ضرورت بازنگری

انجام پروازهای ایمن و سالم از جمله اصولی است كه در پروازهای شركت های هواپیمایی به عنوان ضرورت اولیه شناخته می شود. گرچه در ایران نیز سازمان هواپیمایی كشوری این مهم را در سرلوحه فعالیت خود قرار داده و معتقد است تا زمانی كه قوانین و مقررات ایمنی بر اساس استانداردهای ایكائو وجود نداشته باشد، انجام پرواز مقدور نیست و ارائه گواهی پرواز، به معنی رعایت استانداردهای لازم است. علاوه بر نكات فنی مدنظر برای اورهال بودن هواپیماها به خصوص هواپیماهای مسافربری، سالم بودن خلبان و خدمه پروازی نیز موضوعی است كه برای انجام همه پروازها ضروری می نماید و هیچ خلبانی بدون داشتن مجوز و گواهینامه پزشكی مجاز به پرواز نمی باشد. در ایران نیز مانند سایر كشورهای جهان نظارت و تایید صحت گروه پروازی پس از انجام معاینات پزشكی بر عهده سازمان هواپیمایی كشوری بوده و در واقع، پزشكان این سازمان وظیفه بررسی و تایید معاینات پزشكی انجام شده و صدور گواهی پرواز را بر عهده دارند.
برخی خلبانان، پزشكان و خدمه پروازی نگرانی هایی را در زمینه عدم رعایت دقیق استانداردهای ایمنی پرواز مطرح می كنند. این در حالی است كه سازمان هواپیمایی كشوری با انحلال شورای پزشكی و كاهش تعداد اعضای این شورا زمینه لازم برای انتقادات را فراهم كرده و برخی پزشكان معتقدند از اول مردادماه جاری پزشكان این سازمان به جای ایفای نقش نظارتی خود بر اساس مقررات ایكائو به معاینه گروه پروازی شركت های هواپیمایی در ساعات اداری پرداخته و این كار ممكن است باعث شكل گیری روابط مالی ایرلاین ها با این پزشكان و به خطر افتادن پروازها شود.از سوی دیگر، برخی مسئولین سازمان هواپیمایی كشوری انجام این كار را به دلیل برخورد با برخی روابط پیشین پزشكان و انتقال مركز معاینات پزشكی این سازمان به درمانگاه گمرك واقع در فرودگاه مهر آباد دانسته و معتقدند استانداردهای پرواز به روال گذشته همچنان اعمال و پزشكان سازمان وظایف محوله را به نحو مطلوب انجام می دهند.
●خلاف مقررات ایكائو
رئیس كمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی انجام معاینات پزشكی توسط پزشكان سازمان هواپیمایی كشوری در ساعات اداری را خلاف مقررات ایكائو دانسته و می گوید: پزشكان سازمان هواپیمایی كشوری باید نقش ناظر و كنترل كننده در انجام معاینات پزشكی گروه پروازی را داشته باشند.
علی اكبر آقایی مغانجوقی می افزاید: با تایید سلامت گروه پروازی توسط سازمان هواپیمایی كشوری كه در دوره های زمانی تكرار می شود، در واقع پس از صدور گواهی پرواز مسئولیت حفاظت از جان سرنشینان هواپیما به خدمه پرواز سپرده می شود و اگر مصداقی از ارتباط بین پزشكان این سازمان با ایرلاین ها وجود داشته باشد سازمان هواپیمایی كشوری موظف به اعلام و برخورد با این موضوع است.
وی می گوید: وظیفه این سازمان اعمال حاكمیت دولت در پروازها است و پزشكان این سازمان نمی توانند به معاینه كادر پروازی ایرلاین ها بپردازند. در واقع، رئیس این سازمان مسئولی وابسته به دولت است. اگر چنین تخلفاتی صورت گرفته باشد كمیسیون عمران قطعاً با آن برخورد خواهد كرد، چرا كه باید اعمال حاكمیت دولت در ایمنی پروازها بدون هیچ نوع ارتباطی با ایرلاین ها اعمال شود.
●تخلفات محرز است
این در حالی است كه یك پزشك معاین هوایی معتقد است؛ گرچه معاونت استاندارد پرواز سازمان هواپیمایی كشوری انجام معاینات توسط پزشكان خود در شركت های هواپیمایی را نمی پذیرد اما از ۱/۵/۸۵ این معاینات توسط پزشكان مذكور صورت می گیرد.
وی كه نخواست نامش فاش شود می گوید: پزشكان این سازمان با انعقاد قرارداد شخصی در درمانگاه گمرك این كار را كه بر خلاف مقررات ایكائو است انجام می دهند و در واقع این افراد با امضای قرارداد شخصی نقش مجری، ناظر و معاینه كننده را بر عهده گرفته اند. این پزشك معاین می افزاید: برای بررسی صحت و سقم ادعای سازمان هواپیمایی كشوری در زمینه عدم معاینه گروه پروازی توسط پزشكان این سازمان می توان با مراجعه به درمانگاه گمرك و بررسی پرونده های معایناتی كه از اول مردادماه جاری تاكنون صورت گرفته این ادعا را بررسی كرد.
وی می افزاید: كاهش تعداد اعضای شورای پزشكی سازمان هواپیمایی موضوع مطرحی نیست، بلكه انجام معاینات پزشكی در ساعت اداری توسط این افراد و عقد قرارداد شخصی برای انجام معاینات برخلاف مقررات داخلی و بین المللی است چرا كه این موضوع، نظارت و كنترل سلامت گروه پروازی و در مجموع ایمنی پرواز را به مخاطره انداخته است.
