صنعت نرم‌افزار را جزو صنایع بدون کارخانه خواهیم شناخت

صنعت بدون کارخانه طی سال‌های گذشته توانسته است چرخه اقتصادی بسیاری از کشورها را به گردش درآورد و عنوان "مصرف‌کننده" را از کنار نام آن‌ها حذف کند و جای آن "تولیدکننده" بگذارد. بهترین مثال، تحول اقتصادی بر اساس صنعت بدون کارخانه چین است که از کشور پرجمعیت و فقیر به کشوری تولیدکننده و درآمدزا تبدیل شد که محصولاتش در بسیاری از بازارها یافت می‌شود. همچنین می‌توان به صنعت موفق ساعت‌سازی در سوییس اشاره کرد که از جمله طرح‌های تولید بدون کارخانه محسوب می‌شود.
ایران تازه در ابتدای این راه است. مدیرکل صنایع برق، الکترونیک و فناوری اطلاعات وزارت صنایع اعلام کرده وزارت صنایع در تلاش است صنعت نرم‌افزار را در دسته صنایع بدون کارخانه جای دهد تا فعالان این صنعت بتوانند از مزیت‌هایی که به این صنعتگران تعلق می‌گیرد استفاده کنند.
محمود لیائی گفت: با سازمان صنایع کوچک مذاکراتی داشته‌ایم تا صنعت نرم‌افزار را به عنوان صنعت بدون کارخانه بپذیرند. به این وسیله صنعت مذکور شامل مزیت‌های اجرای طرح صنعت بدون کارخانه خواهد شد.
وی ادامه داد: صنایع بدون کارخانه قوانین و تسهیلاتی دارند که از آن جمله می‌توان به تسهیلاتی با سود کم اشاره کرد.
لیائی یکی از اهداف گنجاندن صنعت نرم‌افزار در لیست صنایع بدون کارخانه را افزایش میزان صادرات نرم‌افزار عنوان کرد و گفت: باید از پتانسیل‌های موجود،من جمله منابع انسانی و دانشی که در اختیار داریم استفاده کنیم تا مانند هند بتوانیم از ارزش افزوده این صنعت بهره ببریم.
مدیرکل صنایع برق، الکترونیک و فناوری اطلاعات وزارت صنایع افزود: ایران نیروی انسانی لازم برای پیشرفت در این حوزه را دارد. بازار داخل کشور نیز بازار بالقوه بزرگی است و تولیدکنندگان با حضور در این بازار می‌توانند درآمد قابل توجهی کسب و نیاز داخلی را نیز برطرف کنند. برای این کار باید فرآیند تولید را تعریف کنیم.
اکنون نگاه وزیر صنایع به صنعت نرم افزار از حیث اهمیت و جایگاه آن از نقطه نظر ایجاد اشتغال مولد، مزیت های نسبی و بازار رو به رشد و وسیع همانند دیگر صنایع مهم کشور از جمله صنایع فولاد، سیمان و خودرو است.
● تعدد مراجع تصمیم‌گیری، بزرگ‌ترین مشکل
لیائی از جمله اصلی‌ترین مشکلات بر سر راه ساماندهی امور مربوط به صنعت نرم‌افزار را تعدد مراجع تصمیم‌گیری دانست و گفت: برای ساماندهی این صنعت با سازمان توسعه تجارت، وزارت ارشاد، شورای عالی انفورماتیک، شورای عالی اطلاع‌رسانی و وزارت ارتباطات رایزنی‌هایی کرده‌ایم اما همین تعدد باعث کند شدن روند تصمیم‌گیری‌ها می‌شود.
وی افزود: برای مثال شورای عالی انفورماتیک در رتبه‌بندی‌ها فعال است، وزارت ارشاد در صدور شناسنامه و ساماندهی محتوا فعالیت می‌کند، وزارت ارتباطات به نوعی خود را متولی می‌داند و وزارت صنایع هم متولی صنعت و تولید است. ما پیشنهاد داده‌ایم با ساماندهی به این امور از موازی‌کاری جلوگیری شود.
وی ادامه داد: وزارت ارشاد شناسنامه نرم‌افزار را صادر می‌کند اما تولیدکنندگان فقط با پروانه تولید وزارت صنایع می‌توانند تسهیلات دریافت کنند.
● طبقه‌بندی تولید و تامین بازار صادراتی
لیائی با اشاره به اینکه یکی از راه‌های جلوگیری از موازی‌کاری، ساماندهی تولید است، گفت: باید بازار و تولید را دسته‌بندی کنیم. همه تولیدکنندگان نرم‌افزار نباید روی یک سری از محصولات خاص متمرکز شوند. باید بازار را طبقه‌بندی کرد و تولیدکنندگان را با توجه به توانایی‌هایشان به سمت موضوع خاصی سوق داد. برای می توان جمعی از تولیدکنندگان را به سمت تولید نرم‌افزار برای صنعت پتروشیمی عده‌ای دیگر را به سمت تولید نرم‌افزار اتوماسیون اداری و غیره حرکت داد.
