طنز کمی تا قسمتی شیرین تر از فلسفه است

شیرین حسن پور تهیه كننده برنامه است: او در این باره می گوید: «خیلی از افراد تصور بسیار مادی ای از عنوان تهیه كننده دارند در حالی كه تهیه كننده رادیو كاملاً متفاوت از تهیه كننده سینما یا حتی تلویزیون است. در رادیو پول آخرین گزینه است كه تهیه كننده با آن سر و كار دارد. شاید بهتر باشد تهیه كننده را معادل كارگردان هنری در تلویزیون بدانیم. برای من به عنوان تهیه كننده برنامه روی خط جوانی، شناخت مخاطب جوانم خیلی مهم است. چون موسیقی، ریتم و قالب برنامه باید متناسب با نیاز و سلیقه این مخاطب طراحی و اجرا بشود.»
نویسنده های جوان بیست و یكی دوساله، شیرین حسن پور را مادر گروه می دانند. حسن پور می گوید: «برنامه روی خط جوانی خاطرات تلخ و شیرین زیادی دارد، درست مثل خود زندگی خیلی از بچه های گروه مجردند و من این وسط نقش مادر را دارم. در این مدت اینقدر با بچه ها صمیمی شدم كه هر شب وقتی برنامه تمام می شود و از هم جدا می شویم آرزو می كنم همه جوان های روی خط خوشبخت بشوند. برنامه كه تمام می شود، در حالی كه سرم اندازه یك متكا شده باید به مغزم فشار بیاورم كه به دنبال پسرم كجا باید بروم؟ خانه خاله یا مادربزرگ یا منزل خودمان. گاهی اوقات هم شاد از رفتنم خبر می دهند كه عجله نكن تا ده شب شیفت داری.»
فرشید منافی به بچه ها می گوید كه اگر می خواهید متنتان خوب اجرا شود مثل او بنویسید. منظورش محمدحسین روانبخش است. روانبخش ۳۲ سالی سن دارد و ریاضی خوانده است. كار مطبوعاتی را از سال ۷۵ با روزنامه سلام شروع كرده و طنزنویسی را از سال۷۹ به صورت حرفه ای با مطبوعات آغاز كرده است و غیر از یك دوره كوتاه همكاری با رادیو جوان در سال ۸۱ كه به نظر خودش قابل چشم پوشی است، روی خط جوانی را می توان اولین و جدی ترین همكاری او با رادیو دانست.
محمدحسین روانبخش طنز را اینگونه تعریف می كند: «اسدالله امرایی كتابی دارد به نام «شوكران شیرین» كه گردآوری مجموعه ای از داستان های طنز جهان است، عنوان این كتاب بهترین تعریف برای طنز است؛ یعنی طنز در وضعیت ایده آلش عین فلسفه مرحوم مغفور سقراط است كه مفید فایده برای بشریت است ولی برای خود او به سركشیدن شوكران منجر شد البته واضح و مبرهن است كه طنز كمی تا قسمتی شیرین تر از فلسفه است و این شیرینی حتی به شوكرانی كه نصیب طنزنویس می شود، هم سرایت می كند. ذكر این نكته هم بد نیست كه دلیل كنار هم قرار دادن فلسفه و طنز از این بابت است كه طنز جدی گرفته شود و متاسفانه اشتباه بعضی ها كه خیال می كنند طنز همان جوك، هزل و هجو است تكرار نشود.» روانبخش جالب ترین سوژه ای كه در برنامه روی خط به آن پرداخته شده را سوژه مرگ می داند چون: اولاً شخصاً خود من ارادت خاصی به این سوژه دارم و بیشتر از هر چیز دیگری دوست دارم در این مورد طنز بنویسم، ثانیاً فكر می كنم، نوشتن و اجرای برنامه در این مورد از نگاهی جوانانه ابتكار خوبی بود. بچه های گروه، روانبخش را جزء پیشكسوتان گروه می دانند. وقتی از او درباره انتقادش به برنامه روی خط می پرسم، می گوید: «به نظر من به برنامه انتقادات مختلفی می توان داشت، اما لزوماً این انتقادات به گروه برنمی گردد. بسیاری از انتقادات مربوط به محدوده ای است كه خارج از حیطه اختیارات بیست و چند جوان مشغول به فعالیت در این برنامه است و البته بعضی انتقادات هم ارتباط با بچه ها پیدا می كند كه من فعلاً حوصله تشریح آن را ندارم.»