باشگاه تسلیحات اتمی جهان

در ۱۰ سال گذشته، كشورهای جدیدی به باشگاه صاحبان جنگ افزار های هسته ای افزوده شده اند . برخی از این كشورها از فرصت طلایی جنگ سرد برای هسته ای شدن بهره جستند وهنگامی كه جهان سرگرم رقابت پردامنه دو قطب شرق وغرب بود خود را به قله هسته ای رساندند، و برخی دیگر نیز كه در دوران جنگ سرد نتوانستند این راه سخت را بپیمایند با دورزدن موانع وحصارهای سیاسی برای كسب قدرت هسته ای خیز برداشتند.
دراین گروه می توان نام بسیاری از متحدان دارندگان سلاح هسته ای را سراغ گرفت. درصدر این فهرست اسرائیل قرار دارد. این طیف پیمان عدم گسترش جنگ افزارهای هسته ای ( NPT) كه در سال ۱۹۷۰ به تصویب رسیده بود را امضا نكرده و هرگونه در خواستی را برای نظارت آژانس انرژی اتمی كنار نهاده و تعدادی از این كشورها هم قانون ممنوعیت آزمایش سلاحهای هسته ای (CTBT) را نادیده گرفته اند. به این ترتیب ، فهرست دارندگان سلاح هسته ای را اكنون كشورهایی پر كرده اند كه هركدام به نحوی زیر چتر حمایت سیاسی یك یا چند عضوباشگاه پنج گانه شورای امنیت هستند .
مرور فهرست كشورهایی كه در جرگه كلوپ هسته ای درآمده اند یا در آستانه ورود به آن هستند، حقایق بسیاری را روشن می كند . از رهگذر تحلیل این فهرست می توان برای مهم ترین پرسش یعنی تبعیض عصر حاضر درتوزیع فناوری هسته ای پاسخ دقیق یافت.
دراین نگاه اجمالی، موقعیت كشورهای جهان را از نظر جنگ افزارهای اتمی می توان در۳ دسته زیر تقسیم بندی كرد:
۱) كشورهایی كه اعلام كرده اند قصد توسعه جنگ افزارها ی هسته ای را نداشته، از گسترش آن جلوگیری می كنند. البته این گروه مدعیان زیادی دارد تا حدی كه حتی برخی از دارندگان بالقوه وبالفعل امكانات هسته ای نیز مدعی هستند كه هیچ میل ورغبتی به سرمایه گذاری دراین زمینه ندارند. یك مثال روشن این ماجرابرنامه های نظامی ژاپن است كه همه منابع آگاه از خیز این كشور به سوی نظامی شدن خبرمی دهند اما خود توكیو مدعی نخست مبارزه با پروژه هسته ای كشورها است.
مثال دیگرآن، برنامه های دومین شریك استراتژیك آمریكا یعنی كره جنوبی است. به باور كارشناسان سئول با وجود آن كه اعلام كرده قصد توسعه جنگ افزارها ی اتمی را ندارد در سال های اخیر فعالیت گسترده ای برای دستیابی تسلیحات اتمی را آغاز كرده است .اما تاكنون كره جنوبی به یمن حمایت های آمریكا هیچ فشاری را از سوی سازمان ملل و آژانس انرژی اتمی متحمل نشده است.
به هرحال، محافل غرب در فهرست ادعایی خود این كشورها رابه عنوان كشورهایی كه با وجود داشتن فناوری ، تجهیزات و منابع كافی به تولید جنگ افزارهای هسته ای تمایلی نشان نمی دهند، ذكر می كند:استرالیا ،اتریش، كانادا، جمهوری چك ،دانمارك ، فنلاند، آلمان، مجارستان، ایرلند، ایتالیا، ژاپن، هلند، نروژ، لهستان، اسلواكی، كره جنوبی، اسپانیا و سوئد .
