مدیریت علمی و طرح های ضربتی

● نقدی بر اجرای طرح جهادی ۱۳۷
طرح های جهادی ۱۳۷ شهرداری تهران که در ابتدای آغاز به کار محمد باقر قالیباف به عنوان شهردار تهران در شهرداری مورد توجه قرار گرفت گذشته از رویکرد عملگرایی که وی در بسیج نیروها در انجام کارهای عقب افتاده یک منطقه در نظر داشت باعث شد تا نوع جدیدی از مدیریت در کشور تجربه شود که باید به مدیریت ضربتی تعبیر شود.
طرح های جهادی که خود به تاثیر از نام گذاری انجام شده خبر از صبغه یی ایدئولوژیک در برخورد با مسائل شهری داشت به رغم گستره تبلیغاتی که داشت هر از چند گاهی مورد انتقاد برخی کارشناسان شهری و مسوولان شهرداری قرار گرفت.
یکی از شهرداران مناطق تهران در این زمینه با اشاره به اینکه هزینه اجرای طرح های جهادی در برابر انجام کارها به صورت برنامه ریزی شده بسیار بالاتر است اساساً طرح ریزی های شهری را با روح اجرای پروژه های ضربتی در تناقض دانست زیرا بسیاری از کارها در این گونه طرح ها تنها به این واسطه که باید بودجه اختصاص یافته هزینه شود انجام می گیرد و کار کارشناسی در این زمینه چندان مورد توجه قرار نمی گیرد.
سال گذشته که در تابستان ۸۵ برای اولین بار طرح جهادی در مناطق تهران به اجرا گذاشته شد علاوه بر برخی بی نظمی های حاکم بر مناطق شهرداری و سرازیر شدن کارگران و تجهیزات فراوان به مناطقی که هیچ ناظری از عهده نظارت بر وسعت کار بر نمی آمد فرصت مناسبی برای سوء استفاده برخی پیمانکاران برای کم کاری یا استفاده نا بجا از منابع در نظر گرفته شده به وجود آمد که در یک نمونه پیمانکار تامین غذای یکی از مناطق از عدم تامین میوه و دسر برای کارگران طرح جهادی سود سرشاری به جیب زد.
گذشته از آنچه یاد شد به کارگیری کارگران در چندین شیفت بدون استراحت نه تنها باعث ایجاد بسیج همگانی برای رفع مشکلات مناطق نشد بلکه در بسیاری موارد خود سبب کم کاری یا پایین آمدن کیفیت خدمات شهری شد چنانچه در برخی از خیابان ها روکش آسفالت باعث از بین رفتن پل ها و جوی ها شد که می بایست در فرصتی دیگر و با صرف هزینه مضاعف دوباره بازسازی می شدند.
شهردار منطقه یی که وصفش رفت معتقد است که با هزینه انجام شده در طرح جهادی و با برنامه ریزی حساب شده می توان تا چند برابر بهره برداری داشت زیرا ذات طرح جهادی بر طرف کردن خواست های فوری شهروندان است که در پیام های ۱۳۷ بازتاب داشته حال آنکه برای نمایان شدن تفاوت ها در یک منطقه لازم است کارهای بزرگ نیز انجام شود که این موضوع باعث انجام کارشناسی نشده امور و دوباره کاری می شود.
امسال نیز در همه مناطق تهران طرح جهادی اجرا می شود و هدف از آن اجرای کارهایی اعلام شده که می توان در یک هفته انجام داد تا تعداد پیام های ۱۳۷ علاوه بر پیگیری پیام های عقب افتاده کاهش یابد اما آنچه سال گذشته از اجرای طرح جهادی حاصل شد بالا رفتن درخواست های مردم از سامانه ۱۳۷ بود زیرا مردم با مشاهده خیل عظیم نیروهای شهرداری در محل زندگی خود هر مشکل مربوط یا نامربوط به شهرداری را به ۱۳۷ منتقل کردند که خود باعث مشکلاتی در مدیریت درخواست های مردم شد.
هر چند طرح جهادی علاوه بر معایبی که شمرده شد خوبی هایی نیز داشت که می توان از تغییر چهره برخی مناطق تهران یا پایین آمدن درخواست روکش آسفالت در خیابان های تهران و بالا بردن توان کاری شهرداری یاد کرد با این حال این نوع مدیریت درخواست های مردم از شهرداری و بهبود کیفیت خدمات در شهر نه تنها در دنیا سابقه یی ندارد بلکه اساساً با شعار مدیریت علمی مورد نظر شهرداری منافات دارد.
شهرداری به عنوان یک دستگاه خدماتی که اولین وظیفه آن حفظ و نگهداری شهر به عنوان محیط زندگی مردم است در حالی به اجرای طرح های جهادی و ضربتی روی آورده است که بنا بر نظر کارشناسان بازگرداندن روح زندگی به شهر دلمرده یی مانند تهران و کاستن از آسیب های اجتماعی و محیطی به واسطه توسعه نیازمند طراحی های بلند مدت است.
با اینکه طراحان طرح جهادی مدعی حل مشکلات یک منطقه در یک یا دو هفته نیستند با این حال به نظر می رسد که بسیاری از مناطق در ماه های نزدیک به اجرای طرح های جهادی با کم کردن از میزان تحرک خود به انتظار فرا رسیدن موج کمک و بودجه می مانند و این خود باعث رکود نسبی در فعالیت های مناطق شهرداری می شود.
علاوه بر این به علت تراکم بالای فعالیت در مناطق، اجرای بسیاری از طرح ها به شب موکول می شود که در نتیجه آن کارهایی مانند رنگ آمیزی جداول یا دیوارهای شهر به مشکلی افزون بر مشکلات دیگر تبدیل می شود.
گذشته از آنچه یاد شد به هر تقدیر عزم شهرداری برای کاستن از مشکلات شهری با توجه به خیل جمعیت ساکن در شهر و تمام کاستی های موجود ستودنی است ولی آنچه این موضوع را به بیراهه می برد انتظار نتایج فوری از اقدامات و کسب رضایت مردم در حداقل زمان ممکن است؛ گویی نارضایتی کوتاه مدت مردم برای به دست آوردن رضایت خاطر بلند مدت برای مسوولان شهرداری قابل پذیرش نیست.
طرح جهادی در صورتی می تواند مثمر ثمر باشد که مدت ها پیش از آن مناطق مختلف شهرداری با تمرکز بر مشکلات نواحی خود برنامه از پیش تعیین شده یی را بر اساس اولویت های کاری در نظر گرفته و اجرا کنند و در عین حال بازرسان و ناظران شهرداری نیز بر عملکرد پیمانکاران نظارت کافی داشته باشند تا امسال در اجرای طرح های جهادی شاهد کاستی و نارضایتی های سال گذشته نباشیم.

کوروش آریامنش

منبع : روزنامه اعتماد