دنیای کوچک تروریسم

● بازی برد- برد در پرونده هسته یی کره شمالی
دکترین ضدتروریستی بوش پس از حوادث ۱۱ سپتامبر میل شدیدی به یکسان انگاری محیط های امنیتی مناطق جهانی داشته است. اما امروزه به روشنی پیداست که هیچ یک از کشور هایی که محور شرارت نامیده شده اند، در حیطه سیاست پردازی از منطق واحدی پیروی نمی کنند. هر بازیگری متاثر از ارزش ها و شرایط متغیر پیرامونی که موجودیت سیاسی او را تسخیر می کند، به غربال بایدها و نباید های استراتژیک می پردازد و از این رو در معرض دگردیسی های مستمر و چرخش های سیاسی مقتضی قرار دارد.
بن بست سیاسی در عراق و ناکارآمدی ادوات نظامی در افغانستان ناشی از چشمداشت ناموزون نومحافظه کاران از مقوله امنیت جهانی است. از آنجا که هیچ قاعده فراگیری بدون مراعات تمایزهای محیطی نمی تواند دستور کار منسجمی را در تدوین سیاست خارجی ارائه دهد، هر بازیگری به ملاحظاتی دچار است که بینش پردامنه یی می طلبد. تا آنجا که به نومحافظه کاران مرتبط است، کمتر می توان چنین بینشی را در آنها سراغ گرفت. دل مشغولی امریکای نومحافظه کاران در خاورمیانه موجب شده است تا در زدوبند های هسته یی کره شمالی دستی دور بر آتش داشته باشند تا بر این منوال بازی های ژئوپولتیکی آسیای پاسیفیک ظاهری آراسته تر به خود بگیرد.
با تمام این احوال جان بولتون عضو ارشد موسسه امریکن اینترپرایز در گفت وگو با CBS بر برخورد قاطعانه واشنگتن با کره شمالی اصرار داشته است. او می گوید پیونگ یانگ هسته یی تهدیدی برای متحدان دموکراتیک امریکا در آسیای جنوب شرقی است. اما واقعیت این است که چنین تهدیدی هرگز وجود نداشته است.همانطور که مادلین آلبرایت سال ها پیش یادآور شده بود آنچه تلاش های هسته یی پیونگ یانگ سعی دارد به جامعه جهانی گوشزد کند نیاز مبرم کره یی ها به مواد غذایی است و نه ضروریات برخاسته از محذورات امنیتی. توافق ۱۳ فوریه این گفته را تایید می کند. در این راستا پیونگ یانگ ملزم شده است که در عوض دریافت امتیازات اقتصادی و سیاسی فعالیت های هسته یی یونگ بیون را متوقف کند.
با در نظر گرفتن اینکه رویکرد های امنیتی که بقای کشور را تضمین می کنند با مواد غذایی قابل تعویض نیستند، نمی توان کره شمالی را به اتخاذ استراتژی بازدارندگی متهم کرد. هر چند رهبر کره شمالی با چنگ اندازی به سلاح های هسته یی از باج خواهی بین المللی هراسی ندارد، اما این مساله ناشی از وضعیت منحصر به فرد کره شمالی در دامنه ژئوپولتیکی جنوب شرق آسیا است.
یعنی تفوق نوعی موازنه قوا که هیچ کس خواهان برهم زدن آن نیست. در این رابطه نیم نگاهی به درس های تاریخی سودمند است. ایالات متحده و کره شمالی برای نخستین بار در سال ۱۹۹۴ وارد دور مذاکرات دوجانبه شدند. در این مذاکرات ژاپن و کره جنوبی با احداث دو رآکتور هسته یی آب سنگین در کره شمالی موافقت کردند و از سوی دیگر واشنگتن تامین نفت برای نیروگاه های این کشور را در برابر تعلیق برنامه های هسته یی پیونگ یانگ پذیرفت. اما در همان حال بیانیه صادر شده از وزارت امور خارجه امریکا پیونگ یانگ را به حملات هوایی علیه تاسیسات هسته یی تهدید می کرد.
این در واقع سیاستی است که امروزه به چماق و هویج موسوم است. ناکارآمدی این سیاست هنگامی آشکار شد که کره شمالی موشک میان برد تائوپودونگ را بر فراز دریای ژاپن آزمایش کرد که با قطع کمک های ژاپن به پیونگ یانگ و رزمایش های مشترک امریکا و کره جنوبی پاسخ داده شد. جالب اینکه در همان سال ایالات متحده نیروهای نظامی خود را از فیلیپین خارج کرد در حالی که ۳۸هزار نظامی امریکایی مستقر در مرز مشترک دو کره با تجهیزات مضاعفی ابقا شدند. پیام روشن آرایش نظامی واشنگتن در شبه جزیره کره چیزی جز عدم صداقت امریکا در مذاکرات هسته یی نبوده است.
امروزه سمت گیری های نومحافظه کاران به همان اندازه سال های دهه ۱۹۹۰ گیج کننده است. ویلیام کریستول سردبیر نشریه ویکلی استاندارد سازش سیاسی با کره شمالی را خط قرمزی می داند که امریکا نباید از آن عبور کند. دیک چنی می گوید کره شمالی در محور شیطانی قرار دارد و ایالات متحده موظف است با شیطان مستبد مبارزه کند. این در حالی است که توافقات اولیه، کره شمالی را به سوی خلع سلاح حرکت داده است. به هر رو تاکنون ترتیبات منطقه یی در جهت مقاصد ژئوپولتیکی امریکا از یک سو و دستیابی کره شمالی به تمهیدات اقتصادی و سیاسی چینش یافته است.
با این وجود که مفاهمه مزبور زیر سایه همکاری های چندجانبه حاصل شده است اما اساساً هیچ توافق برگشت ناپذیری وجود ندارد. در صورتی که واشنگتن سیاست مزورانه چماق و هویج را مانند سال های گذشته تکرار کند، مانعی برای تخطی پیونگ یانگ از موافقت نامه ۱۳ فوریه پیش رو نخواهد بود. هر چه باشد در دنیای کوچک تروریسم اموری آنچنان امنیتی وجود ندارد که از طریق سیاسی خاتمه نیابد.

دیاکو حسینی

منبع : روزنامه اعتماد