سرنوشت آمریکا در بهشت تروریسم

نمایندگان دموكرات كنگره و مجلس نمایندگان با انتقاد صریح از «دونالد رامسفلد» وزیر دفاع به دلیل شكست در مهار خشونت ها خواستار كاهش تعداد نیروهای نظامی آمریكا در عراق كه ۱۳۵ هزار نفر برآورد می شوند، شده اند؛ خواستی كه هم از سوی رامسفلد و هم از جانب نخست وزیر عراق رد شده است. جعفری در نخستین سفر خود به آمریكا از تمایل دولت عراق به ترك نیروهای نظامی آمریكا اشاره كرد، ولی تعیین ضرب الاجل برای آن را به نفع تروریست ها دانست. رامسفلد نیز تعیین جدول زمانی برای كاهش تعداد نیروهای نظامی آمریكا در عراق را خطایی فاحش خواند. بر این اساس، هم دولت عراق و هم واشنگتن بر سر این مسأله متفق القولند كه جدول زمانی برای خروج نظامیان پنتاگون از عراق ارائه نشود. «جورج بوش» نیز استراتژی خود را غلبه بر اعضای رژیم سابق بعث و افراد مسلح ناشناس و تروریست های خارجی و جنایتكارانی عنوان كرد كه این خشونت ها را در عراق به وجود آورده اند. رئیس جمهوری ایالات متحده به نخست وزیر عراق اطمینان داد نیروهای آمریكایی تا زمانی كه لازم باشد، در عراق باقی خواهند ماند. اما روند خشونت های جاری در عراق از یك سو افكار عمومی را علیه نفس جنگ آمریكا و عراق بدگمان كرده و ۵۱ درصد از مردم آمریكا را به این باور رسانده كه حمله مارس ۲۰۰۳ به عراق اشتباه بوده است و از دیگر سو، فشارها را بر طراحان جنگ و مدافعان استمرار حضور نظامیان در عراق - به ویژه وزیر دفاع آمریكا- افزوده است. در این ارتباط، قرار است رامسفلد امروز (پنج شنبه) به سنا برود تا درباره خشونت های اخیر به نمایندگان گزارش دهد. روزنامه «ساندی تایمز» نیز از مذاكرات محرمانه آمریكا با فرماندهان چندین گروه شبه نظامی در عراق خبرداد كه از سوی رامسفلد تأیید شد.
آموزشگاه تروریسم
رویدادهای اخیر عراق می تواند به تعویق زمان بازگشت سربازان آمریكایی از عراق و همچنین پیچیده تر شدن ارزیابی ها از ماهیت شورشیان مسلح عراقی منجر شود. برخلاف پیش بینی های اولیه مبنی بر كاهش حجم حملات انتحاری و ناامنی ها با روی كار آمدن دولت عراق و انجام روند بازسازی ها، از آوریل ۲۰۰۵ كه دولت جدید تصدی امور را برعهده گرفت، بیش از یك هزار نفر كه بیشترشان عراقی بودند، كشته شدند. علاوه بر آن، با وجود اصرار مقامات آمریكایی مبنی بر حضور بلند مدت در عراق تا فروكش كردن نهایی خشونت ها، این دیدگاه در حال تقویت است كه نمی توان از طریق عملیات نظامی شورش ها را مهار كرد. لازمه بازگشت آرامش و ثبات به عراق، اتخاذ یك استراتژی وسیع تر شامل فعالیت های سیاسی و اقتصادی است و این امر احتمالاً سال ها زمان خواهد برد.
دیگر این كه این آغاز بازسازی ها نیست كه به پایان خشونت ها منجر می شود، بلكه پایان یافتن خشونت ها است كه سرمایه گذاران خارجی را به حضور در عراق و احیای روند بازسازی این كشور ترغیب می كند. در عین حال، هرگونه فراخوانی نیروها از عراق به منزله شكست واشنگتن در بازگرداندن آرامش به این كشور و نیز فرار از غرق شدن در باتلاق عراق تعبیر خواهد شد؛ امری كه از یك سو وجهه آمریكا در مجامع بین المللی را خدشه دار می كند و از سوی دیگر، دولت نوپای عراق را دچار بحران امنیتی خواهد كرد.
