همدلی با مخاطب

● مقدمه
در این مقاله تلاش شده است که به بررسی مسئله همدلی و نقش آن در بخش خدمات مرجع پرداخته شود و راهکارهایی را برای همدلی و ارتباط بیشتر و بهتر با مخاطب ارائه شود . همانگونه که می دانید برای اینکه بتوان نیاز مراجعه کننده را در بخش مرجع برطرف کرد و سوال وی را به نحو احسنت درک کرد ، باید در وی اعتماد به نفس ایجاد کرد و طوری رفتار کرد که مُراجع بتواند به راحتی مسئله خود را بیان کند .
● همدلی چیست ؟
همدلی خود را جای دیگران قرار دادن است ، با دیگری ارتباط صمیمانه برقرار کردن است ،وکمک به رفع مشکلات وی در حد توان .
برای ایجاد رابطه همدلی به متن زیر توجه کنید :
نمی‌دانم آیا آن چه می‌خواهم در این جا بنویسم ارزش نوشتن دارد یا نه، چون مثل روز برایم روشن است كه مخاطبانم عده‌ای آدم نادان هستند كه كله‌شان خوب كار نمی‌كند، و مطمئنم كه هیچ‌كدام سر از حرف‌های من در نخواهند آورد.
آیا شما از این شروع خوش‌تان آمد؟ این جمله چیزی كم دارد كه به آن در زبان ایتالیایی captatio malevolentiae گفته می‌شود، گوینده این جمله مستمعان را در وضعیت بدی قرار می‌دهد، گویا می‌خواهد آنان را با خود دشمن كند.
اگر من نوشته‌ام را این گونه شروع می‌كردم وضع یكسره متفاوت بود: «نمی‌دانم آیا آن چه می‌خواهم در این‌جا بنویسم ارزش نوشتن دارد یا نه، چون مثل روز برایم روشن است كه مخاطبانم عده ای آدم نادان هستند كه كله‌شان خوب كار نمی‌كند، اما من به احترام آن دو سه نفری از این جمع سخن می‌گویم كه جزء این اكثریت نادان نیستند»؛ این نوعی captatio malevolentiae است، چون هر یك از شنوندگان پیش خود یقین دارد كه یكی از آن دو یا سه نفر است و باقی جمع را با تحقیر نگاه می‌كند و صمیمانه حرف‌های مرا پی می‌گیرد.
همان‌طور كه شما هم به خوبی متوجه شده‌اید، captatio malevolentiae یك تدبیر بیانی است برای كسب همدلی مخاطب. به عنوان مثال یكی از صور مشترك captatio این سرآغاز است: «برای من مایه افتخار است كه در برابر مستمعانی چنین شایسته سخن بگویم»؛ از جمله صور كلاسیك (كلاسیك تا حدی كه به مسخرگی پهلو می زند) این است: «شما خودتان در این زمینه استاد هستید و ما باید از شما یاد بگیریم»، این عبارت را وقتی به كار می‌برند كه بخواهند چیزی را به یاد كسی بیاورند كه یا آن را نمی‌دانسته یا فراموش كرده است، بنابراین پیشاپیش اعلام می‌كنند كه از تكرار آن شرمسارند، چون روشن است كه مخاطب نخستین فردی بوده كه این نكته را می‌دانسته است.
چرا در نظریه بیان ، captatio malevolentiae را می آموزند؟ همچنان كه همه می‌دانند بیان چیز ناشایسته‌ای نیست كه باعث شود ما جملاتی بی‌استفاده را به كار بندیم یا با هیجان فراوان حرافی آغاز كنیم؛ به علاوه با هنر سفسطه‌بافان نیز متفاوت است – دست كم آن سفسطه‌بافان اهل یونان قدیم كه ما می‌شناسیم با این جماعت بدخواه كه معرّف فرهنگی تصنعی هستند یكی نیستند. از سوی دیگر استادان بزرگ هنر بیان همانا ارسطو و افلاطون بودند، منظورم در آن گفت و گوهایی است كه بین این دو در می‌گیرد و در آن از فنون بیانی ظریفی بهره می گیرند تا از قضا با سفسطه‌بافان جدال كنند.
