یک پرواز و چند پرسش

در سال‌های اخیر تأخیر پرواز شرکت‌های هواپیمایی به‌ویژه در پروازهای داخلی به امری رایج تبدیل شده و با وجود وعده‌های مختلف مسئولین برای برخورد با این موضوع در عمل اقدام عاجلی برای رفع این معضل صورت نگرفته است.
این در حالی است که مسئولان ذی‌ربط در وزارت راه و ترابری در توجیه علل تأخیر پروازها از عوامل گوناگونی چون شرایط نامساعد جوی و تحریم‌های اعمال شده در صنعت هوایی کشورمان مدد می‌گیرند اما هیچ‌گاه دستگاه‌های متولی پاسخی به علت اجرایی‌نشدن قوانین موجود و تأمین حداقل حقوق مسافرین نمی‌دهند.
با وجود این که سازمان هواپیمایی کشوری مدعی است با تشکیل کمیته تأخیر پروازها، الزام شرکت‌های هواپیمایی به حضور در سالن پرواز خصوصاً در ایام پیک پرواز و ضرورت به کارگیری هواپیماهای جایگزین، این شرکت‌ها را ملزم به کاهش تأخیر پرواز و اطلاع‌رسانی مناسب به مسافرین کرده است اما در عمل این اقدامات نتیجه مثبتی در پی نداشته و خبری از برخورد با شرکت‌های متخلف یا نتایج عملی اقدامات سازمان هواپیمایی کشوری نیست.
یادداشتی که در پی می‌آید نمونه‌ای از عملکرد شرکت‌های هواپیمایی در برخورد با پدیده رایج تأخیر پروازها و اقدامات احتمالی است که سازمان هواپیمایی کشوری با تأخیر پرواز ۱۲ساعته مشهد- تهران انجام داده است.
ساعت ۱۵/۲۱شنبه مورخ ۲۷/۵/۸۶ با پرواز شماره۵۹۰ هواپیمایی آسمان از مشهد عازم تهران بودیم. با توجه به تجارب قبلی در مورد تأخیرهای اخیر هواپیماها، قبل از عزیمت از هتل و هنگام تحویل اثاثیه، وقتی در مورد احتمال تأخیر پرواز از مسئولان مربوطه پرسیدیم آنها قاطعانه هرگونه تأخیر را رد کردند.
اما پس از ورود به سالن ترانزیت فرودگاه و بدون ارائه هیچ‌گونه توضیحی، از بلندگوی فرودگاه شنیدیم که پرواز مذکور با ۱۲ساعت تأخیر در ساعت ۹ صبح روز بعد، آن هم پس از جنجال و فریاد مسافران، انجام خواهد شد. علاوه بر نبود اطلاع‌رسانی صحیح در فرودگاه؛ مسئولان هواپیمایی آسمان نیز در اکثر اوقات در دفتر هواپیمایی حاضر نبودند و اطلاع درستی به مسافران نمی‌دادند.
در سالن ترانزیت فرودگاه مشهد هم با توجه به این که در حال ساخت و توسعه می‌باشد پس از مدتی از زبان مسافران دیگر و بدون این که حتی یک نفر از مسئولان آسمان در سالن ترانزیت بین مسافران حاضر شود شنیدیم که هواپیما نیازمند قطعه‌ای است که باید از تهران ارسال شود و ساعت ۳۰/۱بامداد قطعه مورد نظر به فرودگاه مشهد رسیده و پرواز دو ساعت پس از آن، یعنی در ساعت ۳۰/۳ صبح، انجام خواهد شد.
مسافران باز با صبوری بسیار هر یک در گوشه‌ای منتظر شدند. ساعت به حدود ۵ صبح نزدیک می‌شد و هیچ اطلاعی از طریق مسئولان نامرئی هواپیمایی آسمان به مسافران داده نمی‌شد تا این که اعتراض مسافران بلند شد و چون هیچ مسئولی را در کنار خود نمی‌یافتند و در دفتر هواپیمایی آسمان نیز بسته بود با اعتراض به تنی چند از مأموران حفاظت سپاه مستقر در فرودگاه، خواستار پاسخگویی مسئولان شدند.
وقتی جنجال مسافران و حضور آنها در کنار درهای خروجی فرودگاه عملاً خروج سایر پروازها را با مشکل روبه‌رو کرد، آن وقت بود که مسئولان هواپیمایی آسمان بالاخره به میان مسافران آمدند و با توجه به تعمیر نشدن هواپیمای اول قول دادند که اولین پرواز آسمان که از تهران عازم مشهد و از آنجا عازم دبی است را با تغییر مسیر، جایگزین کنند تا مسافران در ساعت ۴۵/۷ صبح با هواپیمای جدید به تهران عزیمت کنند.
با وجود نارضایتی شدید باز هم مسافران ساکت شدند. به امید عزیمت با پرواز و هواپیمای جدید هر یک در گوشه‌ای به انتظار نشستند. عقربه‌های ساعت ۸ صبح را نشان می‌داد و در حالی که هواپیمای جدید در مقابل چشم مسافران به زمین نشسته بود، هیچ خبری از مسافرگیری این هواپیما نبود.