مقامات آمریكا در حالی از عدم ارائه برنامه زمانی خروج نظامیان این كشور از عراق سخن می گویند كه به گفته وزیر دفاع ایالات متحده، شورش های موجود می تواند تا یك دهه به طول بینجامد. به اعتقاد رامسفلد، شورش ها تا پنج یا شش و حتی ۱۰ الی ۱۲ سال آینده ادامه خواهد داشت. بنابراین نیروهای خارجی نه تنها نمی توانند این شورش ها را سركوب كنند، بلكه واشنگتن باید فضایی ایجاد كند تا مردم و نیروهای امنیتی عراق بر ناآرامی ها پیروز شوند.
چنین ارزیابی ای با تغییر ماهیت تروریست ها در عراق و نیز استراتژی بلند مدت آمریكا در این كشور و حتی منطقه خاورمیانه در پیوند است. از لحاظ ماهیت شورشگران، نظامیان آمریكا با دشمن خاموش در مبارزه اند. پیشتر بازماندگان رژیم بعث و محذوفان قدرت فعلی عراق، گروه القاعده به رهبری «ابومعصب زرقاوی» و برخی گروه های تندرو به عنوان طراحان حملات انتحاری معرفی می شدند. اما با گذر زمان، ماهیت این تروریست ها هم به علت فراملیتی بودن آن و هم تغییر شرایط ملی و منطقه ای عراق دستخوش تحول می شود.
چنین تحولی، استراتژی جبهه ضد تروریسم آمریكا را نیز تغییر خواهد داد. عراق به تدریج به خط مقدم نبرد تروریست ها و آمریكا بدل می شود و نبرد علیه تروریسم با حضور قدرتمند آمریكا در عراق صورت جدید خواهد یافت: اظهارات بوش مبنی بر این كه «جنگ عراق، جبهه مركزی جنگ علیه تروریسم است» و تأكید «دیك چنی» معاون رئیس جمهوری آمریكا دال بر این كه ممكن است این جنگ در تمام عمر ما ادامه یابد، نشانگر اولویت یافتن حضور نیروهای آمریكایی در عراق در روند نبرد علیه تروریسم است و هرگونه عقب نشینی مواضع واشنگتن، بر روند تهاجمی این كشور علیه گروه های تروریستی لطمه خواهد زد. علاوه بر آن، مهار شورش ها در عراق می تواند به عنوان فاز عملی جنگ علیه تروریست در كارنامه جمهوریخواهان برای انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۰۸ مورد بهره برداری قرار گیرد. چه این كه حضور نیروهای آمریكایی در عراق از محورهای مورد مناقشه دموكرات ها و جمهوریخواهان در انتخابات نوامبر ۲۰۰۴ آمریكا بود. دموكرات ها حمله یكجانبه آمریكا و انگلیس به عراق را موجب مخدوش شدن اعتبار بین المللی واشنگتن می دانند و همكاری با دیگر دولت ها در استقرار صلح و بازسازی در عراق را موجب ترمیم روابط آمریكا با متحدین و مؤتلفین اروپایی خود قلمداد می كنند. اما خروج نیروهای آمریكایی از عراق- آن هم همزمان با زبانه كشیدن مجدد شعله های ناآرامی و شورش - مبانی استدلال جمهوریخواهان را در انتخابات آینده متزلزل می كند و برگ برنده ای را از نامزد ۲۰۰۸ جمهوریخواهان خواهد ربود.
آنچه نقطه عزیمت استراتژیست های آمریكا در قبال مسأله عراق مورد تأكید قرار گرفته، این است كه نبرد پراكنده با تروریست ها كه در قالب گروه های فراملیتی و مدرن فعالیت می كنند، اثر بخش نبوده است و با تجمیع آنها در عراق خط نبرد مشتركی با این طیف از گروه ها خواهد یافت. روی دیگر سكه تحلیل فوق، گزارش محرمانه آژانس اطلاعات مركزی آمریكا (سیا) است كه عراق را آموزشگاه تروریسم خوانده و آورده است: عراق پایگاه اصلی تربیت و آموزش مبارزان و فعالیت آموزشی این نیروها در عراق است كه بسیار بیشتر از افغانستان كه محل رشد و نمو شبكه القاعده است، می باشد. افزون بر آن، به استناد گزارش سیا، شورشیان در عراق پس از طی مراحل آموزش به دیگر كشورها می روند و امنیت منطقه را متزلزل خواهند كرد. «پورتر جی گاس» رئیس سیا در این باره اعلام كرده است: گروه های شورشی در عراق، آموزش های لازم عملیات راه اندازی جنگ های خیابانی و عملیات تروریستی می بینند و سپس این كشور را ترك می كنند و آموخته هایشان را به شورشیان در خارج از كشور منتقل می كنند و رفته رفته سلول ها و شبكه های تروریستی چند ملیتی در كشورهای عربستان، اردن و سایر كشورها تشكیل می دهند.