بیان، هنر متقاعد كردن مخاطب است ضمن آن كه متقاعد كردن چیز بدی نیست، حتا اگر بتوان با روش‌های ناپسند مخاطب را متقاع كرد كه كاری به خلاف میل خود انجام دهد. هنر متقاعد كردن را یاد می‌داده‌اند، چون برهان‌هایی كه بتوان به یاری آن‌ها مخاطب را از طریق دلیل‌آوری قانع كرد فراوان نیست. كافی است یك بار مفاهیمی نظیر زاویه، سطح، ضلع و نظایر آن را برسازیم تا دیگر احدی قادر نباشد صحت قضیه فیثاغورس را زیر سؤال ببرد. اما مردم در غالب مباحث زندگی روزمره، در باب بیان، هنر متقاعد كردن مخاطب است ضمن آن كه متقاعد كردن چیز بدی نیست، حتا اگر بتوان با روش‌های ناپسند مخاطب را متقاع كرد كه كاری به خلاف میل خود انجام دهد.
اموری نزاع می‌كنند كه ممكن است هر كس درباره آن‌ها نظری داشته باشد. در نظریات بیانی كهن، بیان حقوقی را (در دادگاه می‌توان بحث كرد كه آیا فلان مدرك قاطع است یا خیر) از بیان مشورتی (آن چه در مجلس یا انجمن شاهدیم كه فی‌المثل آیا به فلان رأی بدهیم بهتر است یا بهمان) و بیان اثباتی (مثل این كه چیزی را بستاییم یا نكوهش كنیم) و همه ما می‌پذیریم كه هیچ قاعده ریاضی وجود ندارد كه ثابت كند گری كوپر جذاب‌تر است یا همفری بوگارت.
در بسیاری از بحث‌های موجود در جهان، موضوع بحث مسائلی است كه محل نزاع است، نظریه بیان یادمان می‌دهد كه باورهایی بیابیم كه اكثریت شنوندگان در آن‌ها اتفاق نظر داشته باشند، و استدلال‌هایی به كار بندیم كه كمتر مورد اعتراض قرار بگیرد، و زبانی استفاده كنیم كه مناسب متقاعد كردن مخاطب در موضوع بحث باشد و حس همدلی مخاطب را برانگیزد تا استدلال ما غلبه كند، باری، captatio malevolentiae از جمله این فنون است.
طبیعی است كه گفتارهای متقاعد كننده‌ای وجود دارد كه ممكن است به راحتی مغلوب گفتار متقاعد كننده‌تری بشود، این نكته نشان از محدودیت استدلال فرد دارد.
● چگونه ارتباط برقرار کنیم
یکی از مقوله های چالش برانگیز در دنیای مدرن کنونی نحوه ایجاد ارتباط با افرادی است که هر روز با آنان در تماس هستیم. این معضل شاید در دهه های گذشته تا بدین حد بحث برانگیز نبوده است، زیرا در جهان غیرصنعتی به علت رسوم و هنجــارهــای ویـــژه آن نظام ضرورت ارتباط گیری جزء لاینفک آن نظام نبود. اما در جهان صنعتی کنونی فعالیت های روزانه اجتماعی به راحتی امکان ایجاد ارتباطات نزدیک با سایر افراد را فراهم نمی کند. از همین رو، در جهان امروز مقوله ایجاد ارتباط با دیگران یکی از چالش های اجتماعی شده است. روانشناسان اجتماعی بر این باورند که فراهم نمودن شرایط مناسب برای گفت وگو یکی از راهکارهایی است که برای ارتباط گیری و به تبع آن برای گفتمان الزامی است، زیرا با بوجود آوردن بستر مناسب برای گفت و گو می توان به شرایط روحی، جسمی، و محیطی فرد مخاطب توجه کافی نمود، به گونه ای که این عوامل نه تنها باعث پیشداوری و یا قطع بحث نشوند بلکه شرایط مطلوب ترغیب کننده برای ادامه ارتباط ایجاد کنند.
