کراک؛ افیونی خانمانسوز!

جایی در جنوب تهران با خانه‌هایی که به قوطی‌های برآمده کبریت شبیه هستند و کوچه‌هایی که آدم را یاد بازی مارپله و منچ روزهای کودکی می‌اندازد، دنبال خرابه‌ای می‌گردم که گویا محل تکاپوی چند جوان کراکی در این محله است.
پشت پیچ کوچه‌ای با نام عامری، وقتی چهل و پنج دقیقه‌ای از کوچه‌های تنگ و باریک مارپیچ گذشتی به یک فضای باز می‌رسی که محل پسمانده‌های ساختمانی است. سمت راست زمین یک گوشه از فضای پیش روی یک خانه نیمه‌ساز است که دیوارهایش کبره بسته است از دوده و سیاهی! معلوم است که سال‌های سال پیش به این مرحله از ساخت رسیده و به حال خود رها شده است. محل رعب‌آوری است و می‌تواند بالقوه مکان مناسبی برای انجام هر جرم و جنایتی باشد.
یک سیاهی پشت پنجره بدون قاب تکان می‌خورد، چیزی به نام در و پنجره در این محل، محلی از اعراب ندارد، فقط دیوارهای نیمه کاره هستند که سرپا مانده‌اند، وارد که می‌شوم دو جوان ۲۰ تا ۲۵ ساله را می‌بینم که مابین نخاله‌ها وول می‌خورند. این نخستین چیزی است که با نظر اول به چشم می‌آید، اما دقیق که می‌شوم رفتار و حرکات هیچ کدامشان عادی نیست. حرکات دست و پای آنان به حرکات آهسته در فیلم‌های خشن سینمایی شبیه است.
دست یکی از آنان از ناحیه آرنج به شکل غریبی کبود و باد کرده است و زردآبه‌ باریکی از آرنجش به سمت مچ دستش جاری و خشک شده و منظره فجیعی را رقم زده است که آدمی را به دلشوره می‌اندازد. تصور می‌کنم او به شکل اورژانسی به معالجه نیازمند است، اما عین خیالش هم نیست انگار که دستش را به کلی فراموش کرده باشد. دقیق که می‌شوم خون‌مردگی تا بالای بازویش کشیده شده است و به جایی ختم می‌شود که دیگر زیر آستین کوتاه لباسش پنهان می‌شود.
یک محقق اخیرا براساس نتایج یک پژوهش اعلام کرده بود بیش از ۳۰ درصد از معتادان کشور استفاده از سرنگ مشترک را تجربه کرده‌اند، نزدیک‌تر که می‌شوم آثار کبودی و تزریق مکرر روی سرتاسر دست هر دو معتاد مشهود است. خون‌مردگی و کبودی و تورم، قرمزی و عفونت و زدآبه‌ای روی سطح دست روان است و رنگ پریدگی مشهودی در چهره هر دو معتاد دیده می‌شود و آنها را به مردگان قبرستان‌های متروک شبیه کرده است.
● کراک و عفونت
گفته می‌شود بدن افراد معتاد به کراک پس از مدتی کرم می‌زند و مشکلات زیادی برای این افراد به همراه دارد. محل بافت بدن فرد کراکی در نقطه تزریق به دلیل استفاده دائم از سرنگ‌های آلوده، عفونی و بد بو شده و چون درمانی در نقطه عفونی انجام نمی‌شود، بافت بدن تحلیل رفته و عفونت و چرک سراسر بدن را فرا می‌گیرد.
دکتر “محمد اسماعیل علیپور” رئیس درمانگاه ترک اعتیاد تهران با اشاره به اینکه بافت عضلانی معتادان به “کراک” به مرور زمان تحلیل می‌رود، می‌گوید: به جهت ضعف سیستم دفاعی بدن در معتادان به “کراک”، عفونت‌هایی در محل تزریق ایجاد می‌شود که به تجمع حشرات در محل تزریق کمک می‌کند.
“علیپور” می‌افزاید: تجمع حشرات در محل تزریق، باعث تخم‌گذاری حشرات و ایجاد کرم در بدن معتادان به “کراک” ‌می‌شود.
دکتر “هومن نارنجیها” عضو هیئت علمی دانشگاه علوم بهزیستی و رئیس موسسه ترک اعتیاد “داریوش” در پاسخ به این سوال که “آیا این شایعه که فرد کراکی کرم می‌زند، واقعیت دارد؟ “گفت: محل بافت بدن فرد کراکی در نقطه تزریق به دلیل استفاده دائم از سرنگ‌های آلوده عفونی و بد بو شده و چون درمانی در نقطه عفونی انجام نمی‌شود، بافت بدن تحلیل رفته و عفونت و چرک سراسر بدن را فرا می‌گیرد.