در گزارش دیگری كه از سوی شورای اطلاعات ملی آمریكا منتشر شده، آمده است: طی ۱۵ سال آینده (تا سال ۲۰۲۰) گروه های افراطی در سراسر جهان كه به دنبال به كارگیری عناصر جدیدی برای انجام حملات تروریستی خود خواهند بود، جایگزین شبكه تروریستی القاعده خواهند شد. در این گزارش عنوان شده است كه بحران حاضر در عراق، این فرصت را فراهم خواهد كرد تا عناصر تروریستی جدیدی از نوع شبه نظامی برای انجام حملات تروریستی به كار گرفته شوند و به این ترتیب، به تدریج در سراسر جهان پخش و آرام آرام جایگزین شبكه تروریستی القاعده شوند. این گزارش همچنین به این نكته اشاره دارد كه در میان دیگر مناطق كه گروه های افراطی قابلیت گسترش و پخش شدن دارند، بروز بحران عراق و دیگر بحران ها و مناقشات احتمالی در آینده موجب آن خواهد شد تا زمینه جهت به كار گرفته شدن عناصر تروریستی و آموزش های گوناگون از جمله آموزش های فنی و مهارت های زبانی برای انجام كلاس های جدید از حملات تروریستی فراهم شود.
مؤسسه بین المللی مطالعات استراتژیك (ISS) نیز در گزارش دیگری اعلام كرد، درگیری در عراق انرژی و منابع القاعده و پیروانش را به صورت قابل توجهی متمركز و اتحاد جهانی علیه تروریست را تضعیف كرده است.
صادر كننده تروریسم
این واقعیت كه عراق به خط مقدم نبرد آمریكا علیه تروریست بدل شده، از سوی دموكرات ها به چالش طلبیده شده است. «ال گور» معاون «بیل كلینتون» رئیس جمهوری سابق آمریكا و نامزد دموكرات ها در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۰۰ در واكنش به اظهارات بوش مبنی بر این كه جنگ عراق، جبهه مركزی جنگ علیه تروریست است، گفت: این جنگ نه جبهه مركزی مبارزه با تروریست كه مركز عضوگیری و تجدید قوای تروریست ها است. به گفته وی پس از جنگ عراق، القاعده بیش از ۱۸ هزار تروریست بالقوه در سراسر دنیا دارد كه این جنگ پایگاه آنها را محكم تر می كند. مقامات عراقی و آمریكایی هم بر این باورند كه عراق نه تنهامحل صدور تروریست های آموزش دیده به نقاط مختلف كه محل جذب تروریست های ساكن در كشورهای همسایه است. آنان همچنان انگشت اتهام را به سوی همسایگان عراق دراز كرده اند و یگانه راه فروكش كردن شورش ها را اعمال كنترل های بیشتر از جانب همسایگان بغداد و عدم دخالت در امور داخلی عراق می دانند. بنا بر اعلام مقامات نظامی آمریكا، محل تغذیه مالی و فكری گروه های تروریستی در خارج از عراق است و آنان سرمنشأ جنگ علیه تروریست را در اقدامات پیشگیرانه و تهاجمی دولت های همسایه جست وجو می كنند. گرچه این باور نوعی فرافكنی به حساب می آید، اما واقعیت امر آن است كه هدف آتی گروه های تروریستی كشورهای منطقه خواهد بود و جبهه ای به جبهه های دیگر افزوده می شود.

سرگه بارسقیان

منبع : روزنامه ایران