رسانه ها و مدیریت شهری

عملکرد روزنامه ها نسبت به رویدادهای مدیریت شهری از یک سو منعکس کننده نیازها و تقاضاها و مطالبات مردم است و از دیگر سو عامل اطلاع رسانی فعالیت های انجام گرفته از سوی مسئولان عرضه مدیریت شهری است که باعث آگاهی مردم از این فعالیت ها، استفاده از خدمات ارائه شده و یا مشارکت در آنها می شود و در مجموع ارتباط مستقیمی با مقوله توسعه شهری و به تبع آن توسعه همه جانبه جوامع دارد.هدف اصلی نگارنده و پژوهشگر این تحقیق بررسی و شناخت رویکرد و میزان اقبال و توجه روزنامه های کثیرالانتشار در قبال رویدادهای مدیریت شهری است. این تحقیق در پی آن است که با توجه به ضرورت های جامعه ما از حیث توجه به مقوله مدیریت شهری و عمران و آبادی شهرها به مقایسه عملکرد روزنامه های کثیرالانتشار بپردازد و مشابهت ها و تفاوت های آنها را در این زمینه مشخص نماید.
بررسی همزمان دو گزینه قالب و شکل(Form) و محتوای (content) مطالب منتشر شده در روزنامه ها، رهگیری نگرشی و میزان اهتمام رسانه ای به موضوعات مدیریت شهری را بیش از پیش مبرهن می سازد.
در این تحقیق تلاش می شود تا ضمن تحلیل محتوای مطالب مدیریت شهری در روزنامه ها، تصویری کلان از چارچوب محتوایی آنها رسم گردد تا مشخص شود که روزنامه ها مهمترین قالب ها و شکل های خبری و محتوایی خود را در موضوع مدیریت شهری به چه مضامینی اختصاص داده اند و چگونه به آنها پرداخته اند.
جامعه آماری
در این تحقیق، تمامی مطالب مدیریت شهری ده روزنامه سراسری کشور(آفتاب یزد، اطلاعات، ایران، جام جم، جمهوری اسلامی، رسالت، شرق، کیهان، همبستگی و همشهری) که در سال ۱۳۸۳ به چاپ رسیده، مورد بررسی قرار می گیرند. واحدهای تحقیق در این بررسی، تمام مطالب مدیریت شهری روزنامه های ذکر شده است که روتیتر، تیتر اصلی و متن مطالب را شامل می شود.
یافته های تحقیق
در شش ماهه نخست سال ۱۳۸۳ در مجموع ۷۰۸ مطلب روزنامه ها با موضوع مدیریت شهری تبیین و بررسی شد. در این مدت، ۲/۳۴ درصد مجموع مطالب مدیریت شهری، در روزنامه همشهری به چاپ رسیده است که بالاترین مقدار در میان ده روزنامه مورد بررسی است. پس از همشهری به ترتیب روزنامه های اطلاعات با ۸/۱۳ درصد، رسالت با ۶/۱۱ درصد مطالب، جمهوری اسلامی با ۸/۸ درصد، کیهان با ۳/۷ درصد، ایران با ۹/۵ درصد، همبستگی با ۶/۵ درصد، جام جم با ۲/۵ درصد، آفتاب یزد با ۱/۵ درصد و شرق با ۵/۲ درصد مجموع مطالب را به موضوعات مدیریت شهری اختصاص دادند.
بررسی موضوعی مطالب مدیریت شهری
۵/۲۶ درصد مطالب مدیریت شهری در روزنامه ها به حمل و نقل و ترافیک درون شهری اختصاص دارد و این موضوع در این سال بیشترین درصد محتوای مطالب مدیریت شهری روزنامه ها را به خود اختصاص داده است. پس از حمل و نقل و ترافیک، فعالیت های فرهنگی، اجتماعی شهرداری ها با ۹/۸ درصد در رتبه دوم و مطالب با موضوع ساخت و ساز با ۱/۷ درصد، پسماندها با ۹/۵ درصد، تأسیسات و زیرساخت ها با ۸/۵ درصد، افتتاح طرح های عمرانی با ۶/۵ درصد، تغییر محل نمایشگاه تهران با ۲/۴ درصد، زیباسازی و مبلمان شهری با ۵/۳ درصد و بافت های فرسوده با ۱/۳ درصد به ترتیب در رده های دوم تا دهم قرار گرفته اند.
