تولد اتحادیه‌ای تازه در حاشیه دریای مدیترانه

۴۳ کشور جهان که سرزمین ۸۰۰ میلیون نفر است، روز یکشنبه و دوشنبه ۱۳ و ۱۴ جولای گرد هم آمدند تا درخصوص تشکیل اتحادیه ای تازه به نام اتحادیه مدیترانه تبادل نظر کنند.
سوریه، فلسطین و اسراییل نیز در میان شرکت کنندگان این اجلاس قرار داشتند که در پاریس و به میزبانی نیکولا سارکوزی، رییس جمهور فرانسه برگزار شد. نیکولا سارکوزی مبتکر طرح اتحادیه مدیترانه است و سعی دارد تا اهداف خود را با تشکیل این اتحادیه به اجرا درآورد.
برنار کوشنر، وزیر امور خارجه فرانسه در آستانه این اجلاس اعلام کرد که اتحادیه مدیترانه ای، اتحادیه ای است تا بتواند با مسائلی از جمله گرم شدن دمای کره زمین، افزایش مهاجرت های غیر قانونی و کاهش منابع آب و انرژی در جهان تصمیم گیری کند.
وی گفت که اینکه در خصوص این مسائل هیچ اقدامی صورت نگیرد خطر بزرگی است. جهان امروز بسیار آسیب پذیر شده است و بحران ها و درگیری های جهان در چنین شرایطی بسیار خطرناک است. ما هرکاری می کنیم تا بتوانیم هم پیمانان خود را تقویت کنیم.
اتحادیه مدیترانه ای که حاصل فکری رییس جمهور فرانسه است، ایده ای است که یکی از شعارهای وی در زمان انتخابات ریاست جمهوری بود. اکنون که فرانسه ریاست دوره ای اتحادیه اروپا را تا آخر سال میلادی برعهده دارد، نیکولا سارکوزی درصدد است تا از این موقعیت به نفع تاسیس این اتحادیه استفاده کند.
روز اول این اجلاس که بیشتر به ملاقات مقامات شرکت کننده اختصاص داشت به نتیجه خاصی در خصوص اتحادیه مدیترانه ای منجر نشد.
گرچه ایراد وارد شده به تشکیل این اتحادیه فقدان اطلاعات و چارچوبهای مشخص آن است، اما می توان اذعان کرد که تشکیل این اتحادیه نه تنها سرنوشت کشورهای شمال آفریقا را به اروپا پیوند خواهد زد بلکه اتحادیه اروپا قادر خواهد بود به عنوان برادر بزرگتر وارد تعامل همه جانبه با این کشورها شود و در این میان ترکیه را نیز به نوعی خاص با اروپا همراه خواهد کرد و از همه مهمتر اسراییل برای اولین مرتبه وارد همکاریهای چند جانبه اقتصادی و سیاسی با کلیه کشورهای منطقه و بویژه کشورهای اسلامی می شود. بنابراین می توان نتیجه گرفت که فرانسه با این پیشنهاد سه هدف اصلی را دنبال می کند.
۱) پیوند کشورهای شمال آفریقا به اروپا
۲) دور نگه داشتن ترکیه از اتحادیه اروپا
۳) حضور اسراییل در همکاری های چند جانبه اقتصادی و سیاسی
با ایجاد اتحادیه مدیترانه ای، کشورهای اروپایی از جمله فرانسه و آلمان فرصت خواهند داشت تا بتوانند تاثیر بیشتری بر روی منابع موجود در کشورهای شمال آفریقا داشته باشند و نفوذ بیشتری در طرح های امنیتی شمال آفریقا و حتی منطقه خاورمیانه داشته باشند.
در واقع سارکوزی می خواهد مرکز امپراطوری رم را با به هم پیوستن ۴۳ کشور جهان به مرکز جهان تبدیل کند.
همچنین نیکولا سارکوزی با حضور ترکیه به عنوان یکی از اعضای اتحادیه اروپا مخالفت است. وی این مخالفت خود را بارها اعلام کرده است. ترکیه اکنون در مسیری است که نمی تواند انتهای آن را پیش بینی کند. پرونده ترکیه در اتحادیه اروپا با بن بست رو به رو می شود و اتحادیه اروپا تمایلی برای بازکردن این راه برای ترکیه ندارد. نیکولا سارکوزی نیز در صدد است تا با ایجاد اتحادیه مدیترانه ای، ترکیه را وارد یک بازی جدید کند و این بازی جدید شاید بتواند ترکیه را از عضویت در اتحادیه اروپا منصرف کند. اتحادیه اروپا نمی خواهد عضویت کشوری مانند ترکیه را که از نظر سیاسی بسیار با ثبات نیست و اقتصاد چندان شکوفایی ندارد، در اتحادیه اروپا بپذیرد. هرچند اتحادیه اروپا از همکاری با ترکیه می تواند به نفع خود استفاده کند اما ترجیح می دهد راه دیگری را برای این همکاری ها پیدا کند. همسایگی با کشورهایی مانند عراق و ایران می تواند نفوذ اتحادیه اروپا را در منطقه بیشتر کند اما نیکولا سارکوزی معتقد است که بهتر است از راه دیگری به این اهداف خود برسد که یکی از این راه کارها ایجاد اتحادیه مدیترانه ای است.
جای هیچ شکی نیست که از زمان روی کار آمدن نیکولا سارکوزی در فرانسه، سیاست خارجی این کشور تغییرات بسیاری داشته است. رویگردانی فرانسه به سمت سیاست های امریکایی و همکاری های بیشتر با اسراییل نیز از جمله این تغییرات است.
اسراییل که تاکنون به عضویت هیچ کدام از نهادهای بین المللی درنیامده است با توجه به سیاست های اخیر فرانسه اکنون این فرصت را به دست آورده است که در یک نهاد بین المللی که می تواند موجب همکاری های چند جانبه اقتصادی و سیاسی شود عضویت پیدا کند. حمایت فرانسه از اسراییل می تواند راهی برای این اقدام باشد.
اجلاس سران اتحادیه مدیترانه ای با حضور ۴۳ مقام ارشد کشورهای حاشیه دریای مدیترانه به علاوه عمان و موریتانی روز ۱۴ جولای به کار خود پایان داد و نیکولا سارکوزی رسما ایجاد اتحادیه مدیترانه را در این اجلاس اعلام کرد و ریاست دوره ای این اتحادیه را به مدت دو سال و با همکاری حسنی مبارک، رییس جمهور مصر برعهده گرفت.
اساس ریاست مشترک میان نمایندگان اتحادیه‌ی اروپا و یک مسوول از کشورهای غیر اروپایی حوزه مدیترانه در تمام اجلاس سران و تمام نشست‌های وزارتی و دیدار مقامات ارشد در دبیرخانه، کمیته‌ی مشترک دایمی و نشست کارشناسان، اجرایی خواهد شد.
در بیانیه پایانی این اجلاس تاکید شد که اجلاس سران اتحادیه هر دو سال یک بار به طور نوبتی در یکی از کشورهای اتحادیه‌ی اروپا یا یکی از کشورهای غیر اروپایی حوزه‌ی مدیترانه برگزار شود.
شرکت کنندگان در این اجلاس بر انتخاب مقر دبیرخانه و اعضای آن توافق نکردند. این در حالی است که در بیانیه پایانی آمده است، این دو مساله در اجلاس وزیران خارجه عضو این اتحادیه که ماه نوامبر آینده برگزار می‌شود، تعیین خواهد شد.
درخصوص بحران خاورمیانه در این بیانیه تنها به حمایت از هیات‌های شرکت کننده در روند صلح رژیم صهیونیستی و فلسطین تاکید شد.
در این بیانیه هم چنین از مذاکرات غیر مستقیم میان دمشق و تل آویو استقبال شده و کشورهای عربی حمایت صریح از طرح صلح عربی را خواستار شدند.
در این کنفرانس بار دیگر ضمن اعلام حمایت از کنفرانس آناپولیس بر لزوم برگزاری صلح گسترده در منطقه تاکید شد.
شرکت کنندگان در این اجلاس هم چنین بر عاری ساختن منطقه خاورمیانه از سلاح‌های کشتار جمعی تاکید کردند و بار دیگر متعهد به مبارزه با مهاجرت‌های غیر قانونی و هر گونه اقدام تروریستی شدند.
شرکت کنندگان در این اجلاس بر ایجاد امنیت منطقه‌یی در خاورمیانه از طریق منع گسترش سلاح‌های هسته‌یی، شیمیایی، بیولوژی و پیوستن به معاهدات بین‌المللی تاکید کردند و ایجاد فضای باثبات در حوزه دریای مدیترانه را خواستار شدند.
با این حال این مساله مشخص نشده که امضاکنندگان بیانیه از جمله المرت چگونه به تعهد خود در زمینه عاری ساختن خاورمیانه از سلاح‌های کشتار جمعی عمل خواهند کرد.
گمان می‌رود اسراییل دارای یک زرادخانه‌ی تسلیحات هسته‌یی با حداقل ۲۰۰ کلاهک باشد.
در بیانیه پایانی هم چنین مرتبط ساختن اقدامات تروریستی با هر دین و یا فرهنگی رد شده است.
هم چنین مقامات کشورهای شرکت کننده در این نشست در راستای از سرگیری طرح‌های مشترک در زمینه مبارزه با آلودگی دریای مدیترانه، بر حمایت از انرژی خورشید تاکید کردند.
نشست سران ۴۳ کشور عضو این اتحادیه‌ی جدید در حالی برگزار شد که اختلافات نهفته‌ی بسیاری از این کشورها نیز نمود پیدا کرد و دستیابی به پیشرفت واقعی را با مانع روبه‌رو کرد..

نویسنده : آرزو دیلمقانی

منبع : دیپلماسی ایرانی