اتهام افکنی بد اتهام افکنی خوب؟

روز گذشته آیت‌الله جنتی با اشاره تلویحی به اظهارات عباس پالیزدار و برخی مسائل مرتبط با آن از جمله تحقیق و تفحص از قوه قضائیه خـواسـتـار عدم توجه مردم به شایعات و نیز بــرخــورد دسـتـگــاهـهــای مـسـئـول بـا رونـد شایعه‌سازی در جامعه شده است. البته توصیه خطیب جمعه تهران به یک امر شرعی و عقلیکاری مناسب است و شاید بتوان آن را یکی از وظایف اصلی کسی دانست که در منبر جمعه به نصیحت مردم می‌پردازد. ایشان چند سال قبل، در توصیه‌ای بالاتر، از خبرنگاران خواسته بودند حتی اگر یک سخن را درست می‌دانند به هنگام طرح آن، ابتدا میزان سودآوری و زیانبار بودن خبـر بـه حـال مـردم را بسنجنـد سپس برای انعکاس یا عدم انعکاس آن تصمیم بگیرند. اما به نظر می رسد اینگونه توصیه‌ها، همیشگی و فراگیر نیست و تنها زمانی که انگشت اتهام به سوی افراد مورد عنایت نشانه می‌رود، همه به فکر جلوگیری از شایعه پراکنی می‌افتند.
در حـالـی کـه در بـرابـر بـسـیاری از اتهام افکنی‌ها هـیـچـگـونه واکنشی صورت نمی‌گیرد. مثلاً در ســال ۸۰ کــه دولت خاتمی بر سر کار بودیک شخصیت محترم که حامیان آقای جنتی او را به خوبی می‌شناسند در اصفهان سخنرانی کرد و از وجود امپراتوری‌های نفتی در کشورمان خبر داد کـه بـه ادعـای او <میلیون میلیون پول غارت می‌کنند و به حساب‌های خارجی خود می‌ریزند.> آیا این سخن هیچگاه ثابت شد؟ اگر ثابت شد با عاملان آن چه برخوردی صورت گرفت و اگر پاسخ منفی است، خوب است تریبون دارانی کـه امـروز نـگـران شایعه‌پراکنی علیه برخی شـخـصـیت‌های مورد علاقه خود هستند، به مردم بگویند در برابر آن اتهام افکنی بزرگ – وجود امپراتوری نفتی – چه واکنشی نـشـان دادند؟ تقریباً سه سال پس از ادعـای وجــود امـپراتوری‌های نفتی در ایران، همان مـدعـی، در تـریبون نماز جمعه در تـشــریــح دلایـــل رد صـلاحـیـــت عـــده‌ای از کـانـدیـداهای نمایندگی مجلس هفتم به طرح ادعاهای کلی پرداخت و از جمله گفت: <آیا باید گفته شود حسن پسر حسین، جرمش این بود که مثلاً مرتکب فحشا شده و مسائل اخلاقی و جـنـسـی داشـتـه اسـت، یـا فلان یکی قاچاق فـروشـی کــرده، دیـــگـــری مـســائــل امـنیتـی داشتـه، کـــارهـــای جــاســوســی داشـتـه، فـلان یـکی با گروهک‌های غیرقانونی ارتباط داشته، آن یکی اسرار طبقه بندی‌شده مجلس را به جاهای دیــگــر و منافقین منتقل می‌کرده، فلان‌کس مرتکب مسائل مالی شـده اسـت؟> نـکـتـه جـالـب در اظهارات این شـخـصـیت محترم آن بود که <افـرادی بـودنـد مــحــکــومــیــت داشـتـنـد... افرادی هستند که کارشان به دادگاه نکشیده ولی مسائلی دارند که قابل بررسی دادگاهی است. دستگاه قضایی باید پیگیری کند!>‌‌
چند سال بعد، بعضی از مدیران اجرائی مورد حـمـایـت همین سخنران، ادعاهای مختلفی مطرح کردند که بی‌تردید اهمیت آن از آنچه پالیزدار گفته است، کمتر نبود. آیا اینکه <کسانی در مراکز تصمیم‌گیر نظام نگاه به آنسوی مرزها دارند> و یا اینکه <مافیا در ارکان قدرت جا خوش کرده است> به لحاظ اصولی، تفاوتی با اظهارات پالیزدار دارد؟ پس چرا در برابر آن سخنان روزکسی احساس تکلیف شرعی نکرد؟ روزی که به بـهـانـه بـرخـی مـسـائـل کـه هنوز در هیچ محکمه‌ای طرح و اثبات نشده است، عده‌ای رد صلاحیت گردیدند، آیا کسی احساس نگرانی نکرد که نباید اجازه دهیم اتهام افکنی قبل از محاکمه سکه رایج شود؟
سخنان خطیب جمعه تهران، از یک زاویه دیـگر نیز قابل بررسی است. ایشان از یکسونگرانی خود از طرح اتهامات اثبات نشده علیه برخی مقامات و نیز اتکا به شایعات را ابراز داشته و از سوی دیگر، اتهاماتی که هنوز در مورد پالیزدار و همدستان او به تایید نهایی محاکم قـضـایـی نــرسـیـده اسـت را در خطبه‌های نماز جمعه مطرح کرده‌اند و همین امر می‌تواند اثرگذاری توصیه‌های ایشان برای بی‌اعتنایی به شایعات را کاهش دهد.
تـریـبـون نـمـاز جمعه، مکانی است که می‌تواند به نهادینه شدن قانونگرایی و اخلاق مداری کمک کند و آقای جنتی نیز از نفوذی برخوردار اسـت کـه قـادر اسـت در ایـن نـهـادیـنـه شدن نقش بزرگی ایفا نماید. به شرط آنکه ثابت شود در مورد هر کس – حتی اگر پالیزدار باشد– قبل از اثبات جرم در محکمه، کسی حق قضاوت ندارد.

منبع : روزنامه آفتاب یزد