این گروه از روانشناسان توصیه می کنند برای تاثیر گذاری عمیق بر شخص مخاطب، جلسات بحث و گفت وگو ترجیحاً در محیط های سرسبز و آرام برگزار شود و در شروع گفت وگو از بیان موضوعهای اختلاف برانگیز خودداری گردد. از همین رو، زمانی که در یک محیط دلباز هستیم بهتر است نخست در مورد طبیعت و زیبایی هایی آن صحبت کنیم و به تدریج وارد بحث اصلی شویم. در ضمن برای گفت وگو در پیرامون یک موضوع باید اطلاعات کافی در مورد موضوع بحث و شناخت نسبی از مخاطب داشته باشیم. بی تردید حساس ترین مرحله ایجاد ارتباط، شیوه شروع نمودن موضوع اصلی گفت وگو است. بنابراین بعد از صحبت های مقدماتی، می توانیم با بیان کلماتی مانند «خب، از آن موضوع چه خبر» ، «بگو ببینم چطور شد؟» به بحث در موارد اختلاف نزدیک شویم، برای این منظور نه تنها مفاهیمی را که در ذهن خود داریم باید به طرف مقابل انتقال دهیم بلکه در مخاطب شوق و اشتیاق لازم جهت ادامه بحث ایجاد نمائیم. برای نیل به این هدف لازم است منافع شخص طرف مقابل را در هر حالت در نظر بگیریم و سعی نکنیم صحبت های ما واکنش منفی در او برانگیزد. چنانچه در شروع بحث احساس کردیم که مخاطب در حال مقاومت کردن است با همدردی و تشویق او به بازگو کردن نظرات خود، مقاومت او را در بیان دیدگاهش کاهش دهیم. به بیان دیگر باید متوجه شویم ذهنیت او اکنون چیست زیرا زمانی که ما بتوانیم از نظرات او باخبر گردیم با مطرح نمودن مواردی که او قصد پنهان کردنش را دارد می توانیم مقاومت منفی او را تقلیل دهیم. در ضمن باید سعی نمود در صحبت کردن از جنبه های مثبت شخصیت و رفتارهای اجتماعی مخاطب خود شروع کنیم.
مهم نیست میزان این نقاط مثبت چقدر است بلکه آنچه که حائز اهمیت است این است که خصوصیات او برای ما تا چه میزان ارزش دارد. در این حالت ما می توانیم با برجسته کردن این نقاط مثبت، شخص را به سمتی که تمایل داریم هدایت کنیم. از این رو، می توان گفت شما خیلی انتقادپذیر هستید، در این حالت فرد ممکن است که نخواهد واکنش نشان دهد ولی تعبیری که ما از رفتارش می کنیم او را به تغییر رفتارش سوق می دهد. این رفتار نوعی تشویق به دگرگونی است که در گفت و گوها بسیار تأثیرگذار است. عامل دیگر برای ایجاد ارتباط با مخاطب، آگاهی از طرز تلقی او نسبت به ما است، زیرا باید از احساسی که فرد نسبت به ما دارد مطلع شویم و از این شناخت برای ادامه گفت وگو بهره بگیریم. باید بدانیم فرد تا چه حد به ما اعتماد دارد زیرا با شناخت این موضوع می توانیم از منافع او صحبت کنیم، زیرا زمانی که منافع خود را در نظر نمی گیریم و در عوض حق و حقوق مخاطب را به رسمیت می شناسیم، احساس آرامش به او دست می دهد، احساسی که فرد را به سوی پنداشت مثبت از روند گفت وگو سوق می دهد و درمی یابد که کسی پشتیبان او است و نمی گذارد به وی آسیبی برسد، به طوری که اگر یک قسمت بحث به ضرر مخاطب باشد آن را قبول می کند و هیچ اعتراضی نخواهد نمود.
افزون بر این در ادامه بحث برای اینکه موضوع برای مخاطب روشن شود بهتر است مثال زنده ای در مورد خود بیان کنیم، برای مثال می توانیم یکی از مشکلات خود و یا مشکل یک فرد ثالث را که هر دو طرف می شناسند- البته با اجازه فرد ثالث- بازگو کنیم. این عمل باعث می شود که فرد مشکل خود را تنها مشکل دنیا تلقی نکند و با استفاده از راه حل هایی که دیگران برای غلبه بر مشکل خود در پیش گرفته اند راهی برای فائق آمدن بر دشواریهای خود بیابد. ایجاد پیوند عاطفی با مخاطب نیز یکی از موارد اساسی است که هنگام بحث باید بدان توجه نمود. برای ایجاد روابط احساسی و عاطفی با مخاطب باید در ضمیر ناخودآگاه خود او را دوست داشته و علاقه مند به حل مشکل او باشیم.
کارل .ک راجرز که به خاطر کارهایش در روان درمانی شهرت دارد بر این باور است که برخی روابط در زندگی روزمره موجب افزایش کارکرد مطلوب روانی افراد می گردد. او می گوید برای یک ادامه بحث سالم باید به ۳ اصل حیاتی توجه نمود:
۱) پذیرفتن فرد بدون قید و شرط
۲) همدلی و همدردی
۳) صداقت و همرنگی.
