سال وحشت رسانه ها

سال آینده، سال وحشت برای رسانه ها است. سال آینده، برای تمامی مراكز خبری جهان، سال مشكل ساز و بسیار بااهمیتی خواهد بود و اواخر سال برای آن دسته از رسانه هایی كه توانسته اند با سماجت و سرسختی در مقابل این مشكلات برای مدت زمانی تقریباً طولانی مقاومت و پایداری نمایند، نتایج دلچسبی به همراه خواهد داشت. صنعت رسانه ای با چالش های سختی همانند افزایش ضریب مالیاتی روبه رو شده و تغییرات سریعی در رفتارها و عملكردها و نیز برنامه های سازمان های خبری ایجاد خواهد كرد چرا كه محصولاتی كه قبلاً تولید می شد، دیگر برایشان سودآور نخواهد بود. اگرچه شبكه های ماهواره ای در مقایسه با مراكز پخش خبر با مشكلات كمتری مواجه هستند، لكن آنها نیز بخشی از این مجموعه بزرگ هستند. این گونه فشارها در مورد رسانه هایی كه بیشتر فعالیت محلی و منطقه ای دارند، تقریباً كمتر خواهد بود. اینها همه تصوراتی است كه به صورت پیش بینی برای آینده عنوان می شود و حالت جدی تر آن همان طوری كه دیدیم طی دو سال گذشته نیز كم و بیش اتفاق افتاده است.
آیا نقطه نظرهای مردان بزرگ و تقریباً فراموش شده را كه از پاییز سال ۲۰۰۳ در این موارد اظهار كردند، به خاطر داریم؟
آقای آلن وارتزل سرگروه تحقیق از شبكه NBC می گوید: «من تصور می كنم كه ما به این واقعیت رسیده ایم كه یك مشكل عمده در درون سیستم هایمان وجود دارد. خوشبختانه این گونه شوك ها در درون خودمان و در سمت تاریك سازمان (در سایه ها) پنهان است. اما واقعیت این است كه سطح ناآگاهی و بی خبری هنوز در روند رسانه های خبری فروكش نكرده است.» در سال ،۲۰۰۵ مراكز سخن پراكنی محلی برای حل مشكل خود یكی از این دو راه را انتخاب كردند؛ گروهی كه مصرانه تمایل داشتند تا موضوع در كوتاه مدت حل و فصل شود، تن به ادغام دادند و با به هم پیوستن چندین مركز و همسویی با همدیگر چه از نظر قانونی و چه از نظر شیوه های عملكردی و سپس اصلاح ساختارهای خود، توانستند میزان هزینه هایشان را كاهش دهند. آقای جیمز مارش یكی از تحلیلگران سهام رسانه های خبری رشد سهام این گونه شركت ها را پیش بینی كرده است. این رشد در وهله اول شامل توسعه عملیات در مقایسه با سنوات قبل بوده و در وهله دوم به تدریج مشمول میزان سود ناخالص نیز می شود. از سوی دیگر وی تصور می كند كه سهام تلویزیون ها در سال آتی در قبال ریسك بالایی كه وجود دارد، با رشد اندكی روبه رو خواهد شد. او معتقد است كه در بلندمدت نرخ رشد سهام برای شبكه داران تلویزیونی بیش از ۵۰ درصد نخواهد بود. سایر تحلیلگران، نگاه انتفاعی برای كسب سود دارند. این دیدگاه پخش آگهی های بازرگانی در مراكز را دربرمی گیرد. این گونه شركت ها كه تعدادشان نیز اندك است، و بیشتر روی ایجاد فرصت های جدید رسانه ای تاكید دارند، ارزش سهامشان رو به رشد بوده است زیرا سرمایه گذاران به درستی می دانند كه وقوع این تغییر جهت ها در دنیای رسانه ای، بهتر و سودآورتر از پخش خبر و سخن پراكنی است. اكنون به پیش بینی وقوع بحران در ساختار چندین مركز بزرگ خبری كه به احتمال زیاد در سال آینده به وقوع خواهد پیوست، اشاره می كنیم:
۱- مهمترین مشكل مراكز پخش خبر، تامین هزینه های پرسنلی است. كاهش ساعت كار، ادغام چند مركز خبری در یكدیگر، پیدا كردن راه های خاص برای كسب خبر و... راه حل هایی برای كاهش این مشكل است.
خبرنگاران نیز اغلب به شغل های دیگری روی آورده اند حتی به شغل هایی كه شاید هیچ گونه ارتباطی با رشته تحصیلی و یا تجارب كسب شده، نداشته باشد. بنابراین بیشترین فشارها را معمولاً كسانی كه در رسانه ها و شبكه های تلویزیونی كار می كنند، متحمل می شوند.