از سوی دیگر “کراک” تولید شده در ایران عوارض زیادی دارد.
کراک تولید شده در کشورهای توسعه یافته از ترکیب گیاه کوکائین استخراج می‌شود و به مراتب از عوارض کمتری نسبت به کراک تولید شده در ایران برخوردار است.
کراک، در ایران غالبا در شرایط غیربهداشتی و آزمایشگاه‌های حاشیه‌ای تولید شده و با درصد ناخالصی بالا و از ترکیب هروئین و مواد توهم‌زا همراه است و به مراتب از کراک واقعی خطرناک‌تر و درصد وابستگی آن نیز بالاتر است.
● “کراک” چیست؟
در یکی دو سال گذشته نام ماده جدیدی در رسانه‌ها به میان آمده که “کریستال” یا “کراک”‌نام دارد. بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد این ماده همان هروئین است که به شکل خالص‌تر و بلور درآمده و در بازار خرید و فروش می‌شود. روش مصرف این نوع هروئین تدخین و دود کردن است.
این ماده فوق‌العاده اعتیادآور است و قدرت اعتیاد آوری آن از هروئین معمولی (که به صورت پودر است) تا چند برابر بیشتر است. از آنجا که کریستال شکل خالص‌تر هروئین است، لذا آثار آن همانند پودر هروئین ولی با شدت بیشتر است. شدت این حالت بستگی دارد که چه مقدار کریستال مصرف شود و با چه سرعتی این ماده به مغز برسد.
در واقع یکی از دلایل اعتیادآوری بسیار زیاد هروئین و کریستال این است که سریع به مغز می‌رسد.
بیشتر کسانی که کریستال مصرف می‌کنند در ابتدا احساس سرخوشی و نئشگی می‌کنند، همراه با این سرخوشی، بدن گرم‌تر و دهان خشک می‌شود و فرد در دست‌ها و پاهای خود احساس سنگینی می‌کند. در مواقعی نیز فرد مصرف‌کننده دچار حالت تهوع و استفراغ و بی‌قراری شدید می‌شود.
بعد از این حالات اولیه ممکن است تا چند ساعت، حالت سرگیجه پیش آید. در این وضعیت تمامی اعمال مغز تحت تاثیر آثار این ماده قرار می‌گیرد و دچار نابسامانی می‌شود. حرکات قلب کند شده و تنفس در مواردی آن چنان آهسته می‌شود که منجر به مرگ می‌شود.
● آغاز مصرف کراک و مصرف آن در ایران
هم اکنون عده‌ای سودجو و قاچاقچی موادمخدر به دلیل نفرت جوانان از حالات و علائم جسمی و روحی و روانی معتادان به هروئین و متعاقب آن کاهش تقاضا برای مصرف هروئین اقدام به تبلیغات گسترده‌ای در بین جوانان بویژه قشر مرفه جامعه نموده مبنی بر اینکه ماده مخدر جدید به نام کراک وارد بازار ایران شده و مورد قبول تمام جوانان دنیا به‌خصوص اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها است.
به همین دلیل شماری از جوانان که از موادمخدر سنتی قدیمی مثل تریاک، حشیش و شیره خسته شده بودند و این مواد را متعلق به قشر پایین جامعه قلمداد می‌کردند اقدام به خرید و مصرف این ماده مخدر که همان “هروئین فشرده” است و با نام مستعار “کراک” وارد بازار شده بود، نموده‌اند و این موضوع در همین مدت کوتاه آمار معتادان به هروئین را دوباره در ایران افزایش داده است.
اعتیاد به کراک عمدتا از مناطق شمال شهرنشین و مرفه آغاز می‌شود، زیرا قیمت کراک ۱۵ برابر بیشتر از قیمت هروئین مصرفی بازار است و عمده مصرف کنندگان این ماده بسیار خطرناک از میان جوانان اقشار مرفه و پردرآمد هستند.
اما همین جوانان، دیر یا زود و به علت لغزیدن به وادی تحقیر، تابلو می‌شوند و از آنجایی که علائم اعتیاد به کراک به سرعت به زوال و تحلیل جسمی می‌انجامد، عمدتا این افراد از سوی خانواده طرد شده و برای گذران زندگی به خرابه‌های جنوب و یا حاشیه شهر روی می‌آورند.