مجتبی امیری یكی از ذهن های خطرناك گروه و از مشاوران سردبیر برنامه معتقد است كه: «متاسفانه یا خوشبختانه بعد از چندین ماه كار طنز به این نتیجه رسیدم كه هرچند طنز ممكن است تعریف واحدی داشته باشد، اما قطعاً برداشت واحدی از آن نمی شود و به تعداد طنزنویسان عالم برداشت از طنز وجود دارد، ما هم در این برنامه تمام تلاشمان این بوده كه برداشتی تازه از طنز را در متون خود پیاده كنیم كه حداقل مورد توافق شمار خیل بیشتری از عموم مردم و اهالی فن باشد.» اگر برنامه روی خط را گوش داده اید حتماً به تغییر ناگهانی زبان وسط برنامه و پخش اخبار و گزارش های ماهواره به زبان انگلیسی عادت كرده اید. مهسا رضوی مسئول انتخاب اخبار جدیدی از شبكه های ماهواره و بعد ترجمه و آماده كردن آنها برای پخش است. او معتقد است: «در علم ارتباطات هر رسانه ای جایگاه و ویژگی های خاص خودش را دارد. رادیو نمی تواند مانند روزنامه ها و مجله ها گزارش عمیق، تحلیلی و مفصل بنویسد. رادیو در انتخاب واژه و زبان محدودیت زیادی دارد، اما در عوض متن رادیو دیگر به صفحه بندی و چاپ نیاز دارد و هر مطلب یا خبری می تواند با فاصله چند دقیقه از تولیدش در اختیار مخاطب گذاشته شود. هدف اصلی ما در آیتم «قبل از كیوسك» این است كه اخبار مهم داخلی و خارجی را از شبكه های ماهواره ای سایت های اینترنتی دریافت و ترجمه كنیم و روی آنتن بفرستیم. این یكی از باارزش ترین امكاناتی است كه رادیو در اختیار خبرنگار می گذارد كه متاسفانه ما آن طور كه باید از آن استفاده نمی كنیم.»
به نظر رضوی طنز حقیقی یك اتفاق است. نه یك اتفاق ساده بلكه یك اتفاق بزرگ و ستودنی. طنز حقیقی درست در آن لحظه ای اتفاق می افتد كه ما در حالی كه داریم از صمیم قلب به حرفی یا تصویری می خندیم، در اوج خنده، در یك بزنگاه، یك آن، ناگهان متوجه می شویم كه داریم به خودمان می خندیم. مثلاً دنیای كوچك دن كامیلو دنیای كوچك همه ماست و هر كس در هر كجای دنیا وقتی كتاب را می خواند و به ماجراهای كشیش و كمونیست می خندد در واقع ناگهان متوجه می شود كه دارد به خودش و تاریخش می خندد.
زنگ هفتم یكی از آیتم های جذاب برنامه است. مرضیه خواجه محمود جلسات علنی مجلس را ضبط می كند و بعد لحظه های جالب و ناب گفت وگوهای نمایندگان، اعتراض ها، اخطارها و خلاصه همه حرف های زنگ هفتم را آماده پخش می كند. زنگ هفتم مدتی به خاطر بعضی اعتراض ها متوقف شد، تا اینكه پس از كلی تلاش ثمر داد و آیتم دوباره راه اندازی شد. مرضیه خواجه محمود می گوید: «ما قصد توهین به كسی را نداریم و همه چیز را از زاویه دید یك جوان آگاه امروزی نگاه می كنیم. به نظر ما كسی كه نماینده مجلس شده، باید بداند كه تمام حرف ها و رفتارها و تصمیماتش زیر ذره بین جوان ها است و باید پاسخگو باشد.»
یكی از موفقیت های برنامه «روی خط جوانی» را باید در اجرای خوب مجری آن دانست. حالا شنونده های زیادی هستند كه عصرهای خود را با صدای فرشید منافی و زهره هاشمی می گذرانند.
