مهره های بازی سعودی ها در لبنان

پای سعودی ها با پیمان طائف در ۱۹۸۹به لبنان کشیده شد. پیمانی که بحث انگیز ترین فرمول تقسیم قدرت را در لبنان به انجام رساند. سعودی ها هرچند در جنگ های داخلی۱۹۷۵ و ۱۹۸۷ نیز تا حدی در صحنه لبنان حاضر بودند اما به طور مشخص اوج حضور آنها زمانی است که رفیق حریری بر مسند نخست وزیری این کشور تکیه می زند.
از نگاه اغلب ناظران لبنان به قدرت رسیدن حریری در واقع اجرتی بود که سعودی ها در ازای پیمان طائف دریافت کردند. حریری با آنکه یک چهره اقتصادی بود اما باتلاش سعودی ها در جایگاه یکی از سران سیاسی این کشور نشست و پس از تثبیت موقعیت خویش به ایجاد حزب جدید و تأسیس چند پایگاه رسانه ای و ایستگاه تلویزیونی مبادرت کرد که همگی زیر پرچم المستقبل اکنون در صحنه لبنان حضور دارند.
ترور حریری عربستان را در یک شوک سیاسی بزرگ قرار داد اما آنها بلافاصله باطراحی سیاست جدید توانستند از فرصت مرگ حریری بیشترین استفاده را برای تضعیف سوریه و به قدرت رساندن نیروهای تحت نفوذ خویش ببرند، به این صورت بود که جریان المستقبل را وارد پارلمان کردند و با سازماندهی ائتلافی با نام ۱۴ مارس فرزند ارشد حریری را با آنکه هیچ تجربه ای در امر سیاست و کارحزبی نداشت در جایگاه لیدر گروه اکثریت نشاندند.
سازماندهی سیاسی که سعودی ها در فضای هیجانی پس از ترور حریری بوجود آورده بودند بزودی در جامعه متنوع و تکثرگرای لبنان با انواع چالش ها و مشکلات روبه رو شد. نخستین ضربه را بر پیکر نیروهای تحت حمایت سعودی ها جنگ ۳۳ روزه وارد کرد.
اسناد مهمی که از تماس های هواداران ۱۴ مارس با طرف های اسرائیلی منتشر شد باعث بی اعتباری این جریان در افکارعمومی لبنان گردید. طبق این اسناد سعدحریری، رهبر جریان المستقبل لبنان (رهبر فراکسیون پارلمانی ۱۴ مارس ) در میانه جنگ ۳۳ روزه لبنان به وسیله افسر اطلاعاتی «وسام الحسن» به معاون سیاسی دبیر کل حزب الله لبنان «الحاج حسین خلیل» پیامی می فرستد که محتوای آن چنین است: حزب الله سلاحش را تحویل دهد تا آتش بس برقرار شود.
البته این همان موضعی بود که ریاض در طول جنگ اتخاذ کرده بود.
به هر تقدیر جنگ ۳۳ روزه با پیروزی قاطع نیروهای مقاومت موازنه قدرت را در داخل صحنه سیاسی لبنان به ضرر نیروهای تحت نفوذ سعودی ها دگرگون کرد.
پس از جنگ ۳۳ روزه مهمترین رویدادی که پای سعودی ها و خاندان حریری را به میان کشید نبرد گروه سلفی های فتح الاسلام در شمال لبنان بود. گروهی که به گواهی گزارش ارتش لبنان اغلب اتباع آن همانند القاعده عراق تابعیت سعودی داشتند. در نظر لبنانی ها جنگ خونین گروه فتح الاسلام زشت ترین نبردی بود که عاملان آن در اردوگاه آوارگان فلسطینی پناه گرفته و امنیت و حیات لبنان را هدف گرفتند. به دلیل همین ویژگی نحوست بار این جنگ دولتمردان ریاض تلاش کردند هرگونه انتساب عوامل این ماجرا به عربستان را تکذیب کنند اما در فضای آزاد خبری لبنان رفته رفته سندهای مراوده شاهزادگان سعودی با تیم فتح الاسلام یکی پس از دیگری منتشر شد. دریکی از این اسناد به روشنی ترسیم شده بود که هر چهار گروه متأثر از القاعده که به شمال و جنوب لبنان نفوذ کرده اند (سازمان فتح الاسلام در شمال لبنان و گروه های «عصبه الاسلام»، «جندالشام» و «جندالله» در جنوب لبنان و در شهر صیدا) از سوی تشکیلات سلفی داخل عربستان پشتیبانی می شوند و اتفاق ناگوارتر این بود که همه این سازمان ها درچند اردوگاه فلسطینی در لبنان پناه گرفته بودند.
