "نوآوری و ایجاد شرایط و خواسته های مطلوب و جدید" را از سوی این گروه ها تجربه کنید. یعنی به بیان ساده تر ضرورتی ندارد که همیشه درصدد پاسخ گویی به شرایط و اتفاقات جدید اعمال شده در جامعه باشیم که ناخوشایند ماست. بلکه با توجه به کنترل مناسب وضعیت جامعه می توان با توجه به منافع و اصول اعتقادی خود، حرف های جدیدی عرضه کرد. و "طرحی نو در انداخت" زیرا جامعه مذهبی سعی در رشد دارد و نیازی احساس نمی شود که عمده ای از زمان را صرف این امور نماید.
توجه داشته باشیم که مطالبه گری اهداف تقرب بیشتری با شیوه صحیح حرکت می تواند داشته باشد که آنرا باید در طرح های جدید و نوآوری های هدفمند جستجو کرد. جامعه مذهبی ما در هر محیط و شرایطی باتکیه بر اعتقادات و با در نظر گرفتن اهداف در مسیر حرکت و همچنین رعایت کلیه شرایط لازم توانایی لازم برای رسیدن به اعتلا را خواهد داشت.

رحمان ملکوتی فر

منبع : برنا نیوز