●وظیفه نظارتی سازمان هواپیمایی كشوری
همچنین مخبر كمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی، سازمان هواپیمایی كشوری را موظف به تطبیق عملكرد خود با خط مشی ها و قوانین سازمان ایكائو دانسته و می گوید: بر این اساس چگونگی و كیفیت پروازهای داخلی و خارجی كشور نیز باید توسط سازمان هواپیمایی كشوری و مطابق با قوانین ایكائو صورت گیرد.
ولی آذروش می افزاید: زمانی كه اجازه پرواز به شركت هواپیمایی داده می شود باید همه شرایط، ضوابط و استانداردهای پرواز مورد توجه قرار گرفته و ایمنی، رعایت مشخصات فنی پرواز و سلامت خدمه پروازی رعایت شود. این امور در قالب كارهای كارشناسی و مطابق دستورالعمل های جهانی صورت می گیرد.
وی می افزاید: گرچه در كشورمان هواپیماها فرسوده هستند، اما وقتی تأییدی از سوی این سازمان برای انجام پروازها ارائه شود، نباید مشكلی برای ایمنی پرواز وجود داشته باشد. گرچه وقوع برخی سوانح هوایی در كشور موجب شده تا مردم نگرش منفی به مسافرت از طریق خطوط هوایی داشته باشند و فرسودگی هواپیماها نیز مزید بر علت شده است در صورتی كه باید هواپیمایی كه مجوز پرواز دریافت می كند ایمن باشد و اگر مشكلی وجود داشته باشد باید سازمان هواپیمایی كشوری جوابگو باشد.
آذروش در زمینه انجام معاینات پزشكی توسط پزشكان این سازمان می گوید: رعایت شیوه صحیح انجام معاینات پزشكی خدمه پروازی امری بدیهی است كه سازمان هواپیمایی كشوری موظف به نظارت بر اجرای صحیح آن است. باید این سازمان بر نحوه صحیح انجام معاینات پزشكی نظارت داشته باشد؛ گرچه ممكن است این معاینات در ایرلاین ها صورت گیرد، اما نباید پزشكان سازمان مذكور نسبت به انجام این كار اقدام نموده بلكه باید تنها نقش نظارتی خود را ایفا كنند.
●زنگ خطر جدی در ایمنی پروازها
همچنین محمد رضی با اشاره به این كه پزشكان سازمان هواپیمایی كشوری حق ندارند حداقل امكانات را از ایرلاین ها دریافت كنند، می گوید: امیدواریم با شیوه كنونی و دخالت پزشكان این سازمان در معاینات پزشكی شركتهای هواپیمایی در واقع این پزشكان حقوق بگیر ایرلاین ها نشده باشندو خاصیت نظارتی خود را از دست نداده و عملاً كار فرمایشی انجام ندهند.
این پزشك معاین می افزاید: انجام این كار حتی خلاف قوانین داخلی كشور بوده و این كه سازمان مذكور قانونگذاری، نظارت و اجرا را بر عهده داشته باشد مغایر با قوانین ایكائو و موضوع نظارت است.
وی می گوید: برای بررسی صحت و سقم این ادعا می توان پرونده های پزشكی گروه پروازی از ابتدای مرداد ماه را بررسی كرد. هدف پزشكی هوایی صیانت از ایمنی پرواز است اما پیش از این با وجود تأیید نشدن سلامت برخی خدمه پروازی از سوی شورای پزشكی، به این افراد گواهی پرواز داده شده است. انحلال شورای پزشكی و انجام معاینات توسط پزشكان این سازمان موجب انتفاع پزشكان مذكور و شكل گیری روابط مالی با ایرلاین ها شده و انجام معاینات را با مشكل مواجه ساخته است.
رضی می افزاید: وقتی سیستم هواپیمایی كشوری به روز نبوده، به دلیل اعمال تحریمها از دنیا عقب هستیم و سیستم ناوبری فرودگاهها متناسب با سیستمهای روز دنیا نیست، حداقل برای جبران این عقب ماندگی ها باید خدمه پروازی كه دارای سلامت روحی و جسمی لازم هستند هدایت هواپیما را بر عهده گیرند. اگر قرار باشد با وجود هواپیمای فرسوده و سیستم نامناسب فرودگاهها از كادر پروازی سالم و كارآمدی نیز برخوردار نباشیم، ایمنی پرواز با مخاطره مواجه می شود.
وی می گوید: سانحه هوایی فوكر در اصفهان ناشی از ناكارآمدی سیستم ناوبری بوده است، چرا كه سیستمی كه نتواند در فاصله ۱۲ كیلومتری هواپیما را به باند هدایت كند، ناكارآمد است. با این شرایط باید خلبانی كه از لحاظ هوش و وضعیت جسمی و روانی شرایط ایده آلی دارد هدایت هواپیما را بر عهده گرفته و كاستی های موجود را بپوشاند و اگر خلبان نیز شرایط لازم برای انجام پرواز ایمن را نداشته باشد، اتفاقات ناخوشایندی رخ خواهد داد.
رضی می افزاید: مشكلاتی كه در پرواز ارومیه یا پرواز اهواز به وجود آمده ناشی از مشكلات جسمی و روحی خلبان بوده است و با وجود مخالفت شورای پزشكی به این افراد گواهی پرواز داده شده است.

علی ابراهیمی

منبع : روزنامه همشهری