رسالت جنبش دانشجویی در دهه چهارم انقلاب

با رسیدن به نیمه دوم سال ۱۳۸۷ شمارش معکوس برای پایان دهه سوم انقلاب اسلامی و طلوع طلیعه دهه چهارم انقلاب آغاز گردیده است. این خود نوید آغاز گامی نو پیش روی انقلابی است که امروزه دیگر از نهالی نوپا به درختی تنومند مبدل شده که ریشه در زمین و شاخه در آسمان دارد و روز به روز ثمرات آن آشکار می‌گردد.
در این میان تئوریسین و راهبر انقلاب اسلامی دو اصل "پیشرفت" و "عدالت" را به عنوان شاخصه و اولویت اصلی انقلاب اسلامی در گام چهارم مورد توجه انقلابیون قرار داده و از همه مردم و مسئولین، خواص و عوام خواسته اند تا با برای رسیدن به این دو شاخصه کلیدی برنامه‌ریزی و تلاش نمایند.
این مساله بار دیگر در دیدار رهبر معظم انقلاب اسلامی با جمعی از نخبگان علمی و دانشجویان دانشگاه‏های کشور در تاریخ هفتم مهر امسال مورد تاکید قرار گرفت. ایشان خطاب به دانشجویان فرمودند: «ما وارد دهه‏ی چهارم عمر نظام جمهوری اسلامی داریم می‌شویم... ما گفتیم که در این دهه، آنچه که به عنوان یک هدف و شعار - برای اینکه دنبال کنیم که مرحله‏ای را بگذرانیم - باید مورد توجه قرار بگیرد، "پیشرفت و عدالت" است. این را شعار قرار بدهیم: پیشرفت و عدالت.»
ایشان در آن جمع ضمن برشمردن برخی از وظایف جنبش دانشجویی در این میان اعلام داشتند: »یک سؤال اینجا مطرح می‌شود که برای رسیدن به این هدف والا و بسیار برجسته و بزرگ، وظیفه فقط متوجه دانشجویان است؟ آن هم دانشجویانی که برای خودشان رسالتی قائلند که شما اسمش را می‌گذارید جنبش دانشجوئی؛ یعنی دانشجوی متحرک، دانشجوی فعال؛ دانشجوئی که از نیروی فکر و توان جسمی و روحی خودش می‌خواهد برای پیشرفت استفاده کند؛ آیا فقط اینها مخاطبند؟ بلاشک نه. سنگین‏ترین مسئولیت بر عهده مسئولان و انواع نخبگان جامعه است؛ نخبگان علمی و نخبگان فکری و نخبگان سیاسی، لیکن جریان دانشجوئی فعال هم مسئولیت سنگینی دارد.»
در مورد شناخت وظایف و رسالت جنبش دانشجویی در گام چهارم انقلاب اسلامی مبتنی بر آموزه‌ها و رهنمودهای رهبر معظم انقلاب اسلامی می‌بایست طرحی جامع و مطالعه شده‌ای را آماده نمود، ولیکن به اجمال بررسی برخی موارد می‌تواند سرآغاز تدوین طرح جامع مذکور باشد.
الف) مولفه پیشرفت:
با پایان یافتن جنگ تحمیلی و آغازی فصلی جدید پیش روی انقلاب اسلامی، پیشرفت و توسعه همه جانبه به مهمترین ضرورت نظام اسلامی تبدیل شد و در سالهای گذشته دولتهای مختلف تلاش نموده‌اند از طریق الگوهای مختلف، برنامه‌های آبادانی و توسعه خود را در پیش گیرند. در این میان اجرای طرحها و برنامه‌های متفاوت و گاه مبتنی بر الگوهای توسعه غیربومی تبعات و آسیبهایی را نیز به همراه داشته است.
با این همه ضرورت ارائه طرح و الگوی جامع توسعه همه جانبه مبتنی بر شرایط بومی و آموزه های اسلامی بیش از پیش در دهه چهارم انقلاب احساس می‌گردد. حضرت آیت الله خامنه‌ای در تشریح اهداف حکومت اسلامی و ارائه الگوی توسعه می‌فرماید: «ما کشور اسلامی می‌خواهیم. کشور اسلامی وقتی تشکیل شد، معنایش این است که دنیای مردم آباد خواهد شد، نه به معنای آبادی‏ای که در نظامهای مادی وجود دارد. در نظامهای مادی آبادی وجود دارد؛ یعنی قدر مطلق پیشرفتهای مادی خوب است؛ اما در مورد همان پیشرفتهای مادی هم تعادل و نگاه عادلانه وجود ندارد.
