رادیوهای بیگانه در رادیو جوان

رادیوهای بیگانه و خبرهایشان همیشه تابویی برای ایرانیان بوده اند. بسیاری عقیده دارند كه اگر بخواهیم اثر این رادیو (و تازگی ها تلویزیون)ها را از بین ببریم باید آنها را بدون واسطه به گوش مردم برسانیم. مثلاً به جای اینكه مردم را از شنیدن این برنامه ها نهی كنیم، خودمان آنها را پخش كنیم تا دور از دسترس بودنشان دلیلی برای جذب مردم نشود.برنامه ای به نام امواج مجازی در رادیو جوان وجود دارد كه در هفته دو روز پخش می شود و به همین امر اختصاص دارد. این برنامه بخشی از جنگ «هزارپنجره» است كه از اول تابستان از رادیو جوان پخش می شود. برنامه امواج مجازی روزهای پنجشنبه و جمعه ساعت پنج بعد از ظهر به مدت پانزده دقیقه به سردبیری و گویندگی «محمدرضاطورانی» پخش می شود.تا به حال در این برنامه درباره موضوع های داغی كه از اول تابستان در جامعه بوده است، برنامه سازی شده است: «انتخابات»، «بحث انرژی هسته ای» و «كابینه جدید» از اهم این موضوع ها بوده اند.رادیو هایی كه در این برنامه بررسی می شوند، «رادیو آمریكا»، «رادیو رژیم صهیونیستی»، «رادیو بی بی سی»، «رادیو فرانسه» و «رادیو آلمان» هستند.طورانی برای ما توضیح می دهد كه این برنامه چطور ساخته می شود: «ما خبرهایی را كه این رادیوها درباره مسائل مهم ما در طول یك هفته می گویند، جمع می كنیم و آنها را پشت سر هم برای شنونده ها پخش می كنیم.»طورانی می گوید: «كنار هم قرار گرفتن این اخبار در طول یك هفته از رادیوهای مختلف مجموعه جالبی را می سازد كه مخاطب با شنیدن همه آنها در برنامه ای پانزده دقیقه ای خود به تناقضات، ابهامات و اخبار غیردقیق آنها پی می برد.»در روزهایی كه ایران و اتحادیه اروپا برای مسائل هسته ای مشغول بحث و گفت وگو بودند در این برنامه ابتكار جالبی زده می شود: «ما با كمك آرشیو صدا و سیما همه اخباری كه از دو سال پیش درباره بحث انرژی هسته ای از رادیوهای بیگانه پخش شده بود را جمع آوری كردیم. بعد آنها را پشت هم ردیف كردیم. خود این اخبار آن قدر متناقض بودند كه مخاطب راحت متوجه این امر می شد.» برای مثال: «یكی از این رادیوها از همان دو سال پیش می گفت كه ایران تا چهار ماه آینده به سلاح هسته ای دست می یابد.» طورانی می گوید كه این ادعا در ماه های بعدی نیز تكرار می شده است.البته بازتاب این اخبار در روزنامه های ایرانی نیز در طول هفته و از برنامه پنجره خبر پخش می شود. پنجره خبر به سردبیری و گویندگی طورانی در همین برنامه هزار پنجره پخش می شود: «مخاطب ما از اول هفته درباره این خبرها چیزهایی می داند كه ما آنها را برایش انتخاب كرده ایم. در برنامه امواج مجازی بخش خارجی این اخبار را پوشش می دهیم.»برنامه ها پانزده دقیقه هستند و فرصت زیادی برای تحلیل باقی نمی گذارند. آیا این فرصت كافی است؟ طورانی می گوید كه این فرصت گاهی برای آنها كافی نیست: «اگر فرصت بیشتری داشتیم، تناقضات و ابهامات این برنامه ها را بیشتر بیان می كردم. اگر بیشتر از این حرف بزنیم، ریتم برنامه می افتد.»