۲) كشورهایی كه پروژه های هسته ای خود را متوقف كردند:
دراین گروه، شماری از كشورهای موسوم به جهان سوم جای می گیرند كه بنابه شرایط سیاسی جهان یا تهدیدها ی قدرت های غربی مراكز و یا زرادخانه های هسته ای خود را به تعطیلی كشاندند. دراین فهرست می توان كشورهای الجزایر ، آرژانتین، بلاروس (روسیه سفید )، برزیل، قزاقستان، عراق، لیبی، رومانی، آفریقای جنوبی و اوكراین را جای داد.
آفریقای جنوبی نخستین كشوری است كه سلاح های هسته ای خود را نابود كرد. این كشور در سال ۱۹۹۳ همه جنگ افزارهای خود را از میان برداشت .
در پی فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی ، كشورهای بلاروس، قزاقستان و اوكراین نیز با امضای معاهده ای بین المللی در سال ۱۹۹۵ تمامی جنگ افزارهای هسته ای موجود در خاك خود را به فدارسیون روسیه باز پس دادند .
به فاصله كوتاهی ، پس از این ،كشورهای الجزایر، آرژانتین و برزیل از برنامه های هسته ای خود دست برداشتند ، برنامه توسعه سلاح های هسته ای رومانی هم با سرنگونی رژیم چائوشسكو به پایان خود رسید.
در مورد عراق ،چنانكه ناظران بین المللی گفته اند،برنامه های هسته ای این كشور كه در سال ۱۹۷۰ شروع شده بود، در سال ۱۹۸۱ به واسطه حمله هوایی اسرائیل و همچنین عملیات جنگ خلیج فارس به شدت دچار آسیب شد .دراین گروه هیچ كشوری به اندازه لیبی، آسان وارزان منابع هسته ای خود را ازكف نداد این كشور عربی آفریقایی پای یك معامله با آمریكا و انگلیس نشست كه هیچ سودعملی برای آن نداشت. البته پیش از آن نیز قذافی دستی به سوی چین دراز كرده بود تا با خرید بمب از چین صاحب سلاح هسته ای شود، اما امضای پیمان پاكسازی آفریقا از جنگ افزارهای هسته ای از سوی لیبی درسال ۱۹۹۹ دست قذافی را برای همیشه بست.
۳) باشگاه دارندگان سلاح های اتمی :
▪ انگلستان :
ـ شمار جنگ افزارهای هسته ای : ۲۰۰
ـ بودجه دفاعی : ۶۲ میلیارد دلار
در خلال جنگ جهانی دوم، انگلستان برای تولید اولین جنگ افزار هسته ای خود ، دست همكاری به سوی ایالات متحده آمریكا دراز كرد و با همكاری آمریكا نخستین بمب اتمی خود را تولید كرد. پس از آن، انگلستان به تنهایی دست به تولید جنگ افزار های اتمی زد. در خلال سال های ۱۹۵۲ تا ۱۹۹۱ این كشور ۴۵ بمب اتمی رامورد آزمایش قرارداد.
اشاره به این نكته ضروری است كه در سند دفاع استراتژیك انگلستان با تأكید بر لزوم آسیب ناپذیر كردن امنیت ملی بریتانیا، و بازدارندگی دشمنان این كشور از احتمال وارد كردن ضربه نظامی به انگلستان، ادامه تولید تسلیحات اتمی برای انگلستان اكیداً توصیه شده است.
▪ فرانسه :
ـ تعداد جنگ افزارهای هسته ای۳۰۰
ـ بودجه دفاعی : ۵۰میلیارد دلار
فرانسه اواخر سال ۱۹۵۰ نخستین جنگ افزار هسته ای اش را تولید و آن را در سال ۱۹۶۰ آزمایش كرد. فرانسه در پی پایان یافتن جنگ سرد و كاهش نیروی بازدارندگی هسته ای ،خبر از نابودی برخی از سیستم های موشكی خود داد .این كشور درمیان سال های ۱۹۶۰تا ۱۹۹۶ ، ۲۰۰ آزمایش هسته ای انجام داد.
▪ فدراسیون روسیه :
ـ شمار تسلیحات هسته ای : ۸۶۰۰
ـ بودجه دفاعی : ۳۲ میلیارد دلار
روسیه اولین بمب هسته ای اش را در سال ۱۹۴۹ تولید و آزمایش كرد. روسیه در دوران جنگ سرد پیرو رقابتی كه با ایالت متحده آمریكا داشت، سیستم های نظامی خود را توسعه داد.