یعنی شما الان مثلاً می‏بینید که در کشور ثروتمندی مثل آمریکا، ثروتمندش اولین ثروتمند دنیاست؛ یعنی حتّی در برخورداری‏های مادی هم عدالت نیست، همه‏گیری نیست؛ یعنی همه برخوردار نیستند؛ چه برسد به برخورداری معنوی؛ آرامش روانی نیست، توجه به خدا نیست، تقوا و پرهیزگاری نیست، پاکدامنی و طهارت نیست، گذشت و اغماض نیست، ترحم و دستگیری از بندگان خدا نیست؛ و نیست و نیست و نیست.
این، آن پیشرفتی نیست که کشور اسلامی و جامعه‏ی اسلامی دنبال آن است. آن خوشبختی‏ای که ما برای جامعه‏ی اسلامی، برخورداری‏ای که برای جامعه‏ی اسلامی قائلیم، فقط این نیست که شما اینجا نگاه می‌کنید؛ بلکه برخورداری مادی و معنوی. یعنی فقر نباید باشد، عدالت باید باشد، تقوا و اخلاق و معنویت و پرهیزگاری هم باید باشد. این، آن هدفی است که باید دنبال او برویم.»
ارائه چنین طرحی جامع و همه جانبه مبتنی بر آموزه‌های اسلامی نیازمند جهاد فکری - علمی در حوزه‌های مختلف دانش است و این امر تحت گفتمان "جنبش نرم افزاری" توسط رهبر معظم انقلاب اسلامی نظریه‌پردازی شده است.
از اینجا جایگاه "جنبش دانشجویی" به عنوان سربازان پیشگام و کلیدی "جنبش نرم افزاری" قابل توجه و بررسی است. دانشگاه در کنار حوزه‌های علمیه به عنوان دو بازوی تولید علم و دانش در کشور رسالت بزرگ تحقق جنبش نرم افزاری را برعهده داشته و موظفند آینده انقلاب اسلامی را با تلاش همه جانبه خود تضمین نمایند.در همین سخنرانی حکیم فرزانه انقلاب اسلامی یکی از وظایف خطیر جریانهای دانشجویی را چنین بر می‌شمارد:
ـ «یکی از مسئولیتهای جریان دانشجوئی، تلاش برای فهمیدن است؛ یعنی تفکر. من به نظرم می‌رسد یکی از کارهای لازم، تشکیل جلسات فکری وسیعی است که مجموعه‏ی دانشجوئی، همراه با مجموعه‏ی حوزوی، با برنامه‏ریزی خوب، می‌تواند به وجود بیاورد تا بنشینند درباره‏ی مسائل گوناگون فکر کنند. گسترش فکر و پراکندن فکرِ درست و صحیح می‌تواند همان ثمراتی را ببخشد که ما در زمینه‏های مسائل علم و فناوری و پیشرفت علوم از دانشجو توقع داریم؛ یعنی شکوفائی، آوردن حرف نو به میدان اندیشه، با یک حرکت صحیح و جهتگیری درست. یکی از کارها این است.»ایشان در جای دیگر نیز فرموده بودند: «دانشگاه باید بتواند یک جنبش نرم‌افزاری همه‌جانبه و عمیق در اختیار این کشور و این ملت بگذارد تا کسانی که اهل کار و تلاش هستند، با پیشنهادها و با قالبها و نوآوریهای علمی خودی بتوانند بنای حقیقی یک جامعه‌ی آباد و عادلانه‌ی مبتنی بر تفکّرات و ارزشهای اسلامی را بالا ببرند. امروز کشور ما از دانشگاه این را می‌خواهد.» (۹/۱۲/۷۹)
ب) مولفه عدالت:
تحقق توسعه همه جانبه الزامات متعددی دارد که یکی از مهمترین آنها وجود عدالت در جامعه است. بی‌شک با وفور نعمت و افزایش درآمدهای ملی آنچه موجب رفاه عمومی و بهره‌مندی همه‌جانبه از آبادانی کشور خواهد شد وجود عدالت است چرا که در جامعه‌ای که عدالت از بنیادهای آن رخت بربسته و فساد فراگیر شده است، ازدیاد نعمت و افزایش ثروت نه تنها موجب رفاه عمومی نمی‌گردد بلکه موجب تشدید اختلافات طبقاتی و برخورداری طبقاتی خاص و نوکیسه‌گانی خواهد شد که منافع فردی خود را بر منافع اجتماع ترجیح خواهند داد. ضرورت توزیع عادلانه ثروت به عنوان پیش شرط زیربنایی توسعه، موجب آن می‌گردد تا برای گسترش عدالت و مبارزه با فساد و رانت‌خواهی گامها و اقدامات اساسی برداشته شود.
