روش های اصلاحی ناکارآمد

برای گفت وگو با رییس سازمان ملی جوانان، سازمانی كه یك دهه از تولد و فعالیت آن می گذرد، به برجی بلند در یكی از معروف ترین خیابان های پایتخت می رویم. دیدار در آخرین طبقه این برج كه در بدو ورود هیچ نشانی از جوانی ندارد ، برای من كه با آن غریبه نیستم، می تواند جالب باشد. در طبقه ای كه رییس سازمان ملی جوانان باید از آنجا خواسته ها و نیازهای میلیون ها جوان ایرانی متفاوت را رصد كند. پس از ۱۵ دقیقه انتظار حجت الاسلام محمدجواد حاج علی اكبری دبیر شورای عالی جوانان و رییس مهمترین سازمان سیاست گذار در امور جوانان به آرامی و با تبسم وارد می شود. حاج علی اكبری ۴۱ ساله است و دارای مدرك كارشناسی ارشد در رشته فقه وحقوق، به آرامی سخن می گوید و تا پایان گفت وگو لبخند بر لب دارد. همواره بر این نكته تاكید دارد كه هویت جوان ایرانی در قالب آن چیزی كه او به آن اعتقاد دارد تعریف می شود. او هویت یابی را مهمترین نیاز جوانان امروز می داند.
حاج علی اكبری شكاف بین نسل ها را نمی پذیرد و می گوید كه جوانان امروز همچون جوانان زمان جنگ تحمیلی دل در گروی اعتقادی كهن دارند، هر چند كه برخی این گونه نیستند. وقتی از او پرسیدم كه چرا با این وجود میل به تغییر و دگرگونی هر روز در بین جوانان ایرانی پررنگ تر می شود و امید به فردا كمتر، می گوید: چون روش های اصلاحی و تربیتی ما ناكارآمد و منسوخ شده اند .
●شما یك سال است كه به عنوان رئیس سازمان ملی جوانان منصوب شده اید. در این یك سال و با توجه به یك دهه عمر سازمان مهم ترین نیاز جوان امروز ایرانی را چه می دانید؟
- بررسی و مطالعه های گسترده و خوبی انجام شده، ما هم نتایج حاصل از پیمایش ها را در دست داریم كه نظر خود جوانان در آن تبلور عینی دارد و هم گزارش هایی به دست ما می رسد كه در سطح ملی انجام می شود و در واقع گزارش عملكرد مسئولان در بخش های مختلف مربوط به جوانان است، از سوی دیگر اظهار نظرهای كارشناسان و استادان مراكز آكادمیك نیز از كانال های مختلف در رابطه با نیاز سنجی جوان امروز در دسترس ما قرار می گیرد. بنابراین با توجه به این پیش فرض باید گفت كه اگر سن جوان را بین ۱۵ تا ۳۰ سال در نظر بگیریم و این سن را به دو بخش ۱۵ تا ۲۲ سال و ۲۲ تا ۳۰ سال تقسیم كنیم، نیاز جوان ۲۲ تا ۳۰ ساله ایران در حال حاضر دسترسی به فرصت های شغلی مناسب و در سنین قبل از آن تفریح و سرگرمی است، اما آنچه به عقیده من در تمام دوره جوانی مسئله اساسی و جدی است، موضوعی است به نام هویت هویت یك جوان ۱۵ تا ۳۰ ساله مسلمان ایرانی كه اساس و ریشه های آن قبل از جوانی شكل می گیرد و آثار و ثمره آن تا پایان عمر ادامه پیدا می كند. این نیازی است كه مكتوم است؛ برخلاف بسیاری از نیازها كه عینی و محسوس است، همچون آب و غذا، اما هویت با اینكه به اندازه اكسیژن برای بقای هر موجود زنده اهمیت دارد و برای فرد فرد جامعه حیاتی است، پنهان مانده و شاید آنطور كه باید توجه نشده است. البته مهندسی این حوزه پیچیدگی های خاص خودش را دارد، هر چند كه قدم هایی برداشته شده و در آینده قدم های بهتری نیز برداشته می شود.
● اما خواسته یا ناخواسته و مدام از تریبون های رسمی، صدا و سیما و حتی برخی خانواده ها ازدواج به عنوان مهمترین نیاز جوانان مطرح می شود، جوانانی كه اغلب بیكارند یا از درآمد مناسبی برخوردار نیستند و از طرفی ازدواج هایی كه بدون پشتوانه و آمادگی انجام شده و خیلی زود دچار جوان مرگی می شود و دهها مسئله و مشكل را به دنبال خود، خلق می كند، چرا؟
