پارس جنوبی منبع عظیم ذخایر گازی ایران

میدان گازی پارس جنوبی که از آن به‌عنوان شهرک صنعتی بی‌نظیر در جهان یاد می‌شود، به سرعت در حال توسعه است و شرکت‌های معتبر خارجی همچون دوو، هیوندا، انی، شل، توتال و رپسول نیز با امنیت سرمایه‌گذاری بالا در این منطقه مشغول فعالیتند. در عین حال، انتقال دفاتر مرکزی شرکت‌های زیر مجموعه وزارت نفت از تهران به جنوب کشور موجب تسریع در توسعه و احداث فازهای پارس جنوبی و کارهای عمرانی شده است.
میدان گازی پارس جنوبی بزرگ‌ترین منبع گازی مستقل است که بر روی خط مرزی مشترک ایران و قطر در خلیج‌فارس و در فاصله ۱۰۵ کیلومتری ساحل جنوبی ایران قرار دارد. وسعت این میدان گازی در بخش مربوط به کشور جمهوری اسلامی ایران برابر ۳۷۰۰ کیلومتر مربع و در بخش مربوط به کشور قطر ۶۰۰۰ کیلومتر مربع است.
مطالعات انجام شده نشان می‌دهد که ذخیره در جای این بخشبیش از ۱۴ تریلیون متر مکعب گاز طبیعی و افزون بر ۱۸ میلیارد بشکه میعانات گازی را در خود جای داده که معادل ۹ درصد کل ذخایر جهان و حدود ۴۸ درصد ذخایر گازی شناخته شده کشور است. این میدان در ۲۸ فاز پالایشگاهی تعریف شده که هم اکنون ۵ فاز آن احداث و به بهره برداری رسیده است.
این میدان در ۲۸ فاز پالایشگاهی تعریف شده که هم اکنون ۵ فاز آن احداث و به بهره برداری رسیده است. درآمد روزانه کشورمان از ۵ فاز فوق، ۲۰ میلیون دلار است. مجموعه سرمایه گذاری پیش بینی شده برای احداث ۲۸ فاز پارس جنوبی ۵۰ میلیارد دلار است که در صورت عملیاتی شدن کل آن، درآمد سالانه از این میدان به ۴۰میلیارد دلار بالغ خواهد شد.
از سوی دیگر، سازمان منطقه ویژه اقتصادی پارس در سال ۱۳۷۷ به منظور بهره برداری از منابع نفت و گاز حوزه پارس جنوبی و انجام فعالیت‌های اقتصادی در زمینه نفت و گاز و پتروشیمی تاسیس شده است. براساس گزارش رسمی، ۵۰ درصد ذخایر گازی ایران در این منطقه قرار دارد و مابقی به صورت لکه لکه در نقاط مختلف کشور جمع شده‌اند.
کشور قطرکه همراه با ایران مشترکا مالکیت این حوزه بزرگ گازی را اختیار دارددر سال ۱۳۶۰ کار خود را در این میدان مشترک آغاز کرده یعنی ۱۳سال زودتر از ایران فعالیت و برداشت گاز از این حوزه را شروع کرده است و مجموع سرمایه گذاری آنان در این میدان تاکنون به ۷۰ میلیارد دلار بالغ شده است".
از سوی دیگر ایران هم از سال ۱۳۷۳ وارد احداث و توسعه فازهای پارس جنوبی شده است که براساس آخرین آمار، سرمایه گذاری در این منطقه تاکنون به ۲۰ میلیارد دلار رسیده است. اولین فاز در سال ۸۱ بهره برداری شده و در حال حاضر نیز ۵ فاز در حال فعالیت هستند".
بر اساس پیش‌بینی‌ها ۵ فاز پالایشگاهی دیگر پارس جنوبی تا ۲ سال آینده راه اندازی خواهد شد و امید می رود که تا ۲ سال آینده محصولات این ۵ فاز به تولید برسد.
بر اساس برآوردهای موجود درآمد روزانه حاصل از ۵ فاز بهره برداری شده پارس جنوبی ۲۰ میلیون دلار خواهد بود. همچنین مجموع سرمایه گذاری که قرار است در ادامه برای ۲۸ فاز پارس جنوبی صورت گیرد ۵۰ میلیارد دلار است اما با بهره برداری کامل این فازها که احتمالا سال ۲۰۱۵ خواهد بود، درآمد سالانه از این میدان گازی به ۴۰ ملیلیارد دلار خواهد رسید. برهمین اساس، چشم ایرانیان و جهانیان به پارس جنوبی معطوف شده است".
به نظر می رسد در برداشت گاز از پارس جنوبی تا پایان سال ۲۰۰۶ با کشور قطر برابر خواهیم شد و اگر همین روند توسعه تا سال ۲۰۱۵ توسعه ادامه یابد، حجم برداشت ایران از قطر پیشی خواهد گرفت . ذکر این نکته لازم است که برابر شدن حجم برداشت ایران و قطر در حال حاضربه معنی حجم برداشتی است که در زمان فعلی انجام می شود ولی قطریها با توجه به چند سال شروع زودتر برداشت از این منطقه به لحاظ حجم کلی برداشت هنوز از ما جلوتر هستند که این امر باید با توسعه سریعتر پارس جنوبی جبران شود.
