عینی گرایی در روزنامه نگاری

عینی گرایی هم در حوزه دانش روزنامه نگاری و هم در سایر قلمرو علوم، موضوعی بسیار مهم و بحث انگیز بوده است. اگر عینی گرایی را توسل به كنترل های درون ساختی بدانیم كه ما را به شناخت علمی نزدیك می كند. به اعتقاد «كرلنیجر» محقق مشهور علوم ارتباطات این كنترل ها را باید عمیقاً فهم كند و آن را تا پایان مسیر نائل شدن به شناخت قابل قبول در تمامی روش ها، فعالیت ها و ارزیابی یافته های خود به كار بندد.با این وصف روزنامه نگاری عینی را به نگرشی كه در قرن ۱۹ نسبت به مفهوم آزادی بیان مورد نظر بود مرتبط می دانند، خبرگزاری ها را پیشگامان روزنامه نگاری عینی می شناسند. خبرگزاری ها دریافتند كه ارائه مطالب بدون گرایش خاص و اظهارنظرهای شخصی نه تنها از نظر مخابراتی ارزان تر تمام می شود بلكه تعداد بیشتری از مخاطبان را می تواند تحت پوشش قرار دهد. در روزنامه نگاری عینی گرا بر ضرورت جدایی بین روزنامه نگار و واقعه یا موضوع مورد گزارش تاكید می شود. تاثیر ندادن احساسات، پیش داوری ها، تمایلات و رعایت بی طرفی كامل در كسب و انتشار اخبار از اصول آن است.بنابراین «عینیت مطلق» با توجه به انتخاب و گزینش های متعددی كه در فرایند انتقال خبر از رویداد تا خواننده وجود دارد ممكن نیست و روزنامه نگاران از «عینیت نسبی» سخن می گویند و كوشش می كنند تا آنجا كه ممكن است به اصل عینیت نزدیك شوند.«گای تاكمن» روزنامه نگار در مقاله ای به نام «عینی گرایی، شیوه ای راهبردی» عینی گرایی را راهبردی می داند كه به حرفه روزنامه نگاری اعتبار و مشروعیت اجتماعی می بخشد. به اعتقاد او یك روزنامه نگار برخلاف دانشمند علوم اجتماعی برای به كار بستن عینی گرایی، امكانات محدودی در اختیار دارد، چرا كه دانشمند علوم اجتماعی یك مغز متفكر است درحالی كه روزنامه نگار مرد عمل است. در حقیقت روزنامه نگار باید درباره اعتبار روش ها و ماهیت حقایق تصمیم های عاجل بگیرد تا بتواند بر مشكلات ناشی از طبیعت حرفه اش غلبه كند. حقیقت خود سخن می گوید و تلاش روزنامه نگار برای اینكه به جای حقیقت سخن بگوید از عینی گرایی او می كاهد.«دان شیلر» محقق علوم ارتباطات آمریكایی نیز معتقد است كه روزنامه نگاران بر این باورند كه برای متهم نشدن به جانبداری و تحریف واقعیت باید از عینیت گرایی تبعیت كنند. اما با وجود آنكه عینی گرایی مهمترین ارزش حرفه ای روزنامه نگاری به شمار می رود، دربردارنده تناقضات بنیادین نیز هست. چنان كه «شادسون» محقق علوم ارتباطات فرانسوی خاطرنشان می كند كه عینیت گرایی در همان حال كه تا دهه ۱۹۳۰ یك ارزش حرفه ای روشن محسوب می شد ارزشی بود كه به محض صورت بندی و فرمول بندی از هم فرو می پاشید. عینی گرایی حتی در زمانی كه بسیاری از افراد بر ناممكن بودن غلبه بر ذهنی گرایی در ارائه خبر توافق داشتند و ذهنی گرایی را موضوعی اجتناب ناپذیر تلقی می كردند یكی از آرمان های روزنامه نگاری محسوب می شد. بنابراین از همان آغاز انتقاد از اسطوره عینی گرایی با شرح آن همراه شد. انتقادهای به عمل آمده از عینی گرایی كه به عمل آمد این بود كه انتقادهایی كه مبنای آن قطعی دانستن جانبداری در كار روزنامه نگاری است. این نوع انتقادها بیشتر بر یافته های پژوهش های تجربی همچون «تحلیل محتوا» استوار است.با این وصف شواهد نشان می دهد كه رسانه های خبری تمایل دارند رویدادهایی را گزارش كنند كه با ارزش ها و منافع مسلط جامعه انطباق دارد. اما از سوی دیگر این نكته هم كه روز نامه نگاران به خلق فضا برای طرح نظرات گوناگون و متضاد یاری می رسانند. به همین دلیل امروزه پژوهشگران رسانه ها بیش از آنكه در اندیشه اثبات جانبد اری روزنامه نگاران باشند به جست و جوی راه ها و ساز و كارهایی می پردازند كه امكان می دهند واقعیت هرچه آزادانه تر و مستقل تر از اراده و منافع طبقات حاكم گزارش، تفسیر و یا فهم شود.

منبع : روزنامه شرق