توسعه جنگ افزارهای هسته ای شوروی به سبب سرمایه گذاری های فوق العاده این كشور در زمینه تكنولوژیك در سال های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ همچنان برقرار بود . در سال ۱۹۵۳ اتحاد جماهیر شوروی نخستسن بمب هیدروژنی خود را منفجر كرد . روسیه در سال های اخیر نیز موشك های بالستیك و موشك های هدایت شونده خود را گسترش داده است .در سال ،۱۹۸۶ حجم مهمات زرادخانه های اتحاد جماهیر شوروی به بالاترین سطح خود رسید. در سال ،۱۹۸۹ نیز جمهوری های پیشین شوروی ساز و برگ های جنگی موجود در انبارهای خود را به مسكو عودت دادند .
▪ رژیم اشغالگر قدس:
ـ تعداد جنگ افزارهای هسته ای : تخمیناً ۱۰۰ تا۲۰۰
ـ بودجه دفاعی : ۶۶ میلیارد دلار
كارشناسان بر این باورند كه اسرائیل دارای ۱۰۰ تا ۲۰۰ موشك هسته ای است . افزون بر آن، برآورد می شود كه اسرائیل درسایه كمك ها ی وسیع آمریكا به این امكان دست پیداكرده است كلاهك های هسته ای اش را به وسیله هواپیما های جنگی ارتش خود و یا با یكی ازسه زیر دریایی اش شلیك كند .
احتمال آن می رود كه رژیم اشغالگر قدس برنامه های هسته ای اش را در سال ۱۹۵۰ یعنی اندكی پس از تسخیر سرزمین فلسطین آغاز كرده باشد. گفته می شود در سال ۱۹۶۷ رژیم صهیونیستی به تولید نخستین جنگ افزار اتمی خود دست زده است .
در سال ،۱۹۸۶ درنتیجه افشا گری های مرد خای وانونو دانشمند هسته ای اسرائیل مشخص شد كه برنامه های هسته ای اسرائیل بسیار فراتر از آن است كه گمان آن می رفت.نگرانی های كشورهای اسلامی واكنش های احتمالی دول عربی از عواملی به شمار می رود كه مخالفت افكار عمومی جهان با برنامه های هسته ای اسرائیل را موجب شده است. اما به دلیل حمایت های بی دریغ آمریكا، رژیم اشغالگر قدس هیچ فشاری را از سوی سازمان ملل و آژانس انرژی اتمی متحمل نمی شود. رژیم اشغالگر قدس هنوز قرار داد NPTرا امضا نكرده ومانع از حضور ناظران انرژی اتمی در مراكز هسته ای خود شده است.
▪ ایالات متحده آمریكا:
ـ شمار سلاح های هسته ای=۱۰۶۴۰
ـ بودجه دفاعی=۵۳۲ میلیاد دلار
ایالات متحده آمریكا از لحاظ كمی نخستین قدرت اتمی جهان است.آمریكا با به كارگیری بمب اتمی در هیروشیما وناكازاكی عنوان تنها كشور به كار برنده بمب هسته ای در جنگ را از آن خود ساخت.
در دوران جنگ سرد، آمریكا در راستای رقابت با روسیه با شتاب فراوانی به افزایش توان هسته ای خود پرداخت. در پی فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی واز میان رفتن خطر شوروی، با وجود برقراری روابط نسبتاً خوب میان آمریكا و روسیه، ایالات متحده رقابت تسلیحاتی را كنار نگذاشته، به طوری كه در حال حاضر دارای بیش از۱۰ هزار جنگ افزار اتمی است. در فاصله سال های۱۹۴۵ تا،۱۹۹۲ ایالات متحده آمریكا۱۰۳۰آزمایش هسته ای به انجام رساند. در این اواخر نیز آمریكا تولید نسل جدیدی از جنگ افزار های هسته ای برای اهداف تاكتیكی خود را در دست اجرا دارد.
