اخلاق حرفه ای و لیست سیاه

اخلاق حرفه ای و تجاری از مهم ترین ابزار گسترش بازرگانی بین المللی است و منفعت جمعی بازرگانی ایجاب می کند بعضی از اعضای اتاق های بازرگانی با استفاده از شیوه های غیر قابل قبول و با زیر پاگذاردن شرایط رقابت سالم امتیازات خاصی به نفع خود و به ضرر سایر بازرگان عضو اتاق های بازرگانی در سراسر جهان تحصیل نکنند.
البته اعضای اتاق های بازرگانی ترکیبی از حرف و رشته های مختلف هستند، بنابراین جز در مورد یک سلسله اصول کلی که تشریح خواهد شد ارباب حرف و مشاغل بازرگانی در هر رشته باید برای حرفه خود قواعد اخلاق حرفه ای خاصی تنظیم کنند. قواعد اخلاق حرفه ای در محدوده شرایط اجتماعی - سیاسی و حقوقی حاکم بر فعالیت اصحاب حرف در هر کشوری باید برای همان کشور تدوین شود. البته هیچ کد اخلاق حرفه ای که حداقل اصول اخلاق حرفه ای در بازرگانی بین المللی را رعایت نکرده باشد قابلیت شناسایی بین المللی ندارد.
● ضمانت اجرای رعایت قواعد اخلاق تجاری
از لحاظ حقوقی هر قاعده اخلاقی که فاقد ضمانت اجرا باشد صرفا جنبه توصیه خواهد داشت طبیعی است توصیه کاربرد موثری در تجارت بین المللی ندارد. بنابراین قواعد اخلاق حرفه ای لازم است به تصویب اعضای هر حرفه برسد و همچنین سازمان رسیدگی انضباطی به منظور مجازات انضباطی در مورد اشخاص عضو حرفه مزبور تشکیل گردد. به همین جهت اتاق بازرگانی بین المللی به حرفه های عضو اتاق های وابسته توصیه می کند قواعد اخلاق حرفه ای خاص هر رشته را به تصویب کانون های غیر دولتی همان رشته رسانده و سپس به موقع اجرا گذارند.
مطالعه سوابق اقدامات اتاق بازرگانی نشان می دهد اتاق در کشورهای مختلف کنفرانس هایی به منظور تدوین اخلاق بازرگانی و اجرای آن توسط حرفه های وابسته به اتاق ها تشکیل داده و در تدوین این مقررات نظارت مستمر دارد. از آنجا که بعضی از انجمن ها و حرف وابستگی های بین المللی نیز دارند (از قبیل؛ انجمن حساب رسان، انجمن مدیران فروش شرکت های چند ملیتی، انجمن موسسات تبلیغاتی، انجمن تولید کنندگان محصولات دارویی و بهداشتی، انجمن متخصصان محیط زیست و سازمان ها و موسسات بانکی و بیمه.) هر یک از این کانون های فعال در تجارت بین المللی خود قواعد حرفه ای خاص را تدوین و به تصویب اعضای خود رسانده اند.
ضمنا سازمان های معتبر بین المللی از قبیل سازمان شفافیت بین المللی برای اجرای قواعد مربوط به اخلاق تجاری مخصوصا سوءاستفاده های مالی نظارت داشته و گزارشات دقیقی در این مورد تنظیم و منتشر می کنند.
پاره ای رفتار مخالف اخلاق تجاری از جمله پول شویی، فساد مالی، اعمال نفوذ و معاملات و ایجاد انحصارات مشمول ضمانت اجرای جزایی در قوانین کشورهای مختلف اند که وظیفه مجازات تبهکاران اقتصادی به دولت ها مربوط می شوند.
بدیهی است مهم ترین قاعده اخلاق حرفه ای ضرورت اجرای قوانین مخصوصا قوانین مربوط به مبارزه با فساد مالی و تقلبات تجاری است. در این موارد ضمن اینکه دولت ها وظایف خود را از طریق تعقیب متخلفان و کمک گرفتن از پلیس بین المللی به منظور دستگیری و استرداد مجرمین انجام می دهند موارد بسیار زیادی مشاهده می شود که متخلفان از این قبیل قوانین که جنبه تخلف از اخلاق حرفه ای در تجارت بین المللی دارد به دلایل مختلف از جمله عدم دسترسی به مدارک و شهود و اطلاعات قابل استناد در دادگاه مورد تعقیب کیفری قرار نمی گیرد و در سطح بین المللی به فعالیت خود ادامه می دهند.
در چنین مواردی سازمان های انضباطی مجری اخلاق حرفه ای بر اقدامات متقلبانه و سوءاستفاده های اعضای حرف نظارت کرده و حتی بدون در دست داشتن دلایل متقن و به استناد مدارک و اطلاعات موثق دیگر اعضای متخلف را مشمول مجازات های انضباطی قرار می دهند.طبیعی است تعقیب اشخاص به منظور اعمال مجازات انضباطی مانع پیگیری کیفری نیست و سازمان های حرفه ای هرگاه به دلایل قانونی مجرمانه پی ببرند معمولا چنین دلایل و مدارکی را به دادستان های مربوط تسلیم می نمایند.
ضمنا ضمانت اجراهای مندرج در اخلاق حرفه ای که ممکن است منجر به اخراج عضوی از کانون های حرفه ای و از جمله اتاق های تجارت ملی قرار گیرد، گاه به کلی مرتکبین را از دخالت نامشروع در موازین تجاری باز می دارد.
یکی از مجازات هایی که اتاق بازرگانی در مورد تخلف اعضا از قواعد حرفه ای مقرر می دارند انتشار فهرست اسامی کسانی است که در مراجع رسیدگی انضباطی اتاق، محکومیت انضباطی پیدا کرده اند. با انتشار چنین فهرست هایی که عنوان لیست سیاه اتاق بازرگانی را دارد، بازرگانان سایر کشورها از انجام معامله و ارتباط با چنین بازرگانانی خودداری خواهند کرد.
نکته قابل ذکر دیگر این است که پاره ای از موازین اخلاق حرفه ای اتاق بازرگانی از جمله تعهد اعضا بر امتناع از استخدام کارمندان سایر اعضا یا تعهد کارشناسان تحقیقات بازاریابی در استناد به اطلاعات صحیح و قابل اعتماد ممکن است هیچ گونه ضمانت اجرایی کیفری نداشته باشد. در این موارد با درج وظایف اخلاقی که در کد قواعد حرفه ای حداقل برای چنین اعمال مخالف اخلاق بازرگانی ضمانت اجرای انضباطی می توان قائل شد.

دکتر مرتضی نصیری

منبع : روزنامه کارگزاران