با توجه به نکات مذکور است که "عدالت" به عنوان لازمه مهم دهه چهارم انقلاب مورد تاکید رهبر معظم انقلاب اسلامی قرار گرفته است و از سویی دیگر با توجه به ویژگیها و شاخصه‌های "جنبش دانشجویی" است که می‌توان از جایگاه محوری و پیشتازی آن جنبش در ایجاد همه جانبه عدالت یاد نمود.
یکی از ویژگیهای کلیدی که جنبش دانشجویی را صاحب صلاحیت برای ورود به میدان عدالت خواهی و مبارزه با فساد می‌کند، وجود روحیه انقلابی و فارغ از هرگونه تعلق به منافع مادی و عدم گرایش به سمت محافظه کاری است. این روحیه ممتاز مبارزه‌جویی و آزادگی که برخاسته از ویژگی "جوانی" دانشجویان است، همان عنصر برجسته و ناب و موثری است که می‌تواند جنبش دانشجویی را به عنوان پیشگام نهضت عدالتخواهی در دهه چهارم انقلاب اسلامی معرفی نماید و وجود این عنصر ارزشمند در نزد جنبش دانشجویی بارها مورد تاکید رهبر معظم انقلاب قرار گرفته است. معظم له در همین دیدار در این زمینه می‌فرمایند:
ـ «یکی از دوستان، اعتراضهای صریحی کردند. خصوصیت دانشجو هم همین است. به اشخاص و دستگاه‏ها اعتراضهائی کردند - حالا آن اعتراضها ممکن است وارد باشد، ممکن است وارد نباشد؛ من روی آن نمیخواهم قضاوت بکنم - اصل اینکه دانشجو حرفش را روشن و صریح و آشکار بزند و دچار سیاسی‏کاری نشود، چیز مطلوبی است. بدترین اشکال و اشکال وارد بر محیط دانشجوئی این است که دانشجو دچار محافظه‏کاری شود و حرفش را با ملاحظه‏ی موقع و مصلحت خیالی بیان کند؛ نه، دانشجو باید حرفش را صریح بزند. البته در کنار این صراحتِ در بیان، صداقت در نیت هم باید وجود داشته باشد و در کنار او، سرعت در پذیرش خطا؛ اگر ثابت شد که خطاست. فرق شمای جوان و دانشجو و صادق و پاکیزه‏دل، با یک آدم سیاسی‏کار باید در همین باشد؛ حرفتان را صریح بزنید؛ آنچه را که می‌زنید، از دل بزنید؛ و اگر چنانچه معلوم شد که اشتباه است، سریع پس بگیرید؛ راحت. این، به نظر من یکی از بهترین شاخصه‏های دانشجوئی است.»
حکیم فرزانه انقلاب اسلامی از دانشجویان می‌خواهد تا عدالت را در همه ابعاد آن از مسئولین مطالبه نمایند: «جنبش عدالتخواهی هنگامی‌که در جمع دانشجویان و خطاب به آنها گفته می‌شود، مقصود این است که این طلب و خواسته و خواهش به عنوان یک خواسته‌ی عمده مطرح شود. نباید بگذارید این مطالبه‌ی مهم از ذهنها دور شود؛ یعنی بایستی عدالت آن‌چنان از طرف مردم، قشرها و بخصوص جوانان مطالبه شود که هر مسؤولی - چه بنده و چه هر کس دیگری که در جایی مسؤول است - ناچار باشد به مقوله‌ی عدالت، ولو برخلاف میلش هم باشد، بپردازد. یک وقت است که ما مثلاً به وزارت اقتصاد و دارایی می‌گوییم عدالت را رعایت کن، یا به قوّه‌ی قضاییّه می‌گوییم عدالت را رعایت کن؛ اما یک وقت به جوانان می‌گوییم شما عدالت را مطالبه کنید. هر کدام معنای خاصّی دارد. مطالبه‌ی عدالت به معنای این است که عدالت، گفتمان غالب در محیطهای جوان و دانشجویی شود؛ عدالت را مطالبه کنند و آن را از هر مسؤولی بخواهند.»

منبع : شبکه خبر دانشجو