دکتر حمید نطقی، بنیانگذار و پدر روابط عمومی ایران

● دکتر حمید نطقی بنیانگذار و پدر روابط عمومی ایران
دکتر نطقی به سبب تدوین و تالیف مقالات نخستین این رشته، تعریف و تبیین تعاریف و مفاهیم آن ، تدریس دوره های نخستین روابط عمومی و سخنرانی در نخستین سمینارهای روابط عمومی ، پذیرش ریاست نخستین گروه آموزشی روابط عمومی در نظام عالی آموزشی کشور و تالیف کتاب معتبر " مدیریت روابط عمومی " به عنوان پدر روابط عمومی ایران شناخته می شود.
دکتر نطقی در ۱۱ شهریور سال ۱۲۸۹ هجری شمسی در تبریز متولد شد. وی تحصیلات ابتدای را دراین شهر گذزانید و سپس با خانواده خویش به شهر آستارا مهاجرت کرد و در مدرسه " حکیم نظامی" این شهر به ادامه تحصیل پرداخت و در همین مقطع از تحصیل با نیما یوشیج شاعر نوپرداز و بلند پایه ایران آشنا گردید.
وی سپس به تهران آمد و در دانشگاه حقوق به تحصیل پرداخت و در سال ۱۳۲۱ برای ادامه تحصیل پرداخت. دکتر نطقی ؟؟؟ به علاقمندی به ادبیات و شعر در این دانشگاه با نشریه های ادبی شروع به همکاری نمود و از این طریق راه خود را به سوی ارتباط جمعی، جهان ارتباطات و در نهایت روابط عمومی آغاز کرد.
وی در اتوبیوگرافی مختصر خود که در کتاب سال ۱۳۷۷ روابط عمومی انتشار یافت چنین می نویسد:
" از دوره ای که تمایل برخی اشخاص را به پنهان کاری احساس کردم دیدیم که فساد اغلب زیر این پرده آشیان می گیرد و در تاریکی شب بهترین یار و یاور راهزنان است . به فضایل آنچه بعدها " شفافیت " نام گرفت بسیار اندیشیدم. هر چند که در عمل کجرویهای زیادی بر آن عارض می شود. اما ؟؟؟ نامی مدیریت، " روابط عمومی" را کلیه حل آن مشکلات شناختم.
نخست از کتابهای مربوط به این حوزه چند جلدی تهیه کردم، سپس حاصل خوانده های خود را با آثار نیاکان و نامداران کشورمان سنجیدم و این ترکیب را سخت پسندیدم. لکن همواره نگران فسادپذیری آن بودم با این اندیشه در هفت – هشت سازمان خارجی بزرگ که به مطالعه و بررسی نحوه کار آنها دست یافتم عزم را جزم کردم و در جستجوی راه حلی برای تدریس و تعمیم روابط عمومی سالم و پاسخگوی نیازهای جامعه ما و متکی به فرهنگ خود ازپای ننشستم ...
در سال ۱۳۲۷، شرکت نفت ایران و انگلیس که در دنیای بعد از جنگ دوم جهانی، گرفتار بحران های شدیدی شده بود چون پادزهر بعد از مرگ سهراب به فکرخانه تکانی و تغییر اساسی از جمله تاسیس روابط عمومی در این بخش افتاد و این درست با پایان تحصیلات من همزمان بود.
در آن وقت رئیس روابط عمومی شرکت نفت – جنگ جهانی دوم جهانی – " مارشال مونتگمری " بود که به انتخاب اعضای اولین گروه روابط عمومی نظارت داشت. اوتحصیلات، سابقه نویسندگی و ذوق مرا نسبت به این کار تشخیص داد و بدین گونه با دستیابی یک سلطه تصادفات، تطبیق اصول روابط عمومی برای اولین در ایران و شاید شرق میانه به عهده ما افتاد.
این دوران فرصت بی نظیری برای قرار گرفتن روابط عمومی در مدرسه " تجربه و اشتباه " بود این مدرسه در حدود پانزده سال به طول انجامید. (خدمت در روابط عمومی شرکت نفت). بزرگترین یار و یاور من در آن هنگام کتابهای حجیمی بودند که از خارج وارد میکردیم و من با ولع تمام می خواندم ... سفر به آمریکا و پژوهش در ده – دوازده دانشگاه معتبر آن کشور و مطالعه، برنامه درسی آنها و صحبت با استادان مشهور از جمله " نرنیز " (۱) در خانه اش در جوار دانشگاه هاروارد و خانم " او که گویا " خواهر زیگموند فروید معروف ، فرصتی سودمند و پر خاطره بود . این همه باعث شد که ارتباطات در دل من جای خاصی بگیرد...
پس از تاسیس " موسسه عالی روزنامه نگاری و روابط عمومی " در سال ۱۳۴۶ از دکتر نطقی جهت مدیریت گروه روابط عمومی و تدریس دروس تخصصی این رشته دعوت به عمل آمد، در نتیجه وی از شرکت ملی نفت ایران منفک و کار خود را بطور تمام وقت در این موسسه آغاز کرد.
دکتر نطقی تا سال ۱۳۵۷ ، مصدف با انقلاب اسلامی ، در ؟؟؟ خود بعنوان رئیس گروه آموزشی روابط عمومی همچنان باقی ماند . وی پس از پیروزی انقلاب اسلامی، با توجه به حذف رشته روابط عمومی از نظام آموزشی کشور همچنان به فعالیتهای آموزشی، پژوهشی و مشاوره ای خود با مدیران واحدهای روابط عمومی کشور و دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی – نام جدید همان دانشکده علوم ارتباطات – ادامه دارد. در پی تلاش های ایشان و آقای دکتر کاظم معتمدنژاد وهمکاری و هماهنگی مسئولان آموزش عالی کشور رشته علوم ارتباطات اجتماعی در سال ۱۳۶۸ مجددا در داخل دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی احیاء شد.
دکتر نطقی در سال ۱۳۶۹ برای ادامه معالجه بیماری سختی که دچار شده بود به کشور انگلستان عزیمت نمود و پس از هشت سال در یکی از روزهای پایانی آبان ماه ۱۳۷۷ پس از بازیافتن نسبی سلامت خویش به ایران بازگشت. همکاران سابق ایشان استادان، مدیران، کارشناسان، دانشجویان و همه فعالان عرصه ی روابط عمومی کشور که مستقیم یا عیر مستقیم از دانش وسیع و تلاش های صمیمانه دکتر نطقی بهره گرفته بودند، در هیجدهمین نشست ماهانه علیم – تخصصی انجمن روابط عمومی ایران ؟؟؟ برایشانبرگزار نمودند . این بار دکتر در حالی که بر روی صندلی چرخدار قرار داشت درمیان احترام و ابراز احساسات شدید علاقمندان وارد تالار محل برگزاری شد. کلیه حضار در هنگام ورود ایشان برای دقایقی طولانی از جا برخواستند و به احترام شخصی که برای سالهای طولانی با صمیمیت، حسن اخلاق، دلسوزی و فروتنی و تخصص کم نظیر در سخنان کوتاهی چنین گفت .
" از احسای قدرانی و قدرشناسی همه تشکر میکنم و تا پایان عمر در کنار روابط عمومی ایران همچنان باقی خواهم ماند."

۱ – ادوارد برنیز یکی از برجسته ترین پیشگامان روابط عمومی در جهان است . برنیز در ۱۰۲ سالگی در سال ۱۹۹۶ در آمریکا در گذشت.

منبع : انجمن روابط عمومی ایران