روان سالم چگونه است ؟

● نقش ارزش‌ها در سلامت روان
عامل پیدایش بسیاری از ناسازگاری‌ها و نابهنجاری‌های روانی ناشی از تضادهای ارزشی و عدم استقرار یك نظام ارزشی سازمان یافته در فرد ذكر شده است. یكی از شرایط لازم جهت دستیابی به سلامت روان، برخورداری از یك نظام ارزشی منسجم می‌باشد.در این مقاله به تعریف سلامت روانی و به۷ ملاك داشتن روانی سالم از نظر ونتیز اشاره می‌كنیم.در آستانه قرن بیست و یكم، انسان مضطرب، افسرده و بحران‌زده عصر حاضر، بیش از هر زمان دیگری خود را درگیر سوال‌هایی اساسی می‌یابد. می‌توان بر این نكته تاكید كرد كه ارزش‌ها، اساس و بنیان یكپارچگی شخصیت سالمند. در حقیقت، ارزش‌ها، سازمان‌دهنده‌های اصلی اعمال و رفتارهای شخصیت رشدیافته به شمار می‌روند و سلامت روان، بی‌تردید، محصول چنین شخصیتی است. با توجه به روابط موجود بین ارزش‌ها و سلامت روان، معیارهای سلامت و بیماری روانی از دیدگاه اسلام مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد. اما پیش از این، تعریفی از سلامت روانی ضروری به نظر می‌رسد:
● تعریف «سلامت روان»
تاكنون تعاریف متعددی از «سلامت روان» ارائه شده كه همگی بر اهمیت تمامیت و یكپارچگی شخصیت تاكید ورزیده‌اند. گلدشتاین سلامت روانی را تعادل بین اعضا و محیط در رسیدن به خود شكوفایی می‌داند. چاهن نیز سلامت روانی را وضعیتی از بلوغ روان شناختی تعبیر می‌كند كه عبارت است از حداكثر اثربخشی و رضایت به دست آمده از تقابل فردی و اجتماعی كه شامل احساسات و بازخوردهای مثبت نسبت به خود و دیگران می‌شود. در سال‌های اخیر، انجمن كانادایی بهداشت روانی، «سلامت روانی» را در سه بخش تعریف كرده است:
▪ بخش اول: بازخوردهای مربوط به «خود» شامل:
الف) تسلط بر هیجان‌های خود؛
ب) آگاهی از ضعف‌های خود؛
ج) رضایت از خوشی‌های خود.
▪ بخش دوم: بازخوردهای مربوط به دیگران شامل:
الف) علاقه به دوستی‌های طولانی و صمیمی؛
ب) احساس تعلق به یك گروه؛
ج) احساس مسوولیت در مقابل محیط انسانی و مادی.
▪ بخش سوم: بازخوردهای مربوط به زندگی شامل:
الف) پذیرش مسوولیت‌ها؛
ب) ذوق توسعه امكانات و علائق خود؛
ج) توانایی اخذ تصمیم‌های شخصی؛
د) ذوق خوب كار كردن.
● چاهن به ذكر پنج الگوی رفتاری در ارتباط با سلامت روان مبادرت ورزیده است:
۱) حس مسوولیت پذیری: كسی كه دارای سلامت روان است، نسبت به نیازهای دیگران حساس بوده و در جهت ارضای خواسته‌ها و ایجاد آسایش آنان می‌كوشد.
۲) حس اعتماد به خود: كسی كه واجد سلامت روانی است، به خود و توانایی‌هایش اعتماد دارد و مشكلات را پدیده‌ای مقطعی می‌انگارد كه حل شدنی است. از این رو، موانع، خدشه‌ای به روحیه او وارد نمی سازد.
۳) هدف مداری: به فردی اشاره دارد كه واجد مفهوم روشنی از آرمان‌های زندگی است و از این رو، تمامی نیرو و خلاقیتش را در جهت دستیابی به این اهداف هدایت می‌كند.
۴) ارزش‌های شخصی: چنین فردی در زندگی خود، از فلسفه‌ای خاص مبتنی بر اعتقادات، باورها و اهدافی برخوردار است كه به سعادت و شادكامی خود یا اطرافیانش می‌انجامد و خواهان افزایش مشاركت اجتماعی است.
۵) فردیت و یگانگی: كسی كه دارای سلامت روان است، خود را جدا و متمایز از دیگران می‌شناسد و می‌كوشد بازخوردها و الگوهای رفتاری خود را توسعه دهد، به گونه‌ای كه نه همنوایی كور و ناهشیارانه با خواسته‌ها و تمایلات دیگران دارد و نه توسط دیگران مطرود و متروك می‌شود.
● ملاك‌های سلامت روان
ونیتز سلامت روان را وابسته به ۷ ملاك می‌داند كه عبارتند از:
۱) رفتار اجتماعی مناسب،
۲) رهایی از نگرانی و گناه،
۳) فقدان بیماری روانی،
۴) كفایت فردی و خودمهارگری،
۵) خویشتن‌پذیری و خودشكوفایی،
۶) توحیدیافتگی و سازماندهی شخصیت،
۷) گشاده‌نگری و انعطاف پذیری.

منبع : روزنامه تهران امروز