۲- روزنامه ها به طور مدام از طریق Web به تلویزیون های محلی نفوذ كرده و با باز كردن دروازه های بالقوه مشاغل به روی خبرنگاران، در واقع برای آنان كاریابی می كنند. این روند اگرچه از مدتی قبل شروع شده اما طی سال آتی سرعت گرفته و به عنوان منبع درآمدی برای روزنامه ها خواهد بود چرا كه صاحبان كالاها و خدمات با سفارش آگهی به روزنامه ها همزمان با رسانه های تصویری، به تبلیغ محصول خود خواهد پرداخت. «انجمن ناشران» خود نیز برای اعضا و مشتركان، فیلم های ویدئویی تهیه و ارائه می كند. روزنامه ها نیز باید مخاطبان خودشان را از نظر اطلاعات و اخبار تحت پوشش قرار دهند. این وضع سهم بازار تلویزیون ها را تا حدودی كاهش می دهد. در این مورد به بسیاری از مطبوعات كه به ارائه اخبار تلویزیونی روی آورده اند می توان اشاره كرد.
۳ _ تبلیغ كنندگان كالاها، بالاخره در مقابل یك رسانه همه گیر همچون اینترنت تسلیم خواهند شد و دنیای مجازی مصرف محصولات گسترده تر خواهد شد تا حدی كه مصرف كنندگان و همراهانشان در خرید حداقل مایحتاج روزانه شان ناتوان شده و در این ناتوانی از همدیگر سبقت خواهند گرفت. بازار تولید انبوه به سمت فرسایش هدایت شده و در عوض بازارهای كاذب و شفاهی در روی كاغذها و گزارشات، شكوفا خواهند شد.
۴ _ توجه رسانه ای در مورد وبلاگ به موضوعات محلی و منطقه ای معطوف شده و رسانه های شهروندان، انبوهی از مطالب وبلاگ ها را در حد انفجار به مردم ارائه خواهند كرد. جوامع احساس گرفتاری و ناتوانی خواهند كرد همان چیزی كه ما آن را در دنیای بازاریابی توده، فراموش كرده ایم. در آمریكا روزنامه ها خودشان را محكم به سیاستمداران و مقامات می چسبانند، چرا كه آنها قوانین و مقررات اشتغال مدرنیست ها را به مبارزه می طلبند و این امر بیشتر كار انتخابات را با مشكل مواجه می سازد. ویدئوبلاگ ها هم كماكان به فعالیت و رشد خود ادامه خواهند داد.
۵ _ دانشگاه ها موضوع انتشار نشریات مختلف، با عنوان نشریات دانشجویی را متوقف كرده و قشر جوان را بیشتر به سمت و سوی ابزارهای چندرسانه ای هدایت خواهند كرد و این درحالی است كه اغلب دانشگاه ها آموزش رشته روزنامه نگاری چندرسانه ای را به رشته های موجود اضافه خواهند كرد. اما انتشار چاپی روزنامه ها كماكان به حال خود باقی خواهد ماند (شاید بدین دلیل كه خوانندگان اینگونه نشریات حسب عادت هنوز طرفدار آن هستند) زمانی این رویه تغییر خواهد كرد كه نخبگان و اندیشه سازان و رهبران فكری جامعه مردم را از روزنامه نگاری سنتی به روزنامه نگاری چندرسانه ای (تصویری) ترغیب كنند. چرا كه صنعت رسانه ای چنین حركتی را طلب می كند.
۶ _ روزنامه نگاری تصویری، به صورت مستقل فعالیت خود را در حوزه منطقه ای (اخبار محلی) آغاز خواهد كرد و با فروش اثاثیه و لوازم مربوط به چاپ و ماشین آلات و غیره علاوه بر كسب درآمدی اندكی از هزینه های تعمیر و نگهداری دستگاه های مستعمل نیز رهایی یافته و هزینه های آموزش كاركنان را نیز نخواهند داشت. در این میان كارخانجات لوازم صوتی و تصویری همانند سونی و دیگر شركت ها كه قبلاً نوعی از دوربین های پخش دیجیتال با مدل PD-۱۲۰ را تولید كرده بودند و فقط مراكز پخش چندرسانه ای از این وسیله استفاده می كردند، قیمت دوربین ها و نیز تنوع آن را افزایش خواهند داد. با به كارگیری اینگونه تجهیزات و دوربین ها، دیگر نیاز نیست تا فیلم های تهیه شده جهت Edit و تدوین به كامپیوتر انتقال داده شود، لذا تصاویر مستقیماً روی DVD ضبط و سپس مطابق میل خبرنگار تدوین و اصلاح می شود.
۷ _ شبكه خبری AL Gore بالاخره كار خود را در آمریكا از سر خواهد گرفت و ابتدا با یك سازمان كوچك شروع به كار خواهد نمود و سپس بنای یك رسانه عظیم را پایه گذاری خواهد كرد. با به كارگیری تجهیزات دقیق و متنوع، ابداع روش های جدید گزارش گیری و تهیه تصاویر، قالب های سنتی را به هم خواهد ریخت.
