روزنامه‌نگاری شهروندی چیست؟

روزنامه‌نگاری شهروندی انحصار زدایی از دسترسی تولید و نشر اطلاعات و اخبار را هدف خود قرار داده است.
آغاز روزنامه‌نگاری اینترنتی را برخی پایان روزنامه‌های سنتی و «مرگ واژه‌های مكتوب» نامیدند. اما این ایده‌ای جسارت آمیز و بلند پروازانه بود، چرا كه علیرغم گذشت دو دهه از آغاز روزنامه‌نگاری اینترنتی و الكترونیك، روزنامه‌های چاپی و روزنامه‌‌نگاران سنتی نه تنها عقب ننشستند بلكه به كار خود ادامه می‌دهند.پس از این گرد و خاك اولیه روزنامه‌نگاران اینترنتی واقع بین‌تر شدند و دامنه و حدود فعالیت و تأثیرگذاری خود را دقیق‌تر ترسیم كردند.
«روزنامه‌نگاری شهروندی» عنوانی است كه پس از این مرحله مطرح شد. این دیدگاه نوعی نگاه نقادانه به روزنامه‌نگاری حرفه‌ای را مطرح می‌كند. این كه دامنه تولیدكنندگان خبر و اطلاعات به یك گروه خاص و حرفه‌ای محدود شود و آنان با دروازه‌بانی خود به گزینش، نشر و پخش اخبار بپردازند مورد اعتراض روزنامه‌نگاری شهروندی است.
یك‌سویه بودن جریان اخبار و اطلاعات از الیگارشی نخبگان حرفه‌ای به توده مردم با انتقاد نسل جدید روزنامه‌نگاری روبه‌روست، الگوی جانشین از این دیدگاه روزنامه‌نگاری تعاملی و دوسویه است جایی كه مخاطبان منفعل و مصرف كننده صرف پیام‌های رسانه‌ها نباشند بلكه خود نیز در فرایند تولید اخبار و اطلاعات و مهم‌تر از آن نقد و ارزیابی اخبار رسمی فعال شوند.
روزنامه‌نگاری شهروندی معتقد است رسانه‌های قدیمی و روزنامه‌نگاران سنتی دارای تعصب‌های سیاسی‌اند و بر همین اساس بسیاری از اخبار و وقایع مهم را نادیده می‌گیرند، وارونه جلوه می‌دهند از این منظر روزنامه‌نگاران سنتی ارتباط خود را با دغدغه‌ها و نگرانی‌های مردم عادی و شهروندان از دست داده و ناقلان غیرفعال و بی‌چون و چرای پیام‌های رسمی هستند.
به همین دلیل روزنامه‌نگاری شهروندی در كنار اخبار عمومی كه روزنامه‌های سنتی پوشش می‌دهند به اخبار و موضوعاتی می‌پردازند كه روزنامه‌نگاران و روزنامه‌های سنتی پوشش نمی‌دهند، نمی‌توانند پوشش دهند یا نمی‌خواهند پوشش دهند.
از نگاه روزنامه‌نگاری شهروندی به مردمی كه پیش از این به عنوان «مخاطب» شناخته می‌شدند و فقط طرف خطاب و گوش شنوا بودند باید قدرت انتخاب سوژه و موضوع داده شود؛ قدرتی كه در روزنامه‌های سنتی تنها در اختیار دبیران و سردبیران است.
روزنامه‌نگاری شهروندی همچنین با دامن زدن به تنوع و تكثر پیام و رسانه شورشی علیه رسانه‌های بزرگ و غول پیكر و نیز دولت‌ها و قدرت‌های فراگیر و اقتدارگرا است، هر كسی روزنامه خود را دارد، هیچ خبری مخفی نمی‌ماند و ممیزی و سانسور در كمترین موارد ممكن قابل اعمال است.
به‌طور كلی روزنامه‌نگاری شهروندی انحصار زدایی از دسترسی تولید و نشر اطلاعات و اخبار را هدف خود قرار داده است و تلاش دارد نشان دهد شهروندان عادی بدون دخالت قدرت‌های حرفه‌ای و تكنوكراتیك سیاسی و اقتصادی قادرند در مورد زندگی عمومی اطلاعات به دست آورند.

فریبرز بیات

منبع : روزنامه همشهری