پذیرفتن فرد بدون قید و شرط به مفهوم قبول او با تمامی خصوصیات مثبت و منفی است. از همین رو، برای فراهم آوردن زمینه مناسب جهت ایجاد ارتباط باید مخاطب خود را با هر توان و شرایطی بپذیریم و هنگام بحث به جز موضوع گفت وگو به موارد دیگر توجه نداشته باشیم. در ضمن سعی شود با طرف گفت و گو همدردی کنیم، خود را در موقعیت او بگذاریم و احساسش را درک کنیم، گرچه احساس به سادگی انتقال دادنی نمی باشد اما با اندکی تلاش می توانیم خود را در جایگاه مخاطب قرار دهیم. بدیهی است این عمل بدین مفهوم نمی باشد که اگر فرد به اندازه ای ناراحت است که گریه می کند ما هم با او گریه کنیم، بلکه منظور این است که با غمگین شدن و تکان دادن سر با او همدردی نمائیم تا او مطمئن شود که به حرفهایش گوش می دهیم.
برای موفقیت در ایجاد ارتباط با دیگران باید بخاطر داشت که صداقت و همرنگی ارکان اصلی فراهم نمودن زمینه مطلوب برای گفت و گوهاست. در این راستا باید مخاطب را مطمئن نمود که آنچه بیان می شود صادقانه و عاری از هرگونه ریا است. از این رو، در ارتباطات باید شرایط روانی مناسبی را پدید آورد که اعتماد و اطمینان در روند گفت و گو حاکم باشد . افزون بر این به مخاطب اطمینان دهیم که آنچه بیان می شود هیچ گاه برملا نمی گردد. ما باید آن چنان در این زمینه تمرین کنیم و جو اطمینان و اعتماد به وجود بیاوریم که حسن نیت ما برای مخاطب محرز گردد. یکی از نکات حائز اهمیت برای کسب اطمینان مخاطب اجتناب از هر گونه پیشداوری است. از همین رو، قبل از گفتگو نباید درباره مخاطب نظر دهیم و جهت گیری داشته باشیم، یا جمع بندی بحث را فقط از آن جنبه که خودمان می پسندیم ارائه دهیم. افزون بر راهکارهای بیان شده برای ایجاد ارتباط، عواملی دیگر در ارتباط گیری مؤثرندکه از این میان می توان به ارتباط غیرکلامی با مخاطب اشاره نمود. یکی از انواع ارتباط غیر کلامی با مخاطب تنظیم حالت بدن به هنگام گفت وگو است. برای مثال افراد هیجان زده گرایش دارند به هنگام بحث در وضعیت راحت و آسوده ای ایستاده یا بنشینند. دستهای این اشخاص به حالت باز هستند، اما هنگامی که عصبی و ناراحت اند، درحالتی ناآرام، با دستانی به هم فشرده و گره خورده ایستاده یا می نشینند.
خم شدن به سمت جلو با حالتی که زاویه ملایمی دارد، نشانه علاقه مندی یا توجه به مخاطب است، تکیه به عقب و زاویه باز نسبت به جلو علامت بی علاقگی به ادامه گفت وگو است، خم شدن به سمت جلو همراه با حالت خودمانی و گشوده این پیام را به طرف مقابل القاء می کند که گوینده به صحبت خود ادامه دهد. تماس چشمی نیز یکی از راهکارها برای ارتباط گیری غیر کلامی است. هنگامی که کسی مشغول شنیدن است، در مقایسه با حالتی که مشغول صحبت کردن است، تماس چشمی بیشتری برقرار ساخته و آن را حفظ می کند. در ضمن زمانی که کسی طرف مقابل را دوست دارد تماس چشمی بیشتری با وی برقرار می کند. افزایش تماس چشمی (اما نه خیره شدن، زیرا ممکن است علامت مخالفت و عناد تفسیر شود) می تواند نشانه ای برای تشویق دیگری باشد. دوختن چشمها به کف اتاق می تواند علامتی باشد برای آن که مخاطب حرف خود را قطع کند.