زهره هاشمی گوینده فعالی است كه از رادیو مشهد شروع كرده، یازده سال است در رادیو و تلویزیون كار می كند، گاهی به عنوان دستیار تهیه گاهی گزارشگر و ادیتور و بیشتر اوقات به عنوان مجری در برنامه ها. اما میان همه برنامه هایی كه در این یازده سال كار كرده برنامه روی خط جوانی را متفاوت از همه تجربه هایش می داند. به نظر زهره هاشمی یكی از بخش های جذاب و خلاقانه برنامه روی خط آیتم اذان است كه به شیوه ای جدید پخش می شود. این آیتم را حامد جوادزاده تهیه می كند. راحله پورزارع كه مناجات قبل و بعد از اذان را می نویسد، می گوید: «همیشه به نحوه پرداخت آیتم های قبل و بعد از اذان در رادیو و تلویزیون اعتراض داشتیم و فكر می كردیم می شود به گونه ای متفاوت و با تاثیرگذاری بیشتری كار كرد. ما در برنامه می خواهیم با یك نگاه نو و با یك قالب بدیع به مسائل مذهبی و ارزش های دینی بپردازیم، البته اعتراف می كنم این كار سختی است و محدودیت زیادی سر راهمان وجود دارد. ما سعی خودمان را كرده ایم اما اینكه چقدر موفق بوده ایم، نمی دانم.» یكی از نویسنده های برنامه موسی حسینی است كه آیتم محرم ۲۰۰۶ درباره ایام ماه محرم و آیتم او درباره روزهای انتخابات سر و صدای زیادی به پاكرد. موسی حسینی هم مثل روانبخش بیرون از رادیو مشغله های زیادی دارد و معمولاً مطالبش را فكس می كند، وقت تهیه گزارش هم حضور نداشت. قرار شد یادداشتی بنویسد كه ننوشت یا به دست من نرسید.
یكی از بخش های برنامه «برای خودم برای خودت» است. نیره غدیری در توضیح آیتمش می گوید: «برای خودم برای خودت آیتمی است كه من در هر برنامه متناسب با موضوع اجتماعی فرهنگی یا سیاسی روز یا موضوع برنامه نامه ای به رهبر می نویسم و در آن به نمایندگی از همه جوانان ایران خواسته ها، نیازها و مشكلات جوانان ایرانی را مطرح می كنم. قبل از نوشتن هر نامه روزنامه ها را مرور می كنم و تا آنجا كه بتوانم سعی می كنم در جریان مسائل روز و مخصوصاً مشكلات و دغدغه های جوانان باشم و آن را از طریق نامه ام منتقل كنم.»
روی خط جوانی محصول تلاش جمعی بچه های زیادی است كه فرصت نشد با تك تك آنها صحبت كنم. قرار شد مجتبی امیری مختصر و مفید یادی از بچه های دست اندركار برنامه كند و این نوشته پایانی از او است:
قرار بر این است كه قاسم پورمحمد اورنگی، مجتبی امیری، مریم دلجو و نرگس فتحی نوشتن شروع برنامه را عهده دار باشند. یعنی صحبت هایی را كه در ابتدای هر برنامه گویندگان برنامه عنوان می كنند؛ جملاتی كه باید تیز، شاداب، كوتاه، دارای بار طنز و محتوای فاخر باشد و در عین حال نشان دهنده خط مشی و سیاست برنامه در هر روز و موارد مطرح شده در آن روز باشد. شاید كسی باور نكند همان هفت هشت دقیقه برنامه نتیجه دو ساعت كار مشترك فكری چهارتا نویسنده است!
اعظم حبیبی، حامد جوادزاده و هانیه جوادی منش گزارشگران برنامه هر روز با سه رویكرد مختلف نسبت به موضوعات برنامه گزارش رادیویی تهیه می كنند. گزارش های سیاسی ای كه عمدتاً درباره موضوعات روز ایران و جهان تهیه می شود كار حامد است، حالا صدایش برای خیلی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی شناخته شده است. او سعی می كند هر روز با توجه به موضوع برنامه و یا آخرین و مهمترین اخبار روز كشور و جهان با نمایندگان مردم صحبت كرده و آنها را به چالش بكشد. اعظم حبیبی و جوادی منش نیز با رویكردی اجتماعی گزارش هایی متناسب با موضوع برنامه ارائه می دهند؛ گزارش هایی جسورانه، تند و البته تیز و گزنده. هادی معیری نژاد و موسی حسینی راوندی همان طنزنویسان جوان و مستعد جراید هستند. ان شاءالله كه در بالا به آنها اشاره شد. ضمن اینكه در كنار اینها علی ضیا نیز كه خود قبلاً از شنوندگان برنامه در كاشان بوده و سپس به واسطه آشنایی با روزبه نوری از همانجا به ارسال متون عرفانی خود اقدام می كند نیز از نویسندگان برنامه است، دوستانی كه حضور فیزیكی آنان در برنامه كمتر از دیگران است اما هر روز اقدام به ارسال مطالب خود می نمایند حفظهم الله متونهم. گذشت زمان لحظه به لحظه نوید استرس و فشار بیشتر كاری را برای نویسندگان به همراه دارد.
رضا بحرالعلوم و آزاده شبابی مسئولین ادیت و هماهنگی برنامه هستند كه مرتباً در حال ادیت كردن نوار های گزارش و یا تماس با نویسندگان و مسئولینی هستند كه قرار است در برنامه با آنها ارتباط تلفنی برقرار شود.

زهرا محمدی

منبع : روزنامه شرق