اعتراض مجدد مسافران در کنار در خروجی باعث شد که بالاخره یکی از مسئولان شرکت هواپیمایی آسمان همراه خلبانی در بین مسافران حاضر شود. مسئول مذکور اعلام کرد که خلبان هواپیمای جدید راضی به تغییر مسیر نیست ولی هواپیمای قبلی تعمیر و آماده پرواز است.
خلبان همراه وی نیز سعی کرد با لحنی طلبکارانه مردمی را که ۱۲ ساعت انتظار کشیده بودند از سالم بودن هواپیمای اول مطمئن کند که پس از اعتراضات مسافران صحنه را ترک کرد و به مردم گفته شد که هیچ راهی جز سوارشدن بر همان هواپیمای اول که اخباری بین مردم در مورد باز و بسته نشدن چرخ‌های آن در پرواز قبلی شایع شده بود، ندارند.
با این روند حدود ۱۷۰ مسافر مستأصل که ۱۲ ساعت در فرودگاه معطل و طبعاً نگران بودند به طرف در خروجی و باند فرودگاه حرکت کردند و از پله‌های هواپیمای جدید بالا رفتند تا به زور سوار شوند. در این شرایط سرپرست حفاظت سپاه شخصاً با حضور در بالای پلکان هواپیما و اخذ کارت‌های ورودی، مردم را به داخل هواپیما هدایت کرد و در واقع این مشکل با تدبیر حفاظت سپاه و مسئولان فرودگاه مشهد به نوعی حل شد.
سرانجام هواپیما در ساعت ۹ صبح به طرف تهران حرکت کرد و حدود ساعت ۱۰/۱۰ در فرودگاه مهرآباد به زمین نشست. بدین ترتیب بی‌تدبیری صرف که از سوی مسئولان کشیک دفتر آسمان در فرودگاه، به معضلی تبدیل شده بود با پرداخت هزینه‌های غیرضروری به پایان رسید، اما جای چند پرسش همچنان باقی است:
۱) چرا از ابتدا به مردم اعلام نشد که هواپیما حداقل تا ساعت ۳۰/۳ بامداد پرواز نخواهد کرد تا آنها در صورت تمایل فرودگاه را ترک کرده و مجدداً باز گردند؟ آیا درخواست لاع‌رسانی صحیح از سوی مردم درخواست زیادی بوده است؟
۲) چرا تا قبل از جنجال و هیاهوی مسافران هیچ مسئولی از آسمان در طول شب در بین مردم منتظر در سالن ترانزیت حاضر نشد تا با آنها همدردی کرده و احیاناً سعی در حل مشکلات جزیی پیش آمده کند؟ حتی در موارد اندکی نیز که مسئولان این شرکت در دفتر خود حاضر بودند با مردم به تندی برخورد می‌کردند.
۳) این که در فاصله ساعت ۱۰ الی ۳۰/۱ بامداد چند پرواز از تهران به مشهد آمد، چرا قطعه مورد نظر با پروازهای قبلی به مشهد ارسال نشد؟
۴) چگونه هواپیمایی آسمان در فاصله ساعت ۱۲ الی ۵ بامداد، هیچ هواپیمای دیگری برای اعزام به مشهد جهت حمل مسافران نداشته است. این در حالی است که براساس قوانین موجود وجود هواپیماهای جایگزین از الزامات شرکت‌های هواپیمایی برای انجام پرواز است.
۵) چگونه هواپیمایی که تا اندکی قبل، خبر تعمیر نشدن و آماده پرواز نبودن آن به مسافران داده می‌شد، بلافاصله پس از اعلام آماده نبودن خلبان هواپیمای جدید برای تغییر مسیر، سالم و آماده پرواز اعلام می‌شود؟
۶) چه ایرادی وجود داشت که مسئولان هواپیمایی آسمان، طبق قول قبلی خود، مسافران را با هواپیمای جدید به تهران اعزام و سعی نمی‌کردند حتی در این مورد نیز به مخالفت با مسافران که ۱۲ ساعت در فرودگاه سرگردان بوده‌اند، برخاسته و اعصاب آنها را تحریک کنند؟
۷) براساس گفته برخی از مسئولان فرودگاه مشهد، این بحران طی هفته‌های اخیر بارها در این فرودگاه رخ داده است، با این روند مسئولان بالاتر برای تکرار نشدن این‌گونه وقایع و تجهیز ناوگان هوایی کشور به هواپیماهای بیشتر و جدیدتر چه تدبیری اندیشیده و چه کسی مسئولان خاطی یا بی‌تدبیر در این ماجرا را به پاسخگویی می‌کشاند؟
۸) بالاخره تکلیف خسارات وارده به مسافران چه می‌شود؟ اگر محاکم قضایی در چنین مواردی شرکت‌های هواپیمایی را به دلیل خساراتی که به مسافران وارد شده به پرداخت خسارت محکوم کنند، آیا این‌گونه بی‌تفاوتی‌ها در میان مسئولان مربوطه ادامه خواهد یافت؟!

دکتر حسین میرمحمدصادقی

منبع : روزنامه همشهری