افزایش تماس چشمی نیز می تواند نشانه صمیمیت باشد، رفتار عاطفی که آمیزه ای است از علائم غیرکلامی مانند: لبخند و تبسم، حالت بدنی گشاده، نوازشگری (مثلاً گذاشتن دست بر روی شانه طرف مقابل)، تماس چشمی، متمایل شدن به جلو و سرتکان دادن (یک بار سرتکان دادن معرف توافق نظر است، سرتکان دادن دوره ای نشانگر علاقه، دوستی و میل به ادامه سخن از سوی دیگر است)، در واقع افرادی که از حرکات مذکور استفاده می کنند، در نظر دیگران از مهارت اجتماعی بیشتری برای ایجاد ارتباط برخوردارند. از این رو استفاده از علائم غیر کلامی در ایجاد ارتباط نقشی مؤثر و تاثیرگذار دارد. اگر به علائم غیرکلامی طرف مقابل توجه نمائید و تفسیری درست از حالت های او داشته باشید، می توانید پیام کلی آن فرد را کاملتر درک نمائید. زیرا به عنوان یک شنونده، زبان بدنی شما پیام هایی را به گوینده انتقال می دهد و از این طریق می توانید اعتماد در مخاطب پدید آورید چنین استنباطی با استفاده از حالت بدنی آرام، تمایل به سوی جلو، تماس چشمی خوب و تکان دادن سر در حین گفت و گو به دست خواهد آمد. به بیان دیگر، یکی از مهارت های ایجاد ارتباط توانایی خوب رفتارکردن با مخاطب است. افزون بر این شما اگر بخواهید مطمئن شوید که زبان بدنی شما به جای تقویت، موقعیت شما را در گفت و گو تضعیف نکند، باید آهنگ صدایتان را به هنگام بحث آرام نمائید و تماس چشمی خوبی با مخاطب برقرار کنید.
حال که دانستیم که همدلی چیست و چگونه باید ارتباط برقرار کرد ، باید بگویم که رابطه همدلی در بخش مرجع را چنین می توان بیان کرد : می توان گفت که کتابدار باید در پاسخگو بودن و رفع نیاز های مراجع ، خود را جای وی قرار دهد و درخواست او را بطور کامل درک کند و در صدد رفع نیاز تمام و کمال وی برآید .
همانگونه که مسحضرید ، کتابداران برای رفع نیازهای مراجعه کنندگان به جستجو در محیط های الکترونیکی (مجازی) علاوه بر منابع چاپی نیز می پردازند . پس به نکته باید توجه داشت که ارتباط با سایر افراد و همچنین ارائه خدماتی مانند SDI و... نیازمند روابط و ضوابط خاصی می باشد . در ادامه روشهای مناسبی برای برقراری ارتباطی بهتر در محیط مجازی و فیزیکی و خدمات مرجع ارائه می شود .
● ۲۰ روش برای ارتباط بهتر در بزرگراه های پرترافیک مجازی
یکی از اهداف ضمنی ما از حضور در فضاهای مجازی و اینترنتی ، برقراری ارتباط و تعامل با دیگران است. ارتباط با دیگران ، یکی از نیازهای ما در زندگی اجتماعی است که در عصر حاضر که آن را عصر ارتباطات لقب داده اند، شیوه های جدیدتری یافته است.
برقراری ارتباط ، در زندگی اجتماعی ما نقش مهمی ایفا می کند، به نحوی که توانایی در برقراری ارتباط، یکی از مهم ترین رموز موفقیت انسان شمرده می شود.
ما در جهان مجازی نیز که شاید بتوان آن را بزرگراه پرترافیک ارتباطات نامید، از این قاعده مستثنی نیستیم و امروزه آن چنان در انبوهی از ارتباطات قرار می گیریم که کمتر فرصت می یابیم به بهترین راههای ممکن برای برقراری ارتباط بیندیشیم !
در این مجال سعی می کنم به طور فشرده به نکاتی اشاره کنم که می تواند ما را در برقراری ارتباطات موثرتر یاری رساند.
۱) به نیازهای دیگران توجه کنید :
به این موضوع بیندیشید که دیگران نیز در فرایند ارتباطاتشان به دنبال تامین نیازشان هستند. سعی کنید با کنجکاوی ، نیازهای دیگران را شناسایی کنید و چنانچه توانایی تامین آن نیاز را دارید، نیاز دیگران را برآورده سازید.
۲) به ارزشهای دیگران احترام بگذارید :
در جریان ارتباط با دیگران ، یکی از اصول مهم این است که هر فردی برای خود ارزش هایی دارد که حاضر نیست به سادگی از آن چشم بپوشد، دقت داشته باشید که دیگران برای چه چیزهایی ارزش قائلند.
۳) اعتماد ایجاد کنید :
دیگران تا زمانی که به شما اعتماد نکنند، به راحتی با شما ارتباط برقرار نمی کنند، پس چون اعتمادسازی شرط نخست هر ارتباطی است، سعی کنید با سخنان، اعمال و رفتار و موضع گیری های خود ، در افراد اعتماد ایجاد کنید.