-با توجه به نتایج پیمایش ها و مطالعه ها و بررسی های انجام شده وقتی موضوع ازدواج مطرح می شود، هم جوانان، هم اغلب خانواده و هم كارشناسان و آگاهان مسائل اجتماعی ازدواج موفق را در گروی تحقق پیش نیاز بسیار مهمی به نام اشتغال می دانند. بنابراین نگاه عمومی و آن بخش كه شما نام بردید به موضوعی به نام ازدواج باید به كلی متحول شود، در واقع ما به یك الگوی جامع و فرهنگ تازه به ازدواج نیازمندیم، مشكلی كه ما در حال حاضر با آن دست به گریبانیم، در وهله اول مشكل هویت یابی برای ورود به عرصه زندگی مشترك و دارا بودن شرایط ازدواج همچون مسئولیت پذیری و استقلال فكری است كه بعضاً از سوی برخی مسئولان یا حتی خانواده ها نادیده گرفته می شود.
یك مشكل دیگر كه متوجه تصمیم گیرندگان و تصمیم سازان است، نگاه تسهیلات محور بدون پشتوانه است كه به عنوان نمونه ما تسهیلاتی ولو جزئی همچون وام های مختلف و كمك های مشابه را در اختیار جوانان قرار دهیم تا مقدمات ازدواج آنان فراهم شود. دولت كه نباید هزینه آغاز یك زندگی مشترك پر فراز و نشیب را تقبل كند. این تلقی تلقی غلطی از شرح وظایف است. جوانان كه نباید برای آغاز یك زندگی تازه معطل این تسهیلات جزئی و كم اثر بمانند. این تنها بخشی از یك مسئله بزرگ و پیچیده است، بخش مهم تر توانمندسازی جوانان برای ورود به فصلی نو در زندگی است. این توانمندسازی همان چیزی است كه من از آن به عنوان هویت یابی جنسی یاد می كنم كه باید در خانواده و نظام آموزشی ما شكل بگیرد و نهادینه شود. این مربوط به قبل از ازدواج است اما مرحله دیگری نیز باید مد نظر قرار گیرد و آن پایداری نهاد خانواده است كه در سایه تامین یك نظام مشاوره در دسترس، ارزان و امین قوام می یابد.
●یعنی با تبدیل نهادها و سازمان دولتی با پشتوانه درآمدهای سرشار نفتی به بنگاه خیریه برای اموری چون ازدواج جوانان مخالفید؟
- بله، ما چیزی به نام ازدواج دولتی كه نداریم، آنچه وظیفه اصلی حاكمیت است ترسیم چشم اندازهای روشن و سیاستگذاری های منطقی و قابل اجرا برای توانمندسازی افراد جامعه است كه با بررسی و شناخت دقیق نیازها حاصل می شود. در واقع كارهای مقطعی و كوتاه مدت نباید ما را از برنامه ریزی های كلان غافل كند.
● تا اینجا همواره بر موضوعی به نام هویت تاكید دارید؟ شما این هویت را چگونه تعریف می كنید؟
- با توجه به كمبود وقت برای تعریف هویت، اگر بخواهیم تعریف واضح و در عین حال كوتاهی از هویت داشته باشیم، باید بگوییم آنچه كه ما را از دیگران متفاوت می كند، همان هویت بومی ماست. مرزهایی كه بین ما و دیگران وجود دارد؛ مشخصه هایی كه یك جوان مسلمان ایرانی را از دیگران متمایز می كند. تراز، مختصات و تعلقات و گرایش هایی كه نوع نگاه جوان مسلمان ایرانی را نسبت به جهان پیرامون تعریف می كند. در واقع آنچه كه جوان ایرانی مسلمان را تعریف می كند، همان هویت اوست كه با جوان غیر ایرانی غیرمسلمان و جوان غیر ایرانی مسلمان تفاوت دارد. چون من در اینجا بر عنصر دین مداری برای شكل گیری و پذیرفتن هویت تاكید ویژه دارم.
● برخی از اندیشمندان و نظریه پردازان براین باورند كه آنچه در دهكده جهانی قابل باور است زیست مبتنی بر اخلاق و احترام متقابل است. با توجه به این نكته جوان با هویت ایرانی كیست؟
- ما امروز تقریبا به تعریفی جامع و رسمی از هویت دست پیدا كرده ایم كه شاید در گذشته در اختیار نداشتیم و امروز یكی از سندهای پرارزش شده و فاخری كه در سازمان ملی جوانان داریم و مورد تایید مسئولان عالی رتبه نظام هم است، منشور تربیتی جوانان ایران است. در این منشور تلاش شده كه مبنای هویت تعریف شود. یعنی آن چهره جوان ایرانی، مسلمان و انقلابی در پازل هویت نقش ببندد.

بنیامین صدر

منبع : روزنامه همشهری