طورانی احتمال می دهد كه تا پایان فصل تابستان هر دو برنامه «امواج مجازی» و «پنجره مجازی» برنامه های مستقلی شوند. اما تا آن زمان باید در فرصت كوتاه و برنامه متنوع هزار پنجره ماند. برنامه های جنگ گونه چون «پنجره مجازی» در تابستان ها مخاطبان فراوانی در رادیو دارند. ماندن این برنامه در درون جنگی تابستانی از نظر طورانی این حسن را دارد كه مخاطبان بسیاری به برنامه اضافه كرده است: «برنامه های متنوع ما مخاطبان را به این برنامه جذب كرده است و ما در خلال آن چند برنامه عمیق هم داریم.» طورانی می گوید: «مجموعه تلفن های ما نشان می دهد كه برنامه ما شنوندگان بسیاری دارد. نوع صدای آنها نشان می دهد كه مخاطبان ما از نقاط مختلف كشور هستند.»به نظر او جوانان شهرهای حاشیه ای و كوچك بیشتر مخاطبشان هستند: «تازگی خبرها برای آنها بیشتر است. در شهرهای بزرگ جوانان با روزنامه، اینترنت و ماهواره در جریان خبرهای مهم قرار می گیرند. اما در شهرهای كوچك یك حرصی به شنیدن خبرهای جدید است. در شهرهای كوچك یك رادیوی كوچك به آنها كمك می كند كه در جریان خبرها باشند.»طورانی می گوید كه این شیوه برنامه سازی خدمتی به مطبوعات است: «ما خبرهای مطبوعات خودمان را تا شهرهای دورافتاده می بریم.» با این حال مخاطبان این برنامه شاید با شنیدن این برنامه دیگر از خیر خریدن روزنامه ها بگذرند: «خیالتان راحت باشد برنامه ما زمانی پخش می شود كه دیگر هر كه می خواسته روزنامه اش را خریده است.»در برنامه امواج مجازی آنها وارد حیطه ای می شوند كه شاید با سانسور مواجه شود: «ما خودمان موضوع هایی را انتخاب می كنیم كه رادیوهای بیگانه در آن تناقض گویی های بسیاری داشته باشند و به این ترتیب از سانسور شدن برنامه خود جلوگیری می كنیم.» مثلاً در جریان انتخابات خط تحریم كه از سوی برخی از رادیوهای بیگانه دنبال می شد، با رای مردم در دو دوره عملاً بی اثر شد و بنابراین طورانی و همكارانش توانستند با پخش خبرهای رادیوهای بیگانه در این زمینه عملاً از سانسور نیز در امان بمانند.
او پیش از این رئیس مركز خبری نیروی انتظامی تهران بوده است اما عقیده دارد كه سمت های قبلی او در این كه بتواند برنامه اش را بدون سانسور بسازد تاثیری نداشته است: «در صدا و سیما كسانی كه كارشان خوب باشد رشد می كنند و به گذشته آنها كاری ندارند.»او برای برنامه اش به غیر از مستقل شدن برنامه های دیگری نیز دارد: «می خواهیم در برنامه پنجره خبر، خبرنگارها بیایند، اخبار روزنامه هایشان را بخوانند. موضوع بعدی اینكه اگر تیتر یك روزنامه به اداره ای مربوط است برویم و از مسئول آن اداره بخواهیم به این مشكل پاسخ دهد.» همچنین: «قصد داریم كه برنامه را به دو بخش تقسیم كنیم كه روزنامه های بیشتری را بتوانیم بخوانیم. پانزده دقیقه صبح و پانزده دقیقه بعد از ظهر.»پیش از این مدیران روزنامه ها در این برنامه حضور می یافتند و درباره تیترهای مهم روز خودشان صحبت می كردند. چند باری هم مدیر مسئول شرق در این برنامه صحبت كرده است. از اول این ماه قرار است: «مدیرعامل خبرگزاری ها را بیاوریم برای اینكه بیشتر خبر روزنامه ها از خبرگزاری ها است. آنها می آیند و از آخرین خبرهایشان می گویند.»

سام فرزانه

منبع : روزنامه شرق