باید دانست اعتماد زمانی ایجاد می شود که شما در مواجهه با موضوعی واحد رفتاری مشخص از خود بروز دهید و پیش بینی رفتارتان برای دیگران امکان پذیر شود.
۴) شنونده ی خوبی باشید :
سعی نکنید در جریان ارتباط با دیگران ، فقط شما گوینده باشید، بلکه به دیگران نیز فرصت صحبت کردن راجع به خودشان را بدهید و نشان بدهید که شنونده ی فعال و خوبی هستید. در این صورت است که می توانید بر دیگران تاثیر بگذارید.
۵) برای انتقاد ، از تحسین شروع کنید :
انتقاد، سریع ترین راه برای تخریب یک فرایند ارتباطی با دیگران است. ملامت کردن و سرزنش کردن دیگران مخرب و ویرانگر است و آنان را به خشم می آورد. اما به هر حال برخی اوقات ناگزیر باید انتقاد کنید ، اگر چنین است ، سعی کنید با تحسین شروع کنید، البته این تحسین باید خالصانه باشد و نه از روی چاپلوسی و تملق، چرا که تحسین ، می تواند انتقاد را دلپذیر سازد. سپس به گوشزد کردن اکتفا کنید و اگر خود قبلا دارای مشکل مشابهی بودید، به آن اعتراف کنید.
۶) با مخاطبان ، همدلی کنید :
همدلی کردن با دیگران، یکی از موثرترین روشها برای گشودن راههای ارتباطی با آنان است. بنابر این پیش از آن که به سایر جنبه های ارتباط بپردازید، تلاش کنید تا با همدلی با مخاطبانتان ، راه ایجاد صمیمیت با آنان را بیابید و گاهی خود را به جای آنان بگذارید. برای این کار شایسته است در جستجوی زمینه های مشترک و مشابه باشید، اهداف، نیازها و نگرانی ها را از نظر دیگران ببینیم و شرایط آنان را درک کنیم.
۷) در به کار بردن واژه ها دقت کنید :
هنگامی که با دیگران ارتباط برقرار می کنید ، در به کار بردن واژه ها و کلمات ، دقت داشته باشید. واژه ها و کلماتی که به کار می برید ، بیانگر شخصیت، تفکر و اندیشه ی شماست، بنابر این دقت کنید تا این واژه ها و کلمات، صریح، کوتاه، دقیق، صحیح، مؤدبانه و پرمحتوا باشد.
۸) ویژگی های مخاطب را از یاد نبرید :
در برقراری ارتباط با دیگران ، توجه به ویژگی های آنان می تواند ما را در دستیابی به اهدافمان از ارتباط کمک کند. لذا هیچگاه ویژگی های مخاطب را از یاد نبرید.
تفاوت های زن و مرد را در ارتباط جدی بگیرید. با توجه به شخصیت افراد در سنین مختلف کودکی، نوجوانی، جوانی، میانسالی و سالمندی، رفتار و کلام خود را تنظیم کنید و به قالبهای ذهنی افراد توجه کنید.
۹) آرام و خونسرد باشید و نیروی مثبت منتقل کنید :
آرام باشید و بگذارید دیگران نیز در هنگام برقراری ارتباط با شما، احساس آرامش و راحتی کنند. سعی کنید فضایی را ایجاد نکنید که مرتبط با شما بودن را مشکل کند. هیچ کسی دوست ندارد با کسی که ناراحت و معذب است ، ارتباط داشته باشد.
سعی کنید خونسرد باشید و اجازه ندهید چیزهای کوچک و ناچیز ، شما را آزار دهد و تلاش کنید با گسترش نیروی معنوی در خود، آن را به دیگران هم منتقل کنید، با هر کسی که روبرو می شوید، این نیروی مثبت را با او شریک شوید.
۱۰) صریح و صادق باشید :
شفاف نبودن کلام، بسیاری از اوقات ، موجب بروز سوء تفاهم در ارتباط با دیگران می شود. برای برقراری یک ارتباط خوب و موثر باید با دیگران صریح، صادق و صمیمی باشیم و از بیان هرگونه کلامی که ابهام دارد و از شفافیت لازم برخوردار نیست ، اجتناب کنیم.
بدیهی است چنانچه ارتباط ما شفاف و صریح نباشد، دیگران را به اتکا به حدس و گمان و سوء تفاهم وادار می کنیم.