● نام‌های اغوا کننده برای هروئین
در چند سال گذشته به دلیل نفرت عمومی از هروئین و عوارض وحشتناک این ماده بر افراد مصرف‌کننده، سیستم مافیای قاچاق موادمخدر و کارتل‌های بزرگ بازاریابی نام‌های مهیج جذاب و اغوا کننده‌ای را برای هروئین انتخاب کرده که “شکار اژدها” و “غبار فرشته” از آن جمله‌اند. آخرین نام فریبنده این ماده را “کراک” گذاشته‌اند.
● شکل تازه‌ای از کراک
ورود روانگردان‌های جدیدی با مشتقات کراک و به شکل آدامس به کشور که با ترکیبات محرک و شادی‌آور وارد می‌شود، شکل تازه‌ای از پوشش گسترده موادخدر است که مبارزه با این شکل از مواد را سخت‌تر می‌کند.
دکتر “شاهین شادنیا” سم‌شناس و دبیر انجمن سم‌شناسی ایران در خصوص مصرف این نوع از روانگردان‌ها می‌گوید: این مواد در مراحل اولیه باعث ایجاد انرژی کاذب در فرد شده و حالت سرخوشی و شادی و افزایش احساسات را به فرد القاء می‌کند.
وی می‌افزاید: استعمال این مواد در لحظات نخستین درک موسیقی را افزایش داده، حس برقراری ارتباط با دیگران و اعتماد به‌نفس فرد را رو به تزاید می‌برد.
وی تصریح می‌کند: این اثرات در فرد معتاد بسیار کوتاه مدت و گذرا است زیرا فرد با مصرف این مواد باعث تخلیه یک‌سری واسطه‌های شیمیایی در مغز خود می‌شود و به دنبال این تخلیه، بیمار دچار حالت افسردگی، بی‌انگیزگی، دلسردی و کاهش اشتها و اختلال خواب می‌شود.
این سم‌شناس با استناد به پژوهش‌های انجام شده، می‌گوید: مصرف دوبار روانگردان منجر به ایجاد ضایعات مغزی خواهد شد که این ضایعات حتی با گذشت قریب به ۱۰ سال در فرد قابل درمان نیست.
“اعتیاد به روانگردان‌ها مابین قشر جوان به‌خصوص پسران بیشتر از دختران مشاهده شده است. مسمومیت با این مواد همچون مسمومیت با کوکائین بوده و در مسمومیت‌های شدید نیز منجر به مرگ بیمار می‌شود.”
تولید قرص‌های روانگردان که با هدف کسب لذت‌های آنی و کاهش درد و رنج عاطفی انجام می‌شود، به صورت قرص، کپسول، پودر و یا مایع تزریقی انجام می‌شود که مصرف کنندگان به علت به دست آوردن احساسات مثبت آنی که پس از مصرف به آ‌نان دست می‌دهد، به استعمال آن روی می‌آورند.
دکتر” محمداسماعیل علی‌پور” رئیس درمانگاه ترک اعتیاد تهران نیز در خصوص عوارض مختلف مصرف “کراک” گفت: مهمترین عارضه مصرف “کراک” ایجاد وابستگی زیاد در بیمار است و احتمال مرگ در افرادی که “کراک” ترزیق می‌کنند بسیار زیاد است.
● یک بار مصرف کراک، ‌اعتیاد آور است
مصرف کراک حتی برای یک‌بار استفاده اعتیادآور است و فیزیک فرد کراکی به سرعت درهم می‌ریزد. بافت‌ها آسیب‌پذیر شده و استخوان‌ها شکننده می‌شوند موهای بدن ریخته و اعضا و جوارح بدن به شدت تحلیل می‌یابد.
به گفته دکتر هومن نارنجیها ، کراک ماده مخدر بسیار خطرناکی است که حتی یک بار استعمال آن می‌تواند اعتیادآور باشد. این ماده ۱۳۰ برابر بیشتر از هروئین قدرت تخریب‌بر روی مغز انسان را دارد وباعث می‌شود بافت‌های عضلانی بدن بعد از چندین بار مصرف از یکدیگر گسسته شده وحالت پوسیدگی پیدا کنند. “هومن نارنجیها” که در این خصوص تحقیقات گسترده ای انجام داده است گفت: کراک یک ماده شیمیایی بسیار قوی است که قدرت تخریب کننده‌ای بر روح و روان افراد دارد.