وی ادامه داد: اگر تولیدکنندگان برای دریافت پروانه به وزارت صنایع مراجعه کنند دسته‌بندی و ساماندهی تولید و بازار میسر خواهد شد. ما با دریافت اطلاعات و دسته‌بندی آن‌ها این ساماندهی را عهده‌دار می‌شویم.
لیائی گفت: در صورتی که تولیدکنندگان برای دریافت پروانه به ما مراجعه کنند تا بر اساس اطلاعاتی که به دست می‌آوریم قدرت ساماندهی بازار و تولید را داشته باشیم، می‌توانیم بازار صادراتی را تامین و صادرات را برای آن‌ها تسهیل کنیم.
● دعوت رسمی برای اصلاح ضوابط دریافت پروانه
مدیرکل صنایع برق، الکترونیک و فناوری اطلاعات وزارت صنایع با اشاره به اینکه تاکنون فقط ۱۲۳ پروانه برای تولید نرم‌افزار صادر شده و سایر نرم‌افزارهای تولیدی فاقد پروانه تولید از وزارت صنایع هستند، پذیرفت که شرایط دریافت پروانه برای تولیدکنندگان نرم‌افزار سخت است. وی گفت: ما درصددیم این شرایط را اصلاح کنیم. پیشنهاد دادیم تا تولیدکنندگان، مسوولان و فعالان بازار نظرات و پیشنهادات خود را در این‌باره به وزارت صنایع بدهند اما هنوز چیزی دریافت نکرده‌ایم.
هرچند هدف از تدوین این دستورالعمل، سازماندهی، هدایت و کمک به رشد و توسعه واحدهای تولیدکننده نرم‌افزار و نظارت بر عملکرد آن‌ها تعریف شد، اما به نظر می‌رسد نتوانست در این خصوص عملکرد خوبی داشته باشد.
برای دریافت پروانه تولید نرم‌افزار شرکت‌ها باید به ثبت برسند و دارای شخصیت حقوقی باشند و در اساسنامه آن‌ها ذیل موضوع فعالیت شرکت، عنوان "تولید نرم‌افزار" درج شده باشد.
همچنین جمع درآمدها و سود (زیان) ناوی‍‍ژه واحد متقاضی پروانه طبق اظهارنامه و برگ‌های تشخیص قطعی مالیات وزارت امور اقتصادی و دارایی، سالیانه کمتر از ۳۰۰ میلیون ریال نباشد.
بر اساس ضوابط وزارت صنایع حداقل ۸ نفر از اعضای هیات‌مدیره و کارکنان تمام‌وقت کادر تخصصی تولید نرم‌افزار (مانند مدیر پروژه، تحلیل‌گر، برنامه‌نویس و عناوین مشابه) باید دارای مدارک دانشگاهی و سوابق کاری مرتبط در زمینه تولید نرم‌افزار باشند.
لیست حقوق ابرازی کارکنان واحد به سازمان تأمین اجتماعی (سه ماهه اخیر سال جاری) باید توسط واحد متقاضی به دفتر صنایع برق، الکترونیک و فناوری ارایه شود و واحد متقاضی در دو سال اخیر باید حداقل دو نرم‌افزار با رعایت اصول مهندسی در زمینه‌های "الف" و "ب" ماده ۲ تولید کرده باشد.
بر اساس این گزارش واحد متقاضی می‌بایست قراردادهای منعقده در زمینه فروش تولیدات نرم‌افزاری و حسن انجام کار خود را به همراه بروشورهای تولیدات نرم‌افزاری ارایه کند.
سه تبصره برای تشخیص اینکه واحد تولیدی صلاحیت دریافت پروانه تولید را دارد یا خیر، تعریف شده است:
۱) متقاضیان به منظور دریافت پروانه بهره‌برداری تولید نرم‌افزار لازم است ابتدا در چارچوب ضوابط صدور و تمدید جواز تاسیس واحدهای تولیدی، از سازمان صنایع و معادن استان‌ها با مشخص کردن زمینه فعالیت جواز تاسیس دریافت کنند.
۲) تولیدات نرم‌افزاری که تمام فرآیندهای چرخه تولیدشان به واحد دیگری واگذار شده باشد در زمره محصولات نرم‌افزاری واحد متقاضی پروانه محسوب نمی‌شود.
۳) واحدهای متقاضی دریافت پروانه، که صرفا پشتیبانی یا فروش تولیدات نرم‌افزاری واحد دیگری را انجام می‌دهند تولیدکننده نرم‌افزار تلقی نمی‌شوند.
اعتبار پروانه دو سال از تاریخ صدور آن است و پس از دو سال دارنده پروانه باید برای تمدید آن اقدام کند.
مدیرکل صنایع برق، الکترونیک و فناوری اطلاعات وزارت صنایع در مصاحبه اختصاصی با هفته‌نامه بزرگراه فناوری به طور رسمی از دست‌اندرکاران صنعت نرم‌افزار دعوت کرد پیشنهادات خود را برای اصلاح ضوابط صدور پروانه تولید نرم‌افزار ارایه دهند.

شبنم کهن‌چی

منبع : هفته‌نامه بزرگراه فناوری