۸ _ در سال آتی نیز حذف و ادغام شبكه های محلی كماكان ادامه خواهد یافت. همچنان كه مردم برای كسب خبر به اینترنت روی می آورند و تعداد آنان روز به روز بیشتر و بیشتر می شود، ایستگاه های خبری نیز مطالب خبری و گزارشات خود را به همراه عكس و فیلم برای كاربران اینترنت تهیه می كنند و به توضیح و تفسیر اخبار و وقایع مهم می پردازند، گو اینكه تمامی این مطالب و گزارشات برای فردی كه آنها را مطالعه و ملاحظه كرده است، دیگر جذاب نبوده و بلافاصله كهنه می شود. موضوع دیگر اینكه ایستگاه های رادیویی با توجه به پرداخت دستمزد، ناچارند گزارشگرانی را به كار بگیرند كه بتوانند موضوعات و داستان های زیبایی را به صورت شیوا بنویسند و بیان كنند و كم كم، كسانی كه فقط گوینده مطالب بوده و از روی نوشته ها می توانند برای شنوندگان مطلب بخوانند، كارشان را از دست خواهند داد.
۹- انتشار الكترونیكی مطالب به شدت رو به افزایش خواهد گذاشت و دست اندركاران این امر تلاش دارند تا با استفاده از نرم افزار جاوا اسكریپت و دیگر روش ها، مانع هك و اصلاح مطالب و دستكاری آنها توسط دیگران بشوند اما در عوض كاربران بتوانند با كلیك بر روی آن مطالب را كپی كرده و یا به جای دیگر انتقال دهند. آنها به زودی درخواهند یافت در شرایطی كه دیوارها حذف می شوند و همه چیز باز و گسترده می شود، آنها خود را محصور می كنند و به دور خود دیوار می كشند. چرا كه نبرد با كاربران اینترنت تقریباً بیهوده است و نهایتاً منجر به گمراهی خودشان خواهد شد. اگر آنها توانایی بیشتری داشته باشند، باید بتوانند كاربران را به سمت و سویی كه خودشان مایلند، هدایت كنند و در واقع مشتریان را به دنبال خود بكشانند.
۱۰- از آنجا كه كاربران و مشتریان هر روز خواهان انتقال و ذخیره اطلاعات بیشتر در كامپیوتر خودشان هستند لذا رسانه ها می توانند به این نیاز پاسخگو باشند. یكی از كمپانی های بزرگ در آمریكا، درصدد است تا با سرمایه گذاری كلان بتواند پیام ها، گزارشات، اخبار و تصاویر را از طریق تلفن همراه به مخاطبان انتقال دهد. تا امكان دستیابی به موقع به اطلاعات و آگاهی از رویدادهای مهم برای مشتریان فراهم شود، این شركت در سال آتی به تولید فیلم های ویدئویی از اخبار و گزارشات مهم دست خواهد زد. این ده مورد پیشگویی درواقع روشن ترین موضوعات در دنیای ما هستند؛ دنیایی كه به سرعت در حال دگرگونی است آنچنان كه ما حتی تصورشان را هم نمی توانیم بكنیم برخی از این دگرگونی ها موجب چرخش قدرت از جمع به فرد خواهد شد. در ارسال آتی، مدیران ارشد رسانه های خبری نگاهشان را از سمت «كسب درآمد» به سمت «منافع مشتریان و مخاطبان» تغییر خواهند داد. برخی از مدیران عالی رسانه ها به هنگام استخدام خبرنگاران با آنان مصاحبه می كنند و بعضاً این سئوال را می پرسند كه: آیا هدف یك سازمان خبری بیشتر ایجاد ارتباطات و اشتراكات است یا كسب درآمد؟ یك مثل قدیمی می گوید «اگر گوسفندان را غذا بدهید، آنها همیشه به شما پشم خواهند داد.» ایستگاه های رادیویی و تلویزیونی در ایالات متحده آمریكا، از مدت ها قبل همان گوسفندانی هستند كه هنوز نمی دانند چه نوع غذایی را دوست دارند. اگر شما در زمینه خبر و رسانه اشتغال دارید، لطفاً این سئوال را از خود بپرسید: مردم كجا و چگونه نیازهای خبری و اطلاعاتی خود را به دست می آورند؟ اگر بتوانید پاسخ این سئوال را بیابید، قطعاً راه های توسعه بازارهای مشترك و تحكیم روابط بین مخاطبان و رسانه ها را می دانید. زمان دشمن خودسازی انسان ها است. در پایان سال آتی، قطعاً سازمان های خبری كه خودشان را با تغییرات بازار تطبیق نداده باشند، از بین خواهند رفت و دیگر مجالی برای اعمال اصلاحات به دست نخواهند آورد. سال آتی میلادی، سال به زیر آب رفتن سازمان های رسانه ای است. جایی كه احتمالاً شما هم در آن جای دارید.

مجید مجدنیا*

* كارشناس ارشد ارتباطات

منبع : روزنامه شرق