مواد مخدر درد مشترک همه ملت‌ها

خوشبختانه یا بدبختانه قلب مواد مخدر جهان در بیخ گوش ایران می‌تپد.افغانستان؛کشوری که از زمان جدایی از ایران،در فقر و تباهی ناشی از دخالت‌های قدرت‌های بزرگ،دست و پا می‌زند و خواهی نخواهی،بلای خانمانسوز مواد مخدر آن کشور،گریبان ما را هم گرفته است.
ردپای باند‌های مافیایی از هنگامی در افغانستان آشکار گردید که نظام حکومتی و سیستم امنیتی آن به دلیل تهاجم اتحاد شوروی (سابق ) از هم گسیخت. این وضعیت زمینه و بستر فعالیت آزادانه باند‌های مافیایی را فراهم آورد. بر علاوه علاقمند شدن سازمان‌های جاسوسی کشور‌های دست اندر کار بحران افغانستان، برای تأمین منابع مالی جنگ به راه انداخته شده در این کشور، موجب وسعت نفوذ و تلاش باند‌های مافیایی گردید.
تداوم جنگ فرسایشی در افغانستان، دامنه مزارع کشت تریاک را در نواحی مختلف وسعت داد. اما به دلایلی چند مناطق جنوبی کشور که هم مرز با پاکستان می باشند مزارع تریاک افزایش چشم گیری نسبت به سایر مناطق داشته است. گرچه در این اواخر مقامات حکومتی سعی دارند که افکار عمومی را نسبت به کشت تریاک متوجه شمال کشور سازند؛ ولی پر واضح است که مزارع تریاک در نقاط شمالی به وسعت و مقدار جنوب نبوده است.
پول‌های سرشار و هنگفت بدست آمده از طریق کشت و قاچاق مواد مخدر به اندازه ای مسحور کننده بود که بزرگترین فرماندهان و سران قومی و محلی را جذب فعالیت‌های مافیایی نموده و ارتباط آنان را با شبکه‌های بین المللی برقرار ساخت. چنانچه هم اکنون اغلب شرکت‌های تجارتی در منطقه دبی به کسانی تعلق دارد که به صورت مستقیم طی سالهای متمادی با کشت و قاچاق مواد مخدر در ارتباط بوده اند. وضعیت آشفته، درگیریهای گروهی و فقدان حاکمیت مرکزی در دوران حکومت مجاهدین زمینه رشد و توسعه گروههای مافیایی را بیش از پیش مهیا گردانید . بابه حاکمیت رسیدن طالبان، اگر چه در سالهای ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۱ به دلیل فشار‌های بین المللی محدودیت‌های بر کشت مواد مخدر اعمال گردید، اما در کلیت آن سیر صعودی کشت و قاچاق مواد مخدر متوقف نشد.
پس از سقوط طالبان، با وجود حضور جامعه جهانی،بازار مواد مخدر به یکباره رونق شگرف پیداکرد. در این دوره علاوه بر عوامل و زمینه‌های قبلی، عوامل و زمینه‌های تازه نیز در رشد و رونق یابی بازار مواد مخدر نقش داشته است. به همین دلیل بسیاری از تحلیلگران داخلی و بین المللی بحران موجود در افغانستان را تنها در اختلافات سیاسی و ایدئولوژیکی ریشه یابی نمی نمایند؛ بلکه دست داشتن و ذی نفع بودن در حوزه نفوذ و منطقه کشت و قاچاق مواد مخدر از سوی عناصر شریک در قدرت موجب بر انگیختن رقابت و ستیزه جویی‌ها گردیده است. حتی رد پای برخی ازقدرت‌های بزرگ جهان را هم در آن می توان بدست آورد. چنانچه بسیاری از عزل و نصب‌ها، تغییر و تبدیل‌های مقامات ولایات و مرکز ارتباط به موضوع قاچاق مواد مخدر می گیرد.
در نگاه کلی جنگ، نبود امنیت و فقر عوامل اصلی و مهم پیدایش و رشد مواد مخدر در کشور دانسته می شود. اما با ریز نمودن این عوامل می توان فاکتور‌های متعدد داخلی و خارجی در پر رونق ساختن بازار مواد مخدر در افغانستان بر شمرد. پدیده جنگ و فروپاشی نظام سیاسی در گذشته، فقدان سیستم امنیتی در گذشته و حال، فقر و بیکاری روز افزون از دیر زمان تا حال، خشک سالی‌های ممتد، عدم ارائه کشت بدیل مناسب برای کشاورزان از سوی حکومت با توجه به فقر اقتصادی آنان، ضعف و ناتوانی حکومت در کنترل مناطق تحت نفوذ خود، فساد اداری و وابسته بودن بسیاری از قدرتمندان به باند‌های مافیایی مواد مخدر، نبود قانون شفاف در مبارزه با مواد مخدر و عدم قاطعیت در این راستا از سوی حکومت، عدم آگاهی مردم از زمینه‌های سوء و ناروای استفاده و فروش مواد مخدر بعنوان عوامل فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی، از جمله عوامل و زمینه‌های داخلی رشد مواد مخدردر افغانستان هستند.
اما عوامل خارجی در گسترش مواد مخدر عبارتند از: منفعت و سودی که از رهگذر آن نصیب شبکه‌های بین المللی باند‌های مواد مخدر می گردد، خصوصا که آمار معتادین در کشور‌های اروپایی روز به روز در حال افزایش است، نفوذ باند‌های متذکره در شبکه‌های قدرت و حکومت کشور‌های اروپایی، عدم مبارزه جدی جامعه جهانی در جهت محو یا کنترل مواد مخدر، حمایت از گروهها و افرادی که عضو و مرتبط با گروههای مافیایی مواد مخدر در افغانستان می باشند، هرچند احتمالا این حمایت به لحاظ مصلحت‌های سیاسی باشد؛ عدم هماهنگی و توافق نظر کشور‌های همسایه افغانستان در امر مبارزه با مواد مخدر، که در این راستا می توان گفت که پاکستان از وضعیت موجود در افغانستان به دلیل سودی که می برد احساس رضایت می نماید، ایران با همه کوشش‌هایی که در ایجاد مانع در جهت قاچاق مواد مخدر از مرز‌هایش نموده تاکنون موفق به متوقف کردن این روند نشده است، جمهوری‌های آسیای میانه نیز به دلیل فروپاشی سیستم امنیتی شان که در گذشته بیشتر متکی به سازمان جاسوسی شوروی سابق بود توانایی لازم را در مقابله با نفوذ و فعالیت باند‌های مافیایی ندارد. استقلال کشور‌های مذکورباعث گردیده که هر یک از آنان به راه خویش روان باشند. در نتیجه کشور‌های آسیای میانه نیز مسیر ترانزیت مناسب برای باند‌های مافیایی مواد مخدر محسوب می گردد.
بنا بر این تا زمانی که موضوع مواد مخدر به مثابه طاعون خطرناک در عصر حاضر از سوی همه کشور‌ها تلقی نشود و نسبت به محو آن یک عزم جدی بین المللی بوجود نیاید، اقدامات و تلاش‌های کشور‌های کوچک راه بجایی نخواهد برد؛ بلکه بازار فروش مواد مخدر را پر رونق تر خواهد ساخت. انتظار می رودکه بجای تجلیل‌های فرمایشی و نمایشی یک طرح جامع و واقع بینانه ارائه گردد و عزم جدی و قاطع و تعیین کننده در این راستا بکار گرفته شود.

منبع : روزنامه سیاست روز