پس از اینها، موضوع های زیر به ترتیب قرار گرفته اند:
بودجه و اعتبارات با ۳ درصد، حوادث و سوانح غیرمترقبه با ۷/۲ درصد، مدیریت واحد شهری(اصل ۱۳۶) ۳/۲ درصد، مترو با ۳/۲ درصد، آلودگی هوا با ۲ درصد، امور حقوقی و قوانین با ۸/۱ درصد، منوریل و رویدادهای مربوط به بم هر کدام با ۵/۱ درصد، انتصاب و استعفا در شهرداری ها با ۱/۱ درصد، تراکم، اسکان غیررسمی(حاشینه نشینی) و تشکیلات شهرداری ها هر کدام با ۹/۰ درصد، آتش نشانی ها با ۷/۰ درصد، گورستان ها با ۶/۰ درصد، کاربرد فناوری اطلاعات با ۴/۰ درصد.
کشتارگاه ها و آموزش کارکنان شهرداری ها، دو مقوله ای بود که در روزنامه های مورد بررسی، هیچ مطلبی درخصوص آنها چاپ نشده است.
سبک مطالب
تعیین و بررسی سبک مطالب تولیدی در موضوع مدیریت شهری در روزنامه های مورد پژوهش از دیگر نکات قابل توجه بوده است.اخبار، سرمقاله، گزارش، مصاحبه و تلفن های مردمی از ارکان سبک های مطالب بررسی شده می باشد.در این مدت ۷۰ درصد مطالب مدیریت شهری روزنامه ها را اخبار تشکیل داده است. گزارش ۱/۱۳ درصد مجموع مطالب را شامل شده است، سرمقاله و یادداشت ۷ درصد و مصاحبه و میزگرد ۲/۳ درصد مطالب را تشکیل داده است. همچنین تلفن های مردم ۵/۳ درصد، جوابیه و پاسخ مسئولان ۲/۳ درصد و نامه های مردم ۱/۰ درصد مجموع مطالب مدیریت شهری را دربرگرفته است.
با توجه به موارد فوق می توان گفت که ده روزنامه مورد بررسی در این تحقیق در شش ماهه نخست سال ۱۳۸۳ بیشتر آنچه را که روی داده است، ارائه نموده اند و کمتر به تشریح و تفسیر رویدادهای مدیریت شهری از طریق نگارش سرمقاله و یادداشت و تفسیر و تحلیل و تهیه گزارش و انجام دادن مصاحبه و میزگرد پرداخته اند.
منبع خبر
در این میان، بررسی عمل وقوع رویداد و منبع مکان تولید مطلب نشان می دهد که ۷۸ درصد مطالب مدیریت شهری ده روزنامه مورد بررسی در شش ماهه نخست سال ۱۳۸۳ در تهران رخ داده است.
۱۱ درصد رویدادها در مراکز استان ها رخ داده، ۹ درصد رویدادها مربوط به سایر شهرهای کشور بوده است و ۲ درصد مطالب مربوط به رویدادهای مدیریت شهری خارج از کشور بوده است.
شخصیت های مطرح در تولید مطلب
شخصیت های مطرح در اخبار و منابع عمده تولید مطالب در عرصه مدیریت شهری در انواع سبک های تولید مطلب به طور خاص متوجه مسئولین و دست اندرکاران شهرداری تهران بوده و سازمان شهرداری های کشور به عنوان یک سازمان هدایتی و حمایتی که تمامی وظایف وزارت کشور در قبال شهرداری های کشور را برعهده دارد، در رتبه نهم قرار گرفت. شخصیت مطرح در ۲۷ درصد مطالب خبری روزنامه های مورد بررسی در شش ماهه نخست سال ۸۳ ، معاونان، مدیران و رؤسای سازمان های تابعه شهرداری تهران بوده اند که بیشترین مقدار در میان سایر شخصیت های مطرح در این پژوهش بوده است.
شهرداران مناطق تهران و اعضای شورای اسلامی شهر تهران هرکدام با ۱۵ درصد در رتبه دوم، شهرداری تهران با ۲/۱۳ درصد در رتبه چهارم و شهرداران سایر شهرهای کشور (به غیر از تهران) با ۷/۱۰ درصد در رتبه پنجم قرار گرفته اند. پس از اینها، به ترتیب شخصیت های زیر قرار گرفته اند:
کارشناسان و استادان دانشگاه با ۸/۴ درصد، مسئولان سازمان حفاظت محیط زیست با ۲/۳ درصد، معاونان و مدیران روسای سازمان های تابعه شهرداری های کشور (به غیر از تهران) با ۸/۲ درصد، مدیران وزارت کشور و سازمان شهرداری ها با ۷/۲ درصد، مسئولان وزارت مسکن و اعضای شورای شهر سایر شهرهای کشور (به غیر از تهران) هر کدام با ۱/۲ درصد، استانداران با ۹/۰ درصد، مسئولان نهادهای قضایی با ۷/۰ درصد، معاونان عمرانی استانداری ها با ۵/۰ درصد و نمایندگان مجلس با ۳/۰ درصد قرار گرفته اند.
نشانگاه مطالب
مطالب مندرجات جدول شماره ۶ در شش ماهه نخست سال ۱۳۸۳ در مجموع ۲/۳۲ درصد مطالب ده روزنامه مورد بررسی در این پژوهش دارای نشانگاه، یعنی شخصیت حقیقی و حقوقی مورد خطاب در مطلب، بوده و ۸/۶۶ درصد مطالب فاقد نشانگاه بوده است.
در این میان شهرداری تهران با ۵/۱۷ درصد در مجموع بیش از سایر شخصیت های حقوقی و حقیقی دارای نشانگاه مطالب بود و پس از آن به ترتیب سایر شهرداری های کشور با ۸/۴ درصد، وزارت کشور با ۴/۴ درصد، وزارت مسکن با ۷/۱ درصد، شورای شهر تهران با ۴/۱ درصد، سازمان شهرداری ها با ۳/۱ درصد، سازمان حفاظت محیط زیست با ۸/۰ درصد، استانداری ها با ۷/۰ درصد، مجلس با ۳/۰ درصد و نهادهای قضایی و سایر شوراهای شهر (به غیر از تهران) قرار گرفته اند. از میان مطالب چاپ شده در روزنامه های مورد بررسی در این تحقیق، تنها تیتر ۶/۱۱ درصد مطالب در صفحه نخست روزنامه ها هم درج شده است.بیشترین تیترها با ۸/۳۹ درصد در همشهری و پس از آن به ترتیب در ایران، رسالت و کیهان هرکدام با ۴/۱۳ درصد قرار گرفته است.
در پایان، نگارنده سطور مذکور تأکید می نماید که نقش و جایگاه بی نظیر اطلاع رسانی، تولید داده های مرتبط با عرصه حیات اجتماعی شهروندان، گردش اطلاعات و اخبار و بسترسازی ظرفیت های حضور و مشارکت شهروندان از یک سو و تحقق فرآیند پاسخگویی مسئولین شهری و از سوی دیگر از جمله شاخصه های تبلور و تجلی تعالی اجتماعی و شکل گیری اعتماد جمعی و عمومی به عنوان یک سرمایه اجتماعی خواهد بود. در این میان، پردازش قابل توجه رسانه های موجود کشور به موضوعات متعدد مدیریت شهری، شهر و شهروندی، مسئولیت پذیری و پاسخگویی مستمر مسئولین و مدیران شهری و آشنایی همزمان شهروندان به حقوق و وظایف شهری، رکن رکین کاهش معضلات و نارسایی های شهری و تأمین رضایت مندی شهروندان و افزایش قابلیت های توسعه گرایی در شهرها خواهد بود و انجام و تحقق همه موارد پیش گفته همانا داشتن یک رسانه ملی شهری و اختصاص یک شبکه تلویزیونی به موضوعات مهم مدیریت شهری می باشد.
ماشاءالله عباس زاده

منبع : روزنامه همشهری