▪ چین:
ـ تعداد جنگ افزار های هسته ای: تخمیناً ۴۰۰
ـ بودجه دفاعی:۴۴ میلیاد دلار
تولید جنگ افزار های هسته ای از سوی چین در سال۱۹۵۰ با كمك شوروی صورت پذیرفت.
كمك های شوروی به چین در سال۱۹۶۰ خاتمه یافت، اما حكومت چین به منظور غلبه بر نگرانی های امنیت ملی خود و نیز برای حفظ وجهه چین در معادلات جهانی، برنامه هسته ای اش را به پیش برد.
چین تاكنون۴۶ آزمایش هسته ای انجام داده است كه نخستین آزمایش در سال۱۹۶۴ انجام شد.این كشور دارای ۴۰۰ سلاح هسته ای است. تعداد ۲۰ فروند از این ۴۰۰ جنگ افزار چین، موشك های دور برد قاره پیما است كه توانایی اصابت به اهدافی با فاصله۱۳ هزار كیلومتر را دارا است. علاوه بر آن، چین دارای ۶۰ موشك میانبرد و۱۵۰ هواپیمای بمب افكن است.
▪ هندوستان :
ـ تعداد جنگ افزارهای هسته ای: ۴۵ تا ۹۵
سیستم موشكی و هوایی هندوستان توانایی حمل كلاهك های هسته ای برای اصابت به اهدافی با فاصله ۲۵۰۰ كیلومتر را دارا است . شنیده ها حاكی از آن است كه هندوستان تلاش می كند تا برد موشك هایش را افزایش دهد .در سال ،۱۹۷۴ هندوستان ملزومات خاص تولید سلاح اتمی را آزمایش كرد. در این آزمایش كه با رآكتور هسته ای ساخته شده با كمك كانادا انجام شد، از پلوتونیوم دست ساز استفاده گردید.
دهلی نو درسال ۱۹۹۸ ، ۳ آزمایش دیگر نیز انجام داد. این كشور در برنامه های هسته ای غیر نظامی خود از روسیه كمك می گیرد . این كشور هنوز قرارداد NPT را امضا نكرده است .
▪ پاكستان:
ـ شمار كلاهك های هسته ای:۳۰ تا ۵۵(تخمینی)
بودجه دفاعی۳‎/۷ میلیاد دلار پاكستان اعلام كرده است كه از سال۱۹۹۸ تاكنون۵ آزمایش هسته ای انجام داده است. این كشور توانایی شلیك هوایی و به كاری گیری جنگ افزارهای اتمی به وسیله موشك را داراست.
بعضی از كارشناسان بر این باورند كه پاكستان توانایی نصب كلاهك های هسته ای بر روی موشك را دارد. همچنین پاكستان می گوید كلاهك های اتمی اش را در جایی خارج از قطعه مادر انبار كرده است.
در سال های اخیر، پاكستان به منظور بهره برداری های نظامی وغیرنظامی تلاش كرد تا فناوری هسته ای تازه ای را به دست آورد. چالش ها و مشكلات موجود میان پاكستان وهند نگرانی جامعه جهانی را از برنامه های اتمی این كشور سبب شده است.
همچنین ادعاهای دانشمند كهنه كار هسته ای پاكستان، عبد القدیر خان، در مورد همكاری های تكنولوژیك هسته ای پاكستان با لیبی وكره شمالی حساسیت زیادی را در غرب به وجود آورد. پاكستان نیز هنوز پیمان NPTرا امضا نكرده است.با نگاهی به این مطالب كه بی شك دیباچه سلاح های اتمی جهان است، هر انسانی با جهانی پرازتناقض وتبعیض درعرصه فناوری هسته ای روبه رو می شود. انحصار ویژگی بارز این عرصه است.
بالاترین سطح جنگ افزارهای هسته ای دردست كسانی است كه بیشترین مخالفت را با دستیابی كشورها وملت ها به انرژی مسالمت آمیز می كنند. در این جهان ناامن، تسلیحات اتمی و خطرناك دورتادور كره ارض را فرا گرفته است و می توان گفت هیچ ملتی از خطرات آن در امان نیست.

محمد خاكی نهاد

منبع : روزنامه ایران