جشنواره ای تأثیرگذار

«هدف از برپایی جشنواره موسیقی فجر پدید آوردن فضایی برای ارائه دستاوردها و توانایی های موسیقی بوده است كه صرف نظر از میزان توفیق یا عدم توفیق در تحقق این هدف، تلاشی در خور ستایش و قابل احترام است. جشنواره امسال نیز در راستای جشنواره های پیشین برنامه ریزی شد. سعی كردیم در بیست و دومین جشنواره بین المللی موسیقی فجر به ماهیت و كیفیت موسیقایی گروه ها توجه خاصی داشته باشیم و این رویكرد از انتخاب دبیر جشنواره تا انتخاب گروه ها و حتی سالن های برنامه ها قابل ملاحظه است. به هر حال برپایی جشنواره بین المللی موسیقی فجر و سایر جشنواره های موسیقایی به جریان موسیقی كشور تأثیر می گذارد و این مسأله قابل انكار نیست.»
این حرف ها را «محمد حسین احمدی» مدیر كل دفتر موسیقی و شعر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، می زند و ادامه می دهد: «باید پذیرفت كه جامعه موسیقی نیز بخشی از جامعه ایرانی است كه تمامی مزایا و معایب مترتب بر جامعه در این بخش هم البته با شدت و ضعف قابل لمس است.»
حالا نزدیك به ۸ ماه از آمدن مدیر جدید دفتر موسیقی می گذرد و او در آستانه حركتش با برگزاری بیست و دومین جشنواره موسیقی فجر روبرو شده است، پس سعی می كند در طول این چند ماه به برگزاری جشنواره ای با كیفیت و به قول دبیر جشنواره امسال «آبرومند» فكر كند. «كامبیز روشن روان» موسیقیدانی كه در طول این سالها، قابلیت های خود را همزمان در دو عرصه موسیقی و مدیریت موسیقی ثابت كرده است، به عنوان دبیر جشنواره منصوب می شود. او كه به تازگی از حجم وسیع فعالیت هایش در بخش اجرایی خانه موسیقی كاسته است، تمام هم و غمش را روی برگزاری جشنواره بیست و دوم موسیقی فجر گذاشت.
در این شرایط «محمد حسین ایمانی خوشخو» معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم درباره جشنواره ای كه در شرایطی سخت از نظر تغییر مدیریت، پرداخت بدهی های سال های قبل و... شاهد تلاش های شبانه روزی است، می گوید: «به نظرمن كیفیت جشنواره از لحاظ حضور گروههای شناخته شده، توجه به همه بخشهای موسیقی از جمله نواحی، جوان، بانوان و همچنین ارائه آثار تحقیقی و علمی، یك رشد كیفی را داشته است. همچنین به لحاظ كمی هم نسبت به سال گذشته كه در ۳ سالن برگزار شد، این رشد قابل محسوس است. به طور كلی جشنواره ملی و بین المللی محلی است كه می تواند جریان های آن رشته هنری را از حالت عادی بودن تبدیل به یك جریان سازنده و تأثیرگذار كند.
ما در طول سال انواع موسیقی، تولیدات آثار موسیقایی و اجراهای گروه هایی را در داخل و خارج از كشور داریم اما همه این اتفاقات در یك جایی به نام جشنواره محك می خورد. در این جشنواره كسانی كه موسیقی را دنبال می كنند، می آیند و یك آیینه ای را از جریان معمول موسیقی كشور می بینند.در این آیینه الگوهایی معرفی می شود و در ادامه حركت موسیقی، برای سال های بعد، این آیینه جشنواره تأثیرگذار و آموزنده خواهد شد.»
چند روز پیش بیست و دومین جشنواره هم تمام شد. در این گزارش سعی شده كه به مهم ترین جریان ها یا قول سینمایی ها به «نقطه عطف»های جشنواره امسال در بخش های مختلف پرداخته شود.
‌● سال پیامبر اعظم(ص)
سوئیت سمفونی «رسول عشق و امید»: اجرای این اثر چند ماه قبل در معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی پیشنهاد و طراحی شده بود كه اركستر ارمنستان به رهبری لوریس چكناواریان این سوئیت سمفونی را با نام«رسول عشق و امید» به مناسبت سال پیامبراعظم (ص) در تالار وحدت اجرا كرد. ۱۹ قطعه موسیقی مذهبی از شش آهنگساز به روی صحنه رفت و در این اجرا علاوه بر ۶۱ نوازنده از ارمنستان كه سازهای بادی، كوبه ای و زهی را می نواختند، گروه كر نوری با ۳۶ عضو اركستر را همراهی كردند.
