سلامت ایرانی‌‌ها چقدر برای دولت ارزش دارد؟

بسیاری بر این باورند كه سلامت را می باید از وزارت بهداشت مطالبه كرد، اما واقعیت این است كه سلامت پدیده ای است، حاصل مشاركت تمامی دستگاه های اجرایی و ستادی یك جامعه و بدین منظور نیز "دولت" ها مسوول نظام سلامت جامعه هستند.
اقتصادانان، سلامت را یك "كالای ملی" می دانند و هزینه های سلامت را سرمایه گذاری جامعه می دانند و اساساً آن را هزینه نمی پندارند زیرا اعتقاد بر این است كه در صورت بروز بیماری ، نیروی كار فاقد توان كاری شده و به درآمد ناخالص داخلی آسیب می رساند.
جامعه شناسان سلامت را "حق"ی چون نفس كشیدن برای جامعه می دانند و دولت ها را ملزم به پرداختن به این مولفه می دانند و سه وظیفه بزرگ بر دوش دولت ها می نهند" امنیت ،سلامت و آموزش جامعه.
سیاستمداران امروزین دنیا نیز سلامت را یك مولفه سیاسی- اجتماعی می دانند كه پرداختن به آن ، موجب آرامش روحی و امنیت روانی جامعه و ایجاد اعتماد میان توده مردم و دولت رفاه می شود.
اما سوالی كه در كشور ما همچنان مطرح است و پاسخ روشن و عملی بدان داده نشده و سر فصل سلامت را به چالش طلبیده است این است: هزینه سلامت را چه كسی باید بپردازد؟
● آیا در حوزه سلامت، جایگاهی برای "اقتصاد سلامت" وجود دارد؟
نگاهی به پرداخت هزینه های درمان توسط مردم از سال ۱۳۷۴ تا ۱۳۸۵ نشانگر رشد پرداختی مردم در هزینه های سلامت و كاهش سهم دولت در آن است و این درحالی است كه هم در قانون توسعه چهارم و هم در برنامه چشم انداز ۲۰ ساله تاكید قانون گذار بر كاهش سهم پرداختی مردم است . بر اساس قانون برنامه چهارم، فقط باید ۳۰در صد هزینه های سلامت از جیب مردم پرداخت شود و مابقی بر عهده دولت است ولی آمارها ، حاكی از معكوس شدن این معادله دارند به گونه ای كه در سال های موصوف،متاسفانه شاهد رشدی بالغ بر ۵۰ تا ۶۵ درصد در هزینه های مردم هستیم و حتی درباره پزشكان متخصص حدود ۷۱ در صد هزینه ، از جیب مردم پرداخت می شود!
بی مناسبت نیست اشاره كنیم كه یكی از شاخص های اندازه گیری "عدالت اجتماعی" كه هر ساله توسط سازمان ملل بررسی می شود، میزان پرداخت هزینه های سلامت توسط مردم است كه طی آن كشورها در این موضوع رتبه بندی می شوند و خبر بد اینكه كشور ما در این ارزشیابی نود و ششمین كشور جهان است.
به عنوان مثال پرداخت هزینه های سلامت توسط مردم در كشورهای حوزه خلیج فارس مانند عربستان، كویت، امارات و بحرین بسیار پایین تر از ایران است ، بدین معنی كه دولت های آنان ، تعهدات بیشتری در قبال سلامت مردمان خود متحمل می شوند .
جدول ها و اطلاعات پیوست ، بسیار گویاست .
● چرا اینگونه است؟
متاسفانه قیمت خدمات درمانی در ایران بر مبنای "سرانه تحمیل شده "تعیین می گردد كه این امر باعث می شود خدمات ، نه تنها قیمت واقعی خود را نداشته باشند بلكه بر مبنای قیمت تمام شده كالا نیز نباشند و عملاً در اجرا، بخش خصوصی از آن تبعیت نكند ؛ در بخش دولتی نیز به علت ارائه ارزان خدمات ،این تصور برای مردم ایجاد می شود كه خدمات ارزان قیمت دارا كیفیت مناسبی نمی باشد و همین موضوع باعث نارضایتی هر دو گروه ارائه كنندگان و دریافت كنندگان خدمات می شود و همچنین موجب رویكرد مردم به بخش خصوصی و افزایش هزینه هایی چون "زیر میزی" و هزینه های دیگر می شود.
البته باید توجه داشت كه این ، تنها یك قسمت ازمشكل سلامت در جامعه ماست و آموزش كیفی پزشكان، جلوگیری از مصرف بی رویه دارو، اجتناب از درخواست آزمایشات و حتی اعمال جراحی غیر ضروری، پوشش كامل اقشار آسیب پذیر و ... مسائل دیگری هستند كه پرداختن به انها مجالی فراخ تر می طلبد .
▪ مقایسه سهم مردم (پرداخت از جیب) در بخش سلامت در كشورهای مورد بررسی (به درصد)
ـ آمریكا ۱/۱۳
ـ انگلستان ۸/۱۰
ـ اسپانیا ۳/۲۳
ـ سوئد ۴/۱۳
ـ نروژ ۵/۱۵
ـ ژاپن ۳/۱۷
ـ هلند ۲/۳۶
ـ تایلند ۲۸
ـ فیلیپین ۳/۴۴
ـ مالزی ۳۱
ـ اندونزی ۱/۴۶
ـ پاكستان ۴/۷۰
ـ كویت ۴/۱۹
ـ عمان ۷/۸
ـ قطر ۳/۲۲
ـ سوریه ۶/۵۲
ـ عربستان سعودی۳/۶
ـ بحرین ۳/۲۴
ـ ایران ۴/۵۰
همان طور كه می بینید در این مقایسه ، وضع مردم ایران فقط از پاكستانی ها و سوری ها بهتر است!

*دكتر سید ابوالقاسم موسوی

منبع : عصر ایران