برای هویت ملی ایرانیان

باید توجه داشت که هویت ملی مساله ای انفرادی، شخصیتی و روانی نیست، بلکه پدیدهای جمعی است که به بنیادهای فرهنگی، تاریخی و اعتقادی یک ملت مربوط می شود.
برای تمام ملت های جهان، هویت ملی از اهمیت خاصی برخوردار است. در واقع، هویت ملی برای یک ملت، به منزله روح برای بدن است که فقدان آن به منزله مرگ خواهد بود. هویت ملی، هم عامل همبستگی و شکل گیری روح جمعی در یک ملت و هم وجه مشخصه و معرفه آن در میدان ملل دیگر است. در واقع، قوام و دوام زندگی توام با عزت و آزادی یک ملت، به هویت ملی آن در معنای عام و گسترده بستگی دارد.
باید توجه داشت که هویت ملی مساله ای انفرادی،شخصیتی و روانی نیست، بلکه پدیدهای جمعی است که به بنیادهای فرهنگی، تاریخی و اعتقادی یک ملت مربوط می شود، لذا تفسیرهایی که امروزه از هویت یا بحران هویت می شود و منظور از تعارضات ناشی از مدرنیته و شکاف میان نسل جدید و قدیم و یا به طور کلی مشکلات نسل جوان است، بدرستی با بحث هویت ملی قابل انطباق نیست، بلکه بیشتر مقوله ای روانشناسانه یا جامعه شناسانه است. متاسفانه عده ای یا از سر بی اطلاعی یا برای گرمی بخشیدن به بازار شغلی و علمی خود، مدام از بحران هویت سخن می گویند. در حالی که منظور آنها بحران شخصیتی گروهی خاص، مثلاجوانان است، که آن هم همه قشر جوان را در بر نمی گیرد. این امر موجب می شود، القای شبهه بسیار پرخسارتی صورت گیرد که گویی هویت ملی با معضلی غیرقابل حل روبه رو شده است. در حالی که شکل گیری هویت ملی فرایند ساده ای نیست و زوال آن هم به آسانی صورت نمی گیرد. هویت ملی ریشه در اعماق تاریخ و فرهنگ یک ملت دارد و با سرشت تک تک افراد یک جامعه درآمیخته است. آن چنان که اگر جان برود، آن نمی رود. این کیفیت خاص یک ملت نیست، بلکه همه ملت های بزرگ و صاحب تمدن چنین هستند. حتی در مواردی هم که ملتی سرزمین خود را از دست داده و آواره شده است، همچنان هویت جمعی و ملی خود را حفظ کرده و بعدها بر مدار و محور آن خود را بازیافته است، مثل فلسطینی ها، افغان ها و ...
چنان که گفتیم، تکوین هویت ملی، فرایندی طولانی و پیچیده دارد. عوامل جغرافیایی، قومی، زبانی، اعتقادی، معیشتی، سرگذشت تاریخی، اعیاد و رسوم ... همه و همه طی اعصار و قرون دست به دست هم می دهند و هویت یک ملت را می سازند. سپس در قالب تعلیم و تربیت و به طور کلی فرهنگ در معنای عام و گسترده آن، از نسلی به نسل دیگر منتقل می شوند، مثل شیر که از مادر به فرزند داده می شود. از این رو است که کسانی ایرانی، کسانی آلمانی، کسانی فرانسوی، چینی، هندی، انگلیسی، عرب .... دانسته می شوند. هر چند که همه آنها در مفهوم انسانیت یکسان هستند. اما به اتکای هویت خویش از دیگران بازشناخته می شوند. این عامل شناسایی و تشخیص معطوف به سجایای ملی آنها است که همان هویت ملی است.
در شکل گیری هویت ملی، عوامل گوناگونی به صورت هماهنگ و ممزوج در یکدیگر موثرند، حتی رنگ ها، نمادها و به طور کلی هنر و معماری نیز سهم بسیار مهمی دارند. ثبات سیاسی و امنیت ملی کشورها نیز با مقوله هویت ملی پیوند دارد. به همین نحو برای ما ایرانیان نیز هویت ملی اهمیت خاصی دارد و باید نسبت به تقویت و تحکیم آن، تلاشی مضاعف داشته باشیم. درهمه حال این امر ضروری است، بخصوص در مواقعی که جهان پیرامونی ما با مشکلات و بحران هایی مواجه می شود و دامنه این بحران ها به ما نیز می رسد، از جمله وقتی که معضلات اقتصادی و اجتماعی چهره می نماید، تلاش برای حفظ هویت ملی و صیانت از آن به عنوان سرمایه ای که بقای یک ملت را تضمین می کند، باید بیشتر باشد. هنر ایرانی، زبان فارسی، عرفان و اعتقادات اسلامی، آداب و رسوم و اعیاد همه و همه اجزای اساسی هویت ملی ما ایرانیان است که طی قرون و اعصار شکل گرفته و به ما رسیده و به صورت مشاهیر و مفاخر، اخلاق و ادبیات، معنویت و وحدت، همدلی و همزبانی و ... تجلی یافته است. این سرمایه پرارزش و میراث گرانسنگ متعلق و مربوط به همه است و همگان نیز باید در صیانت از آن کوشا باشند.

نویسنده : مهرداد شاکری

منبع : روزنامه مردم‌سالاری