مف، مق، مک

	مفت باشد، گلوله جفت جفت باشد! (يا: مفت باشد، گلوله طاق و جفت باشد!) (عا).
		نظير:
		به مال مفت رسيدى هلاک کن خود را
		ـ طناب مفت که گير بيايد آدم خودش را دار مى‌زند
		ـ اگر قبر مفت گير آوردى برو توش بخواب
		ـ شيرين‌تر از عسل، ترياک مفت! ـ طناب مفت که گير آوردى خودت را خفه کن!
	مفت را چه جاى گفت باشد
		نظير: اسب پيشکشى را به دندانش نگاه نمى‌کنند
	مفتش مى‌دهند، سنگش کم است!
		با اينکه چيزى را به رايگان در اختيارش مى‌گذارند يا به وى مى‌بخشند هنوز ناسپاس و گله‌مند است و مى‌گويد کم است
	مفتکى ننه به بابا سلام نمى‌کند
		رک: نان بده، فرمان بده
	مفتى و صرّافى؟
		نظير: مال مفت صرّافى ندارد
	مفرداتش خوب است امّا مرده‌شور ترکيبش را ببرد!
		سبحانى نام درويشى (...) کلمات حکمت و عرفان را به مسخره و بدون ربطى بين آنها روان مى‌گفت و شنونده تا زمانى دراز گمان مى‌برد که به جدّ مى‌گويد و فهم آن بر شنونده دشوار است. روزى ناشناس در حلقهٔ درس ميرزا ابوالحسن حکيم معروف به 'جلوه' حاضر شد و در ميان مباحثه همان الفاظ را مسلسل گفتن گرفت. حکيم چند لحظه متحير بدو نگريسته و سپس به فراست هزّال بودنِ او را دريافت و گفت: مفرداتش خوب است اما مرده‌شور ترکيبش را ببرد! (امثال و حکم دهخدا، ج ۳، ص ۱۷۱۹)
	مفلس در امان خداست
		نظير:
		المفلس فى‌ امان‌الله
		ـ آدم مفلس را سر نمى‌بُرّند
		ـ از برهنه پوستين چون بَر کَنى؟
		ـ نه مال دارم که ديوان ببرد، نه ايمان دارم که شيطان بخرد
		ـ به حکم شيخ لطف‌الله، المفلس فى‌ امان‌الله!
	مقدار هر درخت پديد آيد از ثمر٭
		رک: درخت از ميوه‌اش شناخته مى‌شود
			٭..............................	معيار هر وجود عيان گردد از صفات (قاآنى)
	مقدمهٔ نيکى کردن شرم است و مقدمهٔ بدى بى‌شرمى (قابوس‌نامه)
	مقصود توئى، کعبه و بُتخانه بهانه٭
			٭ مقصود من از کعبه و بُتخانه توئى تو	.............. (خيالى بخارائى / شيخ بهائى)
	مکافات بد را بد آيد پديد (فردوسى)
		رک: از مکافات عمل غافل مشو
	مکافات به آن دنيا نمى‌ماند٭
		رک: دنيا دار مکافات است
			٭ يا: مکافات به قيامت نمى‌ماند
	مکر از زنان و تلبيس از ابليس است
		نظير: النّساء حبائل‌الشيطان
		نيزرک: مکر زن ابليس ديد و بر زمين بينى کشيد!
	مکر زن ابليس ديد و بر زمين بينى کشيد!
		نظير:
		فلک از مکر زن صد ناله دارد
		ـ درخت مکر زن صد ريشه دارد
		ـ النّساء حبائل‌الشيطان
		ـ در همه معنى سرشت زنان از حيلت است (سَمَک عيّار)
		ـ اِنَّ کَيد کُنَّ عظيمٌ (قرآن کريم، سورهٔ يوسف، آيهٔ ۲۸)٭
		ـ هر آن کو نترسد ز دستان زن	از او در جهان راى دانش مزن (اسدى)
			٭ مولوى با توسّل بدين آيه چنين سروده است:
			روح را از عرش آرد در حطيم	لاجرم کيد زنان باشد عظيم
	مکش بيش از گليم خويش پاى٭
		رک: پايت را به اندازهٔ گليمت دراز کن
			٭ بدان خود را ميان انجمن جاى	.......................... (ناصرخسرو)
			نظامى نيز چنين سروده است:
			مجو بالاتر از دوران خود جاى	مکش بيش از گليم خويش پاى (اسدى)
	مکش پاى از اندازه بيش از گليم٭
		رک: پايت را به اندازهٔ گليمت دراز کن
			٭ مجوى آنچِت آرَد سرانجام بيم	............................ (اسدى)
	مکن بد اگر بد نخواهى به خويش ٭
		رک: بد مکن که بد افتى، چَهْ مَکَن که خود افتى
			٭ ...........................	نکوباش تا نيکى آيَدْتْ پيش (بهمن‌نامه)
	مکن بدى که بدى را جزا بدى باشد
		رک: بد مکن که بد افتى، چَهْ مکَن که خود افتى
	مکن درد از طبيب خويش پنهان٭ (نظامى)
		نظير: درد از طبيبان نشايد نهفت
			٭ چو مى‌خواهى که يابى روى درمان	....................... (نظامى)
	مکن شادمانى به مرگ کسى	که دهرت پس از وى نمانَد بسى (سعدى)
		نظير: اى دوست بر جنازهٔ دشمن چو بگذرى	شادى مکن که بر تو همين ماجرا رود
	مکن وعده و گر کردى وفا کن٭
		نظير: يا مکن وعده چون نخواهى کرد	يا وفا کن به هر چه مى‌گوئى (از قرةالعيون)
			٭ .......................	طريق بى‌وفائى را رها کن (جامى)
	مکوب درِ کسى را تا نکوبند درت را٭
		نظير:
		از ديوار کسى بالا نرو تا از ديوارت بالا نروند
		ـ به در کسى مزن تا درت را به مشت نکوبند
			٭ ناصرخسرو گفته است:
			انگشت مکن رنجه به در کوفتن کس	تا کس نکند رنجه به در کوفتنت کس