۱۱) موقعیت شناس باشیم :
باید این موضوع مهم را بدانیم که طرح چه سخن و کلامی در چه موقعیت زمانی یا مکانی، مناسب یا نامناسب است، چه هنگامی شوخی کنیم و چه وقت جدی باشیم، سعی کنیم حد اعتدال را در این زمینه رعایت کنیم.
۱۲) به بازخوردها توجه کنید :
در هنگام برقراری ارتباط ، توجه به عکس العمل های دیگران و بازخوردهایی که به وجود می آید، می تواند شما را نسبت به کاستی های ارتباطات و نقاط قوتتان و همچنین اختلال ها یا نویزهای فرایند ارتباط آگاه سازد.
۱۳) به ارتباطات اینترنتی بسنده نکنید :
هنوز بهترین نوع ارتباط ، ارتباط رو در رو یا چهره به چهره است، بنابر این به ارتباطات از طریق وب سایت، وبلاگ و ایمیل بسنده نکنید و از هر فرصت ممکن برای برقراری ارتباط تلفنی یا رو در رو بهره بجویید.
۱۴) راه نظر دادن دیگران را باز بگذارید :
وجود امکان ارائه ی نظر برای بازدیدکنندگان سایت یا وبلاگ شما ، زمینه ی برقراری ارتباط دیگران با شما را فراهم می سازد و با دوسویه شدن ارتباطات ، فرایند ارتباط شما با دیگران از موقعیت بهتری برخوردار خواهد شد. بنابراین راه ارتباط دیگران و ارائه ی نظر آنان را در جایگاه اینترنتی خود باز بگذارید.
۱۵) در تالارهای گفت و گو مشارکت کنید :
بهترین راه برای برقراری ارتباط با دیگران ، شناخت و آگاهی نسبت به اطلاعات، دانش، آگاهی ها، نیازها و علاقه مندی های آنان است و این مهم در تالارهای گفت و گو بهتر محقق می شود. پس سعی کنید با حضور منظم در تالارهای گفت و گو ، پیرامون موضوع های مورد علاقه اتان گفت و گو و مشارکت کنید.
شرکت در مباحث این تالارها ، مطرح کردن پرسش از دیگران و پاسخ به پرسش های دیگران، می تواند ضمن ایجاد رابطه ای توآم با اعتماد با سایر افراد ، زمینه ی تآثیرگذاری بیشتر ارتباط شما را فراهم سازد، به شرط آن که به قوانین و مقررات این تالارها احترام بگذارید ، انعطاف پذیر باشید و از ارسال هرزنامه برای دیگران خودداری کنید.
۱۶) از امکان پیوندها (لینکها) به خوبی استفاده کنید :
امکان تبادل و برقراری لینک یا پیوند سایت ها و وبلاگها در سایت یا وبلاگ خود را جدی بگیرید. تبادل لینک در فضای مجازی نوعی ابزار موثر برای تحکیم ارتباط و تعامل هدفمند است ، در واقع لینکها پل ارتباطی شما و همفکرانتان با مخاطبانتان در فضای مجازی صفحات وب است.
با این کار بازدیدکنندگان از وب سایت یا وبلاگ شما قادر می توانند با وب سایت ها یا وبلاگهای مورد نظر شما ارتباط برقرار کنند. لذا سعی کنید در انتخاب پیوندهای مورد نظر خود دقت بعمل آورید تا مجموعه ی مناسبی از مجاری و مسیرهای ارتباطی و پایگاههای اطلاعاتی را برای خود و مخاطبانتان فراهم کنید. بدین ترتیب ارتباط شما می تواند ضمن هدفمندتر شدن سمت و سوی مورد نظر شما را بیابد و از عمق بیشتری برخوردار شود.
برای این منظور با مدیران سایت ها و وبلاگ های مختلف برای جلب نظر ایشان جهت تبادل لینک از طریق ایمیل یا تلفن وارد مذاکره شوید. فراموش نکنید لینکهایی را در جایگاه اینترنتی خود قرار دهید که مطمئن هستید برای مخاطبان شما جالب توجه هستند.
۱۷) ساختار جایگاه اینترنتی خود را قابل دستیابی کنید :
یکی از راههای مهم برقراری ارتباط دیگران ، جستجوی موضوع ها یا واژه های مورد نظر از طریق موتورهای جستجو است. با بهینه سازی ساختار جایگاه اینترنتی خود احتمال دسترسی دیگران و برقراری ارتباط با خودتان را افزایش دهید.
برای این کار شما باید کدها و ساختار جایگاه اینترنتی خود را برای بالا بردن احتمال حضور در نتایج جستجو اصلاح کنید. پروسه ی بهینه سازی سایت، کمک می کند محتوای یک سایت ساده تر، راحت تر و به دفعات در اختیار موتورهای جستجوگر قرار گیرد.
بهینه سازی ساختار جایگاه اینترنتی، اصلاح تمام کدها، حذف کدهای زاید، کاهش حجم صفحات، تنظیم چگونگی نمایش متن صفحه، نحوه لینک دادن صفحات به یکدیگر، چگالی کلمات در صفحه، مطابقت کدهای سایت با استانداردهای موجود و تمام آنچه که به خود سایت مرتبط است را به عهده می گیرد.
شما با انتخاب کلمات کلیدی، بررسی وضعیت فعلی سایت ، معرفی سایت به موتورهای جستجوگرو تحلیل آمار سایت، می توانید راههای برقراری ارتباط موثرتر و مناسب تر با مخاطبانتان را بسنجید و انتخاب کنید.
۱۸) نشانی جایگاه اینترنتی خود را معرفی کنید :
در هنگام نگارش مقاله، یا تولید هرگونه محتوا و مکاتبه با دیگران از طرق مختلف از جمله ارسال ایمیل یا ارسال اس.ام.اس یا ... نشانی دقیق وبلاگ یا وب سایت خود را در پایان درج کنید. با این کار مخاطب شما در صورت تمایل می تواند با شما ارتباط برقرار سازد.
۱۹) برای مخاطبانتان خبرنامه بفرستید :
برخی از افراد ممکن است نشانی اینترنتی یا وبلاگ شما را فراموش کرده باشند و یا فرصت بازدید از وبلاگ ها و وب سایت های متعدد را نداشته باشند، اما حتما روزانه سری به ایمیل خود می زنند. سعی کنید فهرستی از ایمیل های مخاطبانتان را داشته باشید و برای آنان خبرنامه های الکترونیکی ارسال کنید.
امروزه در بسیاری از وبلاگها این امکان وجود دارد تا مخاطبان در صورت تمایل با درج و افزودن ایمیل خود در قسمت خبرنامه، مشترک مطالب مندرج شما در وبلاگ مورد نظر خود شوند.
با ارائه ی این امکان در جایگاه اینترنتی خود ، به محض به روز رسانی وبلاگ یا وب سایت، به صورت خودکار، ایمیلی حاوی عنوان مطلب شما و خبر به روزرسانی وبلاگتان برای مشترکان خبرنامه ارسال می شود. بدین ترتیب شما قادر خواهید بود ارتباط خود را با مخاطبان حفظ کنید.
۲۰) حجم صفحات وب خود را کنترل کنید :
امروزه دیگران فرصت محدودی برای بازدید از صفحات وب دارند، بنابر این شما باید ضمن ایجاد جذابیت های بصری و محتوایی در وبلاگ یا وب سایت خود، با پرهیز از طولانی کردن صفحات و خودداری از بکاربردن کدها و ویژگی هایی که منجر به طولانی شدن زمان باز شدن صفحات شود، به وقت بازدیدکنندگان احترام بگذارید و حوصله ی دیگران را سر نبرید چرا که در صورتی که این موضوع مهم را رعایت نکنید ارتباط با مخاطب خود را از دست داده اید.

محمد شاهین
روزنامه لوموند ۷ اوت ۲۰۰۶
منابع :
امامی ، محمد. ” روشهای ارتباط بهتر ” . وب لاگ ، ۱۹ تیر ، بازدید شده در ۳۰ اردیبهشت (۱۳۸۵) .http://mardomdari.persianblog.com
پرهیزی ، احمد . ” بیان ، هنر متقاعد کردن مخاطب ” . (۱۳۸۵) . قابل دسترس در http://mandegar.info/۱۳۸۵/Shahrivar/a-parhizi.asp
” چگونه ارتباط برقرار کنیم ”. (۱۳۸۵) . قابل دسترس در
http://www.tici.info/default.aspx?dir=Learn_wmn&file=che%۲۰۸۴-۲.htm
دیانی ، محمد حسین . اصول و خدمات مرجع در کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی . ویرایش۲ . مشهد : کتابخانه رایانه ای، ۱۳۸۵ . ص ۵۰ – ۷۵ .