در واقع باید توجه داشته باشیم که دیگر نمی توان در توسعه میدان گازی پارس جنوبی غلفت به خرج داد. براساس گزارشات رسیده، قطری‌ها در برنامه ریزی که دارند مابین سال ۲۰۰۷ تا ۲۰۰۸ فاز پالایشگاهی برای بهره برداری خواهند داشت که با ایران در برداشت گاز فاصله به‌وجود خواهند آورد.
بر مبنای برنامه ریزیها قرار است سایت دوم میدان گازی پارس جنوبی به زودی ایجاد شود. در این سایت، همزمان کار توسعه و بهره برداری در دو فاز دنبال خواهد شد. ایجاد این سایت موجب خواهد شد که راه اندازی فاز یا فازهای جدید معطل فاز قبلی نشود. قرار است به زودی ۳ واحد تولید "ال ان جی" نیز توسط شل، رپسول و شرکت ملی نفت احداث شود که با این کار، گاز تبدیل به مایع شده و از طریق کشتی حمل "ال ان جی" صادر می شود.
ذکر این نکته لازم است که ایران باید به موازات سرمایه گذاری و پیشبرد عملیات عمرانی استخراج گاز از مخازن با تهیه و پیگیری یک برنامه منسجم و هدفدار به بازاریابی و انعقاد قراردادهای صادرات گاز نیز همت گمارد تا از این رهاورد هم درآمدهای جدیدی کسب کند و هم با افزایش نفوذ خود در مناطق مختلف جهان به امنیت سرمایه گذاری و تامین درآمدهای خود یاری رساند. در واقع بحث صادرات گاز یک موضوع کلیدی در برنامه های وزارت نفت ایران است که در این زمینه اقدامات خوبی نیز صورت گرفته است و باید با جدیت بیشتری نیز ادامه یابد.
البته در زمینه توسعه فازهای مختلف پارس جنوبی تاخیرهایی نیز به وجود آمده است که مهمترین علت تاخیر به خصوص در احداث فازهای۹ و ۱۰تعلل شرکت‌های خارجی و سوء مدیریت اعلام شده است.
بر اساس اظهارات مدیر عامل منطقه ویژه پارس جنوبی فازهای ۶، ۷ و ۸ پارس جنوبی که ۸۵ درصد پیشرفت فیزیکی دارند ۱۲ تا ۱۵ ماه دیگر به بهره برداری می رسند.
به گفته رضوی در اجرای بخشنامه دولت برای خروج شرکت‌های زیر مجوعه وزارت نفت از تهران إین منطقه جزو اولین شرکت‌ها در عملیاتی کردن بخشنامه دولت بوده و همین کار هم در پیشرفت سریع فازها و کارهای عمرانی تاثیر گذار بوده است".
وی همجنین گفته است که نه تنها فعالیت‌های عمرانی در منطقه کاهش نیافته بلکه ظرف ماه های اخیر احداث طرح ها شتاب بیشتری نیز گرفته است. به عبارت دیگر، باتوجه به اولویت دولت در توسعه فازهای پارس جنوبی و اختصاص تسهیلات از محل حساب ذخیره ارزی و توجه ویژه وزیر نفت به این منطقه، پیشرفت طرح ها فوق العاده و بی سابقه بوده است. یعنی صبح تا شب وضعیت پروژه تغییر می کند و این مسئله با یک بازدید روزانه کاملا مشخص می‌شود".
همچنین به گفته وی با توجه به قرارداد دو میلیارد دلاری فازهای ۱۵ و ۱۶ پارس جنوبی میان شرکت ملی نفت و شرکت خاتم الانبیا که در اوایل تیرماه به امضا رسید، هم اکنون سپاه در منطقه فعال است و پیشرفت فیزیکی خوبی داشته و خوب به صحنه آمده و نیروهای خود را در منطقه گمارده است".
رضوی گفت: "این سازمان شرکتی سیاستگزار است و مشمول شرکت هایی که باید بر طبق اصل ۴۴ قانون اساسی به بخش خصوص واگذار شوند، نمی شود. ۶۰ هزار نیروی انسانی در منطقه کار می کنند و حداقل تا ۲ ماه آینده ۲۰هزار نفر دیگر نیز اضافه خواهد شد".
رضوی راه حل واقعی توسعه شهرهای حاشیه پارس جنوبی را اجرای درست طرح آمایش سرزمین منطقه ویژه اقتصادی پارس عنوان کرد و گفت:" وزارت نفت در شهرهای حاشیه پارس جنوبی تاکنون ۱۲۰ میلیارد تومان سرمایه گذاری کرده است و توسعه این شهرها هم اکنون در برنامه وزارت نفت نیز قرار دارد".
به نظر کارشناسان امنیت سرمایه گذاری بالا یکی از دلایل حضور سرمایه گذاران خارجی در پارس جنوبی همچون دوو، هیوندا، انی، شل و رپسول به شمار می رود و به همین دلیل تحولات سیاسی اخیر منطقه‌ای تاثیرات قابل توجهی در روند فعالیت شرکت‌های خارجی در پارس جنوبی نداشته است و حتی در برخی موارد شتاب بیشتری نسبت به گذشته دارد چرا که شرکت‌های خارجی به منافع وآینده خود درصنعت نفت ایران توجه دارند".

منبع : مجله گسترش صنعت