مهم ترین برگ درمیان این اسناد که آن روز به یک رسوایی بزرگ برای سعودی ها تبدیل شد همانا لو رفتن چک هایی بود که برای این عناصر در بانک «البحر المتوسط» (بانک دریای مدیترانه در لبنان) وصول می شد، بانک البحر المتوسط از بانک های خصوصی مربوط به خاندان حریری در لبنان است که علاوه بر آنها، بسیاری از تجار و بزرگان سعودی نیز در آن دارای سهام هستند. سندهای مذکور حکایت از آن داشت که همین سهام های مشترک، کانال مطمئنی بود تا بودجه و اموال کافی برای حمایت مالی از این سازمان ها با نام حمایت از مؤسسات اسلامی به لبنان سرازیر و در بین گروه های وابسته توزیع شود.
با این اوصاف نیروهای سعودی تا پیش از این اغلب در حوزه های مالی ، اطلاعاتی و سیاسی سعی می کردند نقش خویش را پیش ببرند. اما از آذر ۸۶ که جریان مقابل سنیوره تصمیم به مبارزه خیابانی گرفت و طرح بزرگ یک جنبش مدنی را ریخت برای نخستین بار خبرهای مربوط به تشکیل هسته شبه نظامیان هوادار حریری بر زبان ها افتاد.
در چند مرحله از تظاهرات و اعتصاب منابع امنیتی بیروت ردپای این گروه های شبه نظامی را پیدا کردند تا این که در درگیری اخیر این نیرو ها به صورت گسترده در صحنه لبنان حضور یافتند.
گزارش منابع آگاه حاکی از آن است که سعودی ها و تیم حریری این شبه نظامیان را از میان کسانی برگزیده اند که پیش از این مستخدم شرکت های حفاظت شخصی بودند. بنا بر برخی آمارها، بین ۲۵۰ تا ۳۰۰ شرکت اقماری (شرکت های اسمی اما غیر فعال) در لبنان به ثبت رسیده که بر پایه آن، اعضای این شرکت ها بنا به قوانین لبنان و برای حفاظت از امنیت اشخاص حقیقی و حقوقی، حق حمل انواع سلاح را دارند؛ بنابرهمین آمار بین ۵۰۰۰ تا ۶۵۰۰ نفر در قالب های مجزا، مجموعه هایی از افراد مسلح همچون میلیشیای گروه های شبه نظامی را تشکیل داده اند.
این اسناد نشان می دهند که سازماندهی اصلی طیف شبه نظامیان حریری را ژنرال بازنشسته اطلاعاتی لبنان «وسام الحسن» برعهده داشته است که دارای یک پست مهم امنیتی در سازمان اطلاعات و امنیت لبنان بوده. وسام الحسن یک افسر بازنشسته در دوران حیات رفیق حریری بودکه با راهبرد اطلاعاتی سعودی ها پس از ترور رفیق حریری دوباره به کار بازگشته و این بار شاخه ای امنیتی و به موازات سازمان اطلاعات و امنیت لبنان در دل این سازمان را ایجاد می کند . پس از ترور رفیق حریری و تسلط تیم سعد حریری و فؤاد سنیوره بر امور دولت لبنان این سازمان با بودجه ویژه تأسیس و هدایت آن را به عهده وسام الحسن گذاشته شد. نام این ژنرال در اغلب درگیری های مرموز این یک سال که هواداران مقاومت را نشانه رفته به عنوان مرد پشت صحنه ماجرا در مطبوعات لبنان درج گردیده است.
منشأ نگرانی سعودی ها این است که اکنون شبکه شبه نظامیانی که ریاض امید بسیار به آن بسته بود تا به عنوان نیروی موازی برای جریان مقاومت عمل کند نه تنها لو رفته بلکه در رویارویی با نیروهای مقاومت متحمل یک شکست بی سابقه شده است.
واقعیت این است که حوادث اخیر مهم ترین معرکه رویارویی سعودی ها با جریان مقاومت بود، آنها با تمام قوا به صحنه آمدند. نکته جالبی که در این نزاع از خاطر ها رفته این است که سعد حریری زمانی شبه نظامیانش را به میدان فرستاد که از سفر دوماهه خویش به ریاض برگشت. آن روز که الحریری از سفر خصوصی حدود دو ماهه اش در عربستان برگشت با نصر الله صفیر رهبر مسیحیان مارونی و سمیر جعجع رهبر گروه مسیحی موسوم به نیروهای لبنانی دیدار و ایده جدید خود برای لبنان را با آنان در میان گذاشت و همان روز بود که هر سه شبکه خبری وابسته به سعودی ها یعنی المستقبل، العربیه و الشرق از بروز اتفاقات مهم در صحنه لبنان خبردادند اتفاقی که اندکی بعد به صورت دو تصمیم بحران ساز سنیوره هویدا شد.

محمد بخشنده

منبع : روزنامه ایران