رادیو آزاد

رادیو اروپای آزاد (RFE) در سال ۱۹۵۰ با هدف مقابله با مبارزه رسانه ای با تسلط شوروی بر شرق اروپا توسط کمیته ملی اروپای آزاد تاسیس و راه اندازی شد. نخستین رئیس این مجموعه ارتباطی «فاستر دالس» نام داشت که از جمله عوامل سازمان سیا بود.
رادیو اروپای آزاد هنوز در اروپا و خاورمیانه حضور فعال دارد و برنامه های خود را به مدت هزار ساعت در هفته، روی امواج کوتاه، AM، FM رادیویی و یک سایت اینترنتی و به ۲۸ زبان زنده دنیا از جمله آلبانیایی، ارمنی، عربی، آذربایجانی، بوسنیایی، چچنی، دری، قزاقستانی، مراکشی، پشتو، فارسی، روسی، تاجیک، ترکمنی، اوکراینی و رومانیایی ارائه می کند.
● تاریخچه
پس از تاسیس کمیته ملی اروپای آزاد در سال ۱۹۴۹ در نیویورک، نیاز به وجود یک ابزار رسانه ای احساس می شد. از این رو مدیران کمیته اقدام به راه اندازی دفتر مرکزی رادیو اروپای آزاد در مونیخ آلمان کردند. این رادیو نخستین برنامه خود را با موج کوتاه در تاریخ ۴ جولای ۱۹۵۰ روی حوزه چک و اسلواکی مخابره کرد.
رادیو اروپای آزاد از همان ابتدا (تاکنون) بودجه خود را از کنگره آمریکا دریافت می کرد و تا سال ۱۹۷۱ کارکنان آن باید حتما از سوی سازمان سیا گزینش می شدند. در حقیقت برنامه های این رادیو بخشی از پروژه جنگ روانی سیا را علیه پرده آهنین کمونیسم تشکیل می دادند.
موضوع تامین هزینه های رادیو توسط سیا تا سال ۱۹۷۱ یعنی زمانی که اساسنامه سازمان تحت قوانین موسسه های غیر انتفاعی و غیر دولتی بازنویسی شد، افشای عمومی نشده بود.
در سال ۱۹۷۶، رادیو اروپای آزاد با یک سازمان مشابه دیگر به نام رادیو آزادی که فعالیت های ضد کمونیستی داشت و بودجه اش توسط گنگره آمریکا تامین می شد، ادغام و از آن پس، رادیو اروپای آزاد/ رادیو آزادی (RFE/RL) نام گرفت. گفتنی است رادیو آزادی با ماهیتی کاملا مشابه در سال ۱۹۵۱ و توسط کمیته آمریکایی موسوم به «آزادی مردم روسیه» تاسیس شده بود.
مقام های اتحاد جماهیر شوروی برای مقابله با برنامه های این رادیو از هیچ تلاشی فروگذار نبودند که از آن جمله می توان به پارازیت انداختن روی امواج اشاره کرد. به علاوه گوش کردن به برنامه های این رادیو در اغلب کشورهای کمونیستی شرق اروپا غیر قانونی و با دشواری همراه بود.
مجموعه این تدابیر و اقدام ها تا سال ۱۹۸۸ ادامه داشت. در مقابل، سازمان سیاست گسترش و توسعه فعالیت های خود را پیگیری می کرد که اجرای برنامه به زبان افغانی در قالب رادیو آزاد افغانستان بین سال های ۸۵ تا ۹۳ از آن جمله بود. فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در اوایل دهه ۹۰ به کاهش بودجه رادیو منجر شد. مقر مرکزی رادیو در سال ۹۵ به پراگ، پایتخت جمهوری چک منتقل و از حجم برنامه های اروپایی کاسته شد.
در مقابل، خاورمیانه به صدر دستور کار رادیو منتقل شد. به طوری که دو سرویس جدید رادیو عراق آزاد (به عربی) و بخش فارسی از سال ۹۸ آغاز به کار کردند. یک سال بعد سرویس رادیو کوزوو راه اندازی و در سال ۲۰۰۲ رادیو افغانستان آزاد مجددا فعالیت خود را سر گرفت. همزمان سرویس فارسی رادیو اروپای آزاد به رادیو فردا تغییر نام یافت.
● موقعیت فعلی
در حال حاضر، رادیو اروپای آزاد / رادیو آزادی به رغم دریافت بودجه از کنگره آمریکا، مدعی است که با هدف اشاعه و گسترش اصول دموکراسی، به طور مستقل و غیر دولتی و بدون وابستگی به طیف های خاص سیاسی برنامه های بین المللی خود را به مناطق شرق و جنوب شرق اروپا، روسیه، قزاقستان، آسیای میانه، خاورمیانه و جنوب غربی آسیا مخابره می کند.
این رادیو در ۱۹ کشور مختلف دنیا دفتر دارد و علاوه بر پرسنل ثابت و ژورنالیست هایی که در این دفترها استقرار یافته اند، از همکاری بیش از ۷۵۰ گزارشگر حق التحریری (غیر ثابت) محلی و بومی در کشور های مختلف بهره می گیرد.
این رادیو از سال ۹۶ به این سو، فعالیت خود را براساس همکاری و مشارکت با ۲۴۰ سازمان مختلف بین المللی پایه نهاده و با بهره گیری از ابزارهای جدید رسانه ای و فناوری، بر دامنه مخاطبان خود افزوده است.
براساس نظرسنجی رادیو از مخاطبان، ۵۸ درصد از مجموع شنوندگان از ۱۸ کشور تحت پوشش، به طور مستمر و همیشگی، شنونده این رادیو هستند. وب سایت اینترنتی رادیو اروپای آزاد/ رادیو آزادی با ارائه برنامه های چند زبانه و چند رسانه ای (متن و تصویر و صدا) در افزایش مخاطبان آن تاثیر چشمگیری داشته، به طوری که تنها در ماه مارس ۲۰۰۷ صفحات خبری سایت به تقریب ۵/۲۰ میلیون بازدید کننده داشته اند.
در حال حاضر ریاست رادیو بر عهده دکتر «جفری جدمین» است که از ۲ فوریه ۲۰۰۷ به این سمت منصوب شده است. وی پیش از آن به عنوان کارشناس امور سیاسی و بین الملل در انستیتو امریکن اینتر پرایز فعالیت می کرد.

فرهاد فرجاد

منبع : روزنامه کارگزاران