وی با اشاره به این نکته که مصرف کراک به دلیل نداشتن بو و استفاده بسیار راحت روز به روز رو به افزایش است، افزود: کراک به گروه مواد شبه افیونی اختصاص دارد و قاچاقچیان در واقع ماده هروئین را که تا پیش از این مصرفش در کشور قبیح بود به شکلی نو به جوانان ارائه می‌کنند.
نارنجیها تصریح می‌کند: آمارها نشان می‌دهند مرگ ومیر ناشی از مصرف کراک به مراتب بیشتر از مرگ ومیر ناشی از مصرف مواد مخدر سنتی است.
این محقق ضمن هشدار به مسئولان کشور می‌افزاید: بعد از گذشت سال‌ها از ورود ماده هروئین به کشور تنها ۱۵ درصد ازمعتادان کشور مصرف کننده هروئین هستند این درحالی است که فقط دو سال از ورود کراک و مواد مخدر جدید در کشور می‌گذرد و اکنون بسیاری از این افراد به این قبیل مواد رو آورده‌اند.
● آثار بلندمدت مصرف کریستال و کراک
نخستین اثر مصرف مداوم کریستال یا کراک ، اعتیاد و وابستگی به آن است. اعتیاد نیز بیماری مزمن و عود کننده است که توام با اجبار درونی برای یافتن مواد و تغییر سلولی شیمیایی ومولکولی مغز است. کریستال در عین حال سبب به وجود آمدن تحمل و وابستگی جسمی بسیار شدید می‌شود که در نتیجه آن فرد زمان و انرژی بیشتری را صرف به دست آوردن این ماده می‌کند.
با بروز اعتیاد، هدف اصلی زندگی فرد مصرف کننده به دست آوردن و مصرف مواد مخدر خواهد بود در واقع کریستال یا کراک‌ به معنای واقعی کلمه سبب تغییرات بارز در مغز و رفتار می‌شود.
وقتی که وابستگی جسمی به کریستال یا کراک به وجود می‌آید بدن فرد به حضور این ماده در بدن عادت می‌کند به گونه‌ای که اگر مصرف آن به یک باره قطع شود علائم محرومیت‌ بروز می‌کند. این علائم معمولا چند ساعت پس از آخرین مصرف نمایان می‌شوند که شایع‌ترین آنها بی‌قراری ، درد استخوان و عضلات ، بی‌خوابی، اسهال ، استفراغ و حرکات غیر ارادی در پاها است.
تا مدت‌ها تصور بر این بود که وابستگی و اعتیاد جسمی، علائم محرومیت و تلاش فرد برای رهایی و کاهش این علائم، علت اصلی اعتیاد فرد است، اما هم اکنون روشن شده که این تنها دلیل نیست، چرا که در موارد متعددی ثابت شده که اشتیاق فرد برای مصرف دوباره و عود مصرف، می‌تواند هفته‌ها و ماه‌ها پس از بین رفتن علائم ترک به وجود آید.
همین نکته در مورد کریستال یا کراک هم صدق می‌کند. در واقع کریستال یا کراک همانند هروئین نه تنها “مغز” را به خود وابسته می‌کند ، بلکه با وابسته کردن روان فرد در وی، میلی دائمی برای مصرف مواد را پدید می‌آورد.
کریستال یا کراک باعث کاهش تنفس می‌شود. این عمل از طریق تغییراتی که در فعالیت سلولی- شیمیایی ساقه مغز به وجود می‌آید، رخ می‌دهد. ساقه مغز کنترل اعمال غیر ارادی بدن را به عهده دارد و باعث تغییرات سیستم لیمبیک می‌شود. این سیستم مسئول کنترل عواطف است و تحت تاثیر کریستال احساس لذت را افزایش می‌دهد و باعث می‌شود پیام درد از نخاع به مغز انتقال پیدا نکند.
● درمان دارویی
به علت غلظت بالای هروئین در این ماده و وابستگی شدیدتر، درمان در این گروه باید جدی‌تر گرفته شود. درمان و سم‌زدایی در مصارف کوتاه مدت بسیار موفق عمل می‌کند به شرط این که درمان کاهش وسوسه به صورت غیر دارویی و با استفاده از داروی “تالترکسون” به دقت پیگیری‌شود و در مواردی که مصرف چند نوع ماده مخدر وجود داشته، شکست‌های متعدد درمان مطرح شود و یا مصرف تزریقی وجود داشته باشد، درمان نگه دارنده با متادون یا درمان نگه دارنده با وپره نورفین زیر زبانی پیشنهاد شده است.

ف- اسحاقی

منبع : روزنامه رسالت