این سمفونی كه توسط سید مهدی شجاعی طراحی ونوشته شده است، موسیقی آن با رهبری لوریس چكناواریان مراحل مختلف تولد و مبعث پیامبر(ص)، فتح مكه، حجهٔ الوداع، رحلت رسول اكرم (ص)، عاشورا، زمان ظهور عینی وموعود را با تلفیق موسیقی، نمایش و كلام روایت می كند. این سمفونی شامل قطعات «هاله لویا» ساخته هندل، «آوه ماریا» ساخته «باخ - گونو»، «دیزیره» و «لاكریموزا» ساخته های «موتزارت»، «ولادت حضرت محمد (ص)» ساخته چكناواریان، سه قطعه محمد رسول الله (ص) از «موریس ژار»، «پیوند حضرت علی (ع) و حضرت زهرا(س) »، «عید سعید غدیر»، «رحلت پیامبر(ص)»، «محمد رسول الله»، «جنگ ها» ، «عاشورا»، «پس از عاشورا با اسیران»، «دعا به درگاه خدا»، « در انتظار فرج» از ساخته های چكناواریان و امام علی (ع) ساخته فرهاد فخرالدینی به اجرا در آمد.
ژاله صادقیان و داریوش كاردان نیز روایت كننده «رسول عشق وامید»در بین اجرای قطعات اركستر بودند. رهبری گروه كر نوری این اركستر نیز علیرضا شفقی نژاد بود كه از سال ۱۳۸۰ به عنوان رهبر اركستر، گروه كر بزرگ وآهنگساز استاد محمد نوری برگزیده شده است. تالار وحدت یكی از شلوغ ترین و پر مخاطب ترین اجراهای جشنواره ای خود را در شب اجرای چكناواریان انجام داد.
ازدحام به اندازه ای بود كه علاوه بر پر شدن تمام صندلی های همكف، بالكن های سوم تالار وحدت نیز جمعیت زیادی را در خود جای داده بودند. بر اساس برنامه ریزی، این اثر موسیقایی قرار است در چند كشور مختلف جهان به اجرا در بیاید. مصطفی كمال پورتراب، تئوریسین موسیقی درباره اجرای این برنامه گفت: مدیریت كارآمد لوریس چكناواریان را یكی از مهم ترین نقاط قوت این كار می دانم و به آن نمره عالی می دهم. مدیریت این اثر كه شامل انتخاب و تنظیم قطعات، انتخاب افراد برای دكلمه متن و كلام و نظم بخشیدن به آنها است، به خوبی انجام شده و این نتیجه تجربیات پر بار گذشته چكناواریان است.
وی سمفونی رسول عشق و امید را شاهكاری خواند كه در ایران سابقه ندارد و گفت: موسیقی این اثر كه حالت شرقی و ایرانی دارد و متناسب با كلام ساخته و انتخاب شده است در روح مردم ایران اثر مطلوبی دارد و مخاطبان با شنیدن این اثر به سمت و سوی ایده های اسلامی سوق پیدا می كنند.
● سمفونی پیامبر (ص)
اركستر سمفونیك تهران به رهبری نادر مشایخی در آخرین روزهای جشنواره بیست و دوم، برای نخستین بار سمفونی پیامبر اكرم (ص) ساخته شاهین فرهت را اجرا كرد. سمفونی پیامبر اعظم (ص) همانند دیگر سمفونی های فرهت چهار قسمتی بود، در بخش اول این سمفونی كه باقدرت آغاز می شود، شخصیت و زندگی حضرت رسول (ص) توصیف می شود، دربخش دوم تفكرات ایشان و دعوت از مردم برای گرایش به دین اسلام مطرح شده و در قسمت های سوم و چهارم نیز كه همراه با شعر است به زندگی حماسی پیامبر (ص) و پیروزی های ایشان پرداخته می شود. اجرای این سمفونی در بخش سوم همراه با دكلمه و خوانندگی علی تفرشی بود.
در زمان اجرای این برنامه دبیر جشنواره، جمعی از موسیقیدانان برجسته ایران و آهنگساز اثر حاضر بودند.
شاهین فرهت پس از حضور در اجرای قطعه اش توسط اركستر سمفونیك گفت: از اجرای سمفونی پیامبر اكرم (ص) كه توسط اركستر سمفونیك تهران در تالار وحدت انجام شد، استقبال خوبی شد اما اركستر زمان كافی برای تمرین نداشته است. این اثر ۴۵ دقیقه ای به حداقل سه ماه تمرین نیاز دارد و كار بسیار مشكلی است و البته اركستر سمفونیك تهران سعی خودش را انجام داد.
● یادی از تجویدی
در سومین روز از برپایی بیست و دومین جشنواره بین المللی موسیقی فجر، اركستر موسیقی ملی در میان استقبال مخاطبان نخستین اجرای جشنواره ای خود را با گروه كامل به روی صحنه برد. در این برنامه در بخش اول آهنگ «گیسو» ساخته فریدون حافظی با تنظیم فخرالدینی، «توشه عمر» ساخته مهدی مفتاح با تنظیم شهرام توكلی و شعر رحیم معینی كرمانشاهی، «كبوتر» ساخته حسام السلطنه با تنظیم بهرنگ آزاده و شعر ملك الشعرای بهار، «شور افكن» ساخته علی اكبر قربانی، «جدایی» ساخته علی تجویدی با تنظیم بهرنگ آزاده و شعر رحیم معینی كرمانشاهی، «پرتو شمع» ساخته میلاد عمرانلو و شعر فریدون مشیری با آواز علیرضاقربانی به اجرا درآمدند.
در بخش دوم اجرای اركستر ملی، رنگ چهارگاه ساخته فرهاد فخرالدینی، «حق ناشناس» ساخته و تنظیم علی تجویدی با شعری از بیژن ترقی، «با صفا شو» ساخته مرتضی محجوبی با تنظیم مازیار حیدری و شعری از نواب صفا و «عجب می گذرد» ساخته شهرام توكلی با شعری از حكیم عمر خیام نواخته شدند. قبل از اجرای قطعه «جدایی» از ساخته های «علی تجویدی» كه بر اساس شعری از «معینی كرمانشاهی» است، «فخرالدینی» با زنده كردن یاد «تجویدی»گفت: ما در این اجرا دو قطعه «جدایی» و «حق ناشناس» را كه از ساخته های «تجویدی» است اجرا می كنیم اما با توجه به این كه همسر ایشان در این برنامه حضور دارند به یاد «علی تجویدی» این قطعات را اجرا می كنیم.
اركستر ملی در نهایت، قطعه«مرغ سحر»را اجرا كرد اما باز هم مخاطبان راضی به اتمام كنسرت نبودند و از«فخرالدینی»خواستند تا قطعه «ای ایران»را اجرا كنند. این رهبر اركستر نیز با آغوشی باز این علاقه مندی مردم به موسیقی ایرانی را پذیرفت و گروه این قطعه را اجرا كردند. سرانجام اركستر موسیقی ملی با اجرای قطعه ای بی كلام به همراه تكنوازی ویلن یكی از نوازندگان اركستر برنامه خود را به اتمام رساند.
«فرهاد فخر الدینی»، رهبر اركستر موسیقی ملی با بیان این مطلب در حاشیه اجرای اركستر موسیقی ملی در بیست و دومین جشنواره بین المللی موسیقی فجر گفت: این اركستر هرچند فراز و نشیب های زیادی را داشته، اما از لحظه آغاز به كار این اركستر سال ۱۳۷۷ تاكنون تجربیات گوناگونی را پشت سر گذاشته و آثار زیادی را روی صحنه اجرا كرده است. فخر الدینی با این اشاره كه امروز شاهد آن هستیم كه این اركستر بیش از ۱۵۰ قطعه را به نحوی اجرا كرده كه می تواند با مختصر تمرینی دوباره آنها را اجرا كند، افزود: اجرای صحنه به مراتب سخت تر از اجرای ضبط است و اركستر ملی می تواند از بین ۲۰۰ قطعه ای كه تاكنون فراهم دیده، ۱۵۰ قطعه را به راحتی اجرا كند. این موسیقیدان درباره آهنگسازی برای اركستر موسیقی ملی گفت: ما باید قطعات مان را خودمان بسازیم و اجرا كنیم این درست مانند زمانی است كه بخواهیم جاده ای را بسازیم و سپس در آن حركت كنیم خوشبختانه در این بخش اركستر ملی همواره فعال و پر بار بوده است.
امروز شاهد آن هستیم كه رپرتوارمان بسیار خوب شده است و مطمئن هستیم كه بهتر از این هم می شود اكنون قطعات بی شماری خلق شده كه هنوز اجرا نشده است. فخر الدینی درباره تربیت رهبر برای اركستر موسیقی ملی خاطرنشان كرد: رهبری اركستر ملی نیاز به تخصص خاص دارد. برای مثال زمانی كه اركستر موسیقی گل ها شكل گرفت، اگر «هربرت فن كاریان»، رهبر این اركستر شد و مرحوم «خالقی»، رهبر اركستر فیلارمