گاز ،یکه تاز قاتلان زمستانی

طی روزهای گذشته کاهش دما، استفاده از محیط های کوچک تر و وسایل گرمازا، افت فشار و قطعی گاز و عواملی از این دست باعث شده تا موارد مسمومیت با گاز مونواکسید کربن و فوت ناشی از آن نه تنها در تهران بلکه در سراسر کشور افزایش یابد. کارشناسان توصیه می کنند تا شهروندان جهت جلوگیری از گازگرفتگی هنگام استفاده از وسایل گازسوز و تهویه مناسب آنها تمامی نکات ایمنی در ارتباط با این وسایل را مد نظر قرار دهند.
با فرا رسیدن فصل سرما مردم متناسب با امکانات و شرایط زندگی خود سعی می کنند کمتر در معرض سردی و سرمای هوا قرار گیرند و محل سکونت و یا کار خود را با استفاده از وسایل گرم کننده گرم کنند. نفت و گاز و ذغال چوب مهمترین و عمدهترین سوخت هایی است که در نقاط مختلف کشوربرای گرمایش مورد استفاده قرار می گیرد ، هرچند که در برخی از مواقع نیز از وسایل گرماساز برقی استفاده می شود.وسایل گرما زا که عمدتا از سوخت های فسیلی استفاده می کنند اگرچه گرمابخش محیط زندگی هستند ولی عدم رعایت اصول و موازین ایمنی در کاربرد صحیح از آنها و همچنین بی احتیاطی خصوصا در روزهای اخیر که برودت هوا به اوج خود رسیده ، باعث بروز تلفات جانی و نگران کننده ای شده است .فقط در طول شنبه و یکشنبه گذشته درپنج حادثه ۱۰ نفر شامل هشت مرد و دو زن در اثر استنشاق گاز منواکسید کربن (co) جان خود را از دست دادهاند.
بر اساس آمارهای موجود در سازمان پزشکی قانونی کشور روزهای ۱۶ تا ۲۱ دی ، ۶۸ نفر بر اثر مسمومیت با گاز CO در سراسر کشور جان خود را از دست داده اند که ۱۰۱نفر از آنها مرد و ۲۵ نفر زن تشکیل هستند. از سوی دیگر آمار ارائه شده توسط اورژانس تهران حاکی از این امر است که از شروع برودت هوا در تهران ۲۴۵ مورد مسمومیت با مونواکسید کربن به اورژانس تهران گزارش شده و امداد گران اورژانس در محل حضور پیدا کرده اند همچنین طی روز های گذشته بیش از ۱۱۰ مورد مسمومیت با مونو اکسید کربن به اورژانس گزارش شده است که ۴۵ مورد آن به بیمارستان منتقل شده اند. از این تعداد ۱۳ مورد منجر به فوت شده ، ۱۱۲ مورد توسط امداد گران اورژانس به بیمارستان منتقل شده اند و ۸۱ مورد در محل درمان شده اند.
برخی کارشناسان معتقد هستند علت عمده ی افزایش ۳۰ درصدی آمار کشته شدگان از ابتدای برودت هوا در تهران ، کم یا قطع شدن فشار گاز شهری است. آنها معتقدند; با قطع شدن گاز شهری هنگام خواب و وصل مجدد آن در سیستم ها ی گرمایشی(به استثنای شوفا ژ و فن )، گاز شهری در فضا پخش شده و منجر به فوت افرادی که د رخواب هستند می شود. افزایش ۳۰ درصدی تلفات ناشی از گاز گرفتگی باعث شدت آتش نشانی اکیپ هایی را برای بازدید و بازرسی از وسایل گرمایشی و همچنین آموزش خانواده ها به منازل اعزام کند.بخاری نفتی و گازی ، آبگرمکن نفتی و گازی ، شومینه های گازی و یا هیزمی،چراغ های خوراک پزی ، و بخاری های نفتی دستی و. وسایل گرما زایی هستند که عمدتا مورد استفاده قرار می گیرند و در اثر سوختن ناقص مواد و گازها در این وسایل، گاز منواکسید کربن یا اکسید دو کربن ایجاد می شود که این گاز فوق العاده خطرناک، سمی و کشنده است. از این رو خواندن مطالب زیر به خانواده ها توصیه می شود.
● علائم و راه های تولید گاز منو کسید کربن
به گزارش روابط عمومی سازما ن آتش نشانی سوختن کامل زمانی انجام می شود که اکسیژن کافی وجود داشته باشد .
علی الاصول در دستگاههای گرم کننده هوای مورد نیاز باید خارج از محیط تامین شود و گاز های منتشره ناشی از سوختن مانند گاز کربنیک و منواکسید کربن باید در خارج از محیط تخلیه شود . در وسایل گرمازای دودکشدار در صورتیکه دودکش بدون نقص باشد عمل تهویه دود ( ورود اکسیژن لازم و تخلیه گازهای مصرفی ) به خوبی از طریق دودکش انجام می شود، اما در وسایل گرمازا با شعله رو باز و بدون دودکش این شرایط فراهم نیست بنا بر این وسایل اکسیژن لازم برای سوختن را از همان محیط می گیرد و طبعا گازهای مصرفی حاصل از سوختن را نیز به همان محیط برمی گرداند و متاسفانه با توجه به سرمای هوا شهروندان راههای تهویه هواکش پنجره ها و دریچه های کولر و درها را نیز می بندند و در نتیجه عمل تهویه هوا بدرستی انجام نمی شود و در اثر سوختن ناقص و وجود گازهای مضره خصوصا گاز CO در محیط در افراد مسمومیت ایجادمی شود که اصطلاحا به آن «گاز گرفتگی » می گویند و در اثر این مسمومیت افراد در اندک مدتی جان خود را از دست می دهند .
بسیاری از مردم تصور می کنند که پدیده «گازگرفتگی » و ایجادگازCO تنها در اثر سوختن ناقص ذغال چوب ایجاد می شود و برای همین بسیاری به این گاز کشنده نام «گاز کرسی » و یا ذغال داده اند در صورتی که همان طور که ذکر شد این گاز در اثر سوختن ناقص هر ماده سوختنی ممکن است ایجاد شود .
● مهمترین منابع تولید
▪ استفاده از وسایل گازسوز و بدون گرمایش بدون دودکش
▪ نقص در دودکش و نشت گاز به فضای مسکونی
▪ استفاده از وسایل خوراک پزی جهت گرمایش
▪ بکار گیری روشنایی گازی به مدت طولانی بخصوص در فضای بدون تهویه
▪ ضعف در دودکش شومینه
▪ معیوب بودن مشعل شوفا ژ
▪ آبگرمکن های دیواری و زمینی بویژه وقتی که دودکش مناسب ندارند
▪ اتومبیل روشن در پارکینگ
● علائم وجود گاز CO :
بهترین راه این است که ما شناخت نسبی و اولیه در مورد این گاز کشنده و چگونگی ایجاد آن داشته باشیم طبعا اگر شرایط بروز و ایجاد آن وجود نداشته باشد پدیده گاز گرفتگی و به دنبال آن مسمومیت و در نهایت مرگ نیز بروز نخواهد کرد .این گاز بسیار سمی ، بی رنگ ، و بی بو و بی طعم است و همین خصائص باعث آن شده که به آن قاتل نامرئی، قاتل پنهان ، مرگ خاموش ، آدمکش نامرئی و ... لقب دهند .
این گاز اگر چه سبک تر از هواست اما قابلیت انتشارش در محیط بسیار زیاد است و به همین دلیل در تمامی نقاط مثلا یک اتاق اعم از بالا و پایین به سرعت متراکم می شود و چون هموگلوبین خون میل ترکیبی فوق العاده ای با این گاز دارد به طوری که ۳۰۰ برابر میل ترکیبی با اکسیژن است وقتی این ترکیب صورت می گیرد اکسیژن دیگر به بافت ها نرسیده بنابراین سریعا باعث مسمومیت شده و سلسله عصبی فلج می شود و قدرت هرگونه اقدامی از مسموم سلب می شود و مسموم به نوعی به خواب و مرگ آرام تن در می دهد .
باید در نظر داشت که مسمومیت با گاز منوکسید کربن بدون تغییر در تعداد تنفس اتفاق افتاده و با علائم تهوع و سر درد همراه است.مهمترین عامل بروز این نوع حوادث غفلت و عدم آگاهی مردم است با اینکه بارها از سوی کارشناسان محترم سازمان در این خصوص هشدار داده شده است ظاهرا چون این قاتل پنهان غیر قابل حس و لمس و بی بو و بی رنگ است مردم کشنده بودن آنرا باور ندارند و به راحتی تسلیم و قربانی آن می شوند .اگر چنانچه کسی با گاز منوکسید کربن دچار گاز گرفتگی و مسمومیت شده باشد بایستی سریعا او را از محیط آلوده به این گاز خارج کرده و در تماس با هوای آزاد گذاشت و در مسمومیت های شدید بایستی به مصدوم تنفس مصنوعی داده شود و چنانچه مقدور باشد تنفس بااکسیژن بر تنفس با هوای آزاد ارجحیت دارد.
● و اما دیگر عوامل دیگر:
▪ عدم تهویه درست و مناسب محیط
▪ تخلیه کامل گازهای مضر و جایگزینی هوای تازه
▪ نقص فنی در و سایل گرمازا و نیم سوز بودن ذغال چوب
▪ نقص فنی در شبکه تهویه ( لوله کشی آبگرمکنها ، بخاری ها و شومینه ها و غیره )
● توصیه ها:
▪ توصیه می شود حتما از وسایل گرمازای استاندارد استفاده شود و قبل از استفاده از این وسایل توسط افراد متخصص بازبینی و سرویس شود .
▪ تحت هر شرایطی عمل تهویه هوا را تسهیل کنید به عنوان مثال دریچه های باز کولر عمل مناسبی جهت تهویه هواست .
▪ باز گذاشتن یک پنجره کوچک یا در به نحو مطمئن که بسته نشود راه حل مناسبی جهت تهویه هواست .
▪ هرگز از بخاری های دستی برای گرم کردن هوای حمام استفاده نشود چون محیط حمام ها کوچک است و اکسیژن محیط نیز در اثر بخار آب به سطوح بالا رانده می شود و در نهایت بر اثر سوختن ناقص و ایجاد گاز CO مسمومیت قطعی خواهد بود .
▪ در صورت استفاده از وسایل گرمازای دودکش دار حتما دودکش ها کاملا معاینه و بررسی شود. معمولا مسدود بودن دودکش های دیوار از عوامل مهم ایجاد مسمومیت و گازگرفتگی و به خطر افتادن جان افراد محسوب می گردد .
▪ دودکش های غیر ثابت ( غیر دیواری) حتما کنترل شود . این دودکش ها باید از مواد غیر قابل اشتعال و گالوانیزه ( زنگ نزن ) باشند و از مقاومت فیزیکی مناسبی برخوردار باشند .
▪ این نوع دودکش ها باید حتی الممکن کوتاه و مستقیم باشد و باید در حمل اتصالات کاملا محکم و غیر قابل نفوذ باشد .
▪ قدرت مکش دودکش ها هر چند وقت یک بار توسط سرویس کار و متخصص اهل فن بررسی شود .
▪ برای جلوگیری از برگشت دود و گاز های مضر به داخل دودکش و در نهایت به داخل محیط که معمولا بر اثر گرفتگی و یا وزش باد بوجود می آید باید دودکش ها دارای هواکش مخصوص باشد و کلاهک آنها حد اقل ۶۰ سانتیمتر از بلند ترین نقطه ساختمان بالاتر باشد .
▪ دودکش ها بویژه در نورد شومینه ها هر سال بررسی و از دوده تمیز شود .
▪ اتصالات دود کش ها و سر تاسر آن از هرگونه نقص و نشت گاز حفاظت شود .
▪ استفاده مشترک از دودکش بسیار خطرناک است و دودکش های فلزی باید در مسیر خود با بست های مخصوص محکم شده باشد به نحوی که از جدا شدن اتصالات جلوگیری شود .
▪ قطر دودکش طراحی آن ، مسیر عبور و باید با توجه به ظرفیت حرارتی محاسبه و اجرا شود.
▪ از وسایل پخت و پز برای گرمایش استفاده نشود.
▪ از کپسول های سفری ( پیک نیکی ) در فضای داخلی استفاده نشود .
▪ در فضای پارکینگ که بسته و فاقد تهویه است اتومبیل روشن نشود .
▪ نفوذ محصولات احتراق خودرو به فضای داخل مسکونی خطرناک بوده و باید مراقبت شود .
▪ در تبدیل سوخت مایع به گاز شهری حتما از سرویس کار ماهر و مجاز بهره گیری شود.
▪ هر وسیله گازسوز باید دارای یک دودکش استاندارد مجزا و مجهز به کلاهک باشد .
▪ در هنگام ساخت و ساز از ریختن مصالح به داخل دودکش و مسدود کردن آن مراقبت کنید.
▪ رنگ شعله آتش در وسایل گرمازا باید کاملا آبی باشد در غیر این صورت نقص در سیستم سوخترسانی و یا فتیله دستگاه وجود دارد و باید سریعا نقص را برطرف نمود.

منبع : روزنامه ابتکار