خصوصی‌سازی و بورس، موانع و راهکارها

در زمینه خصوصی‌سازی و راهکارهای تسریع در فرآیند عملی شدن آن، مسائل کلی همچون بحث امنیت اقتصادی، حمایت قانونی از سرمایه‌گذاران و غیره، مورد بحث قرار گرفته است.
در این نوشتار سعی بر آن است که موانع خصوصی‌سازی شرکت‌ها از طریق بورس اوراق بهادار – که یکی از اصلی‌ترین محمل‌های خصوصی‌سازی است- مورد بررسی قرار گیرد و در صورت امکان راهکارهایی برای رفع آنها ارائه شود.
۱) در نگاه کلی، سرمایه‌گذاری برای سرمایه‌گذار زمانی جذاب است که چشم‌انداز روشنی از آینده متصور باشد، بنابراین شرط لازم برای استقبال از سهام خصوصی‌سازی، ثبات کلی بورس و شکل‌گیری حس اعتماد و امید به آینده در سرمایه‌گذاران است. پدید آمدن این حس، معلول صعود ملایم قیمت‌ها و شاخص‌های بورس در یک بازه نسبتا طولانی است. با نگاهی گذرا به نمودار شاخص‌های بورس طی سه سال گذشته، در می‌یابیم که نه تنها چنین روند صعودی‌ای دیده نمی‌شود، بلکه روند غالب در این چند سال، روند نزولی بوده است. بنابراین بدیهی است که در فقدان علت، جست‌وجو برای معلول نیز بی فایده باشد، پس در طی چند سال گذشته، نه تنها حس خوش‌بینی و امید به آینده در سرمایه‌گذاران ایجاد نشده، بلکه همان اعتماد پیشین نیز از دست رفته است.
۲) کم‌عمق و کم‌حجم بودن بازار سرمایه، از دیگر نکاتی است که باید به آن اشاره کرد. فرض کنید سهم x با قیمتی بسیار مناسب در بازار بورس عرضه شود. اتفاقی که در این هنگام می‌افتد، این است که سرمایه‌گذاران خسته از ضررهای پیشین با فروش سهامشان رو به خرید این سهم می‌آورند، این مساله موجب سقوط تعداد زیادی از سهام و به تبع آن شاخص‌های بورس می‌شود. در نتیجه جو منفی، بر بازار حاکم می‌شود. در نتیجه این جو منفی، خود موجب می‌شود تا سایر سهام عرضه شده از سوی سازمان خصوصی‌سازی یا همان سهم در روزهای آتی، تقاضای خود را از دست بدهند. افزایش حجم معاملات و حجم نقدینگی بورس، اصلی‌ترین راه‌حل این مشکل است که این مساله نیز تنها با اعتمادسازی و بازگرداندن اعتماد از دست رفته سرمایه‌گذاران، قابل انجام است.
۳) سرمایه‌گذاران باید از سودده بودن و روند آتی سوددهی این شرکت‌ها، اطمینان حاصل کنند. برای رسیدن به این مقصود اطلاع رسانی مناسب، شفاف و صادقانه، مهم‌ترین راهکار به شمار می‌آید. فراموش نکنیم که در اذهان سرمایه‌گذاران خاطره واگذاری شرکت‌هایی همچون آذرآب هنوز پررنگ است، بنابراین برای زدودن چنین ذهنیت‌هایی، اطلاع رسانی شفاف و صادقانه تنها راهکار موجود است.
۴) قیمت‌گذاری مناسب از سوی متولیان سازمان خصوصی‌سازی نیز یکی از راهکارهایی است که می‌تواند به تسریع فرآیند خصوصی‌سازی یاری رساند. درست یا غلط اکنون سرمایه‌گذاران، واگذاری شرکتی همچون صدرا را به عنوان نماد خصوصی‌سازی در بورس می‌شناسند، بنابراین نوعی نگرانی و‌تردید در نزد سرمایه‌گذاران نسبت به سهم‌های عرضه خصوصی‌سازی دیده می‌شود. برای بازگرداندن این اعتماد از دست رفته، لازم است که سازمان خصوصی‌سازی به طور شفاف دلایل و مدل‌های قیمت‌گذاری هر سهم را در اختیار سرمایه‌گذاران قرار دهد تا آنها بتوانند با دید مناسب، نسبت به میزان ارزشمند بودن سهم عرضه شده تصمیم‌گیری كنند. فراموش نکنیم که همین چند ماه پیش عرضه مپنا در بورس، به دلیل بالاتر بودن قیمت عرضه شده نسبت به دیدگاه بازار با شکست مواجه شد. در نقطه مقابل، عرضه ملی صنایع مس ایران قرار دارد که با توجه به قیمت مناسب عرضه شده با استقبال خوبی از سوی سرمایه‌گذاران مواجه شد.
۵) در نظر گرفتن ساز و کار تشویقی برای سرمایه‌گذاران عمده، از روش‌هایی است که می‌تواند عرضه‌های سازمان خصوصی‌سازی را با استقبال بیشتری مواجه سازد. به عنوان مثال امکان پرداخت وجه سهام خریداری شده به صورت اقساط، می‌تواند سرمایه‌گذاران عمده را جهت سرمایه‌گذاری بیشتر ‌ترغیب كند.

كارشناس بازار سرمایه
علی لطفی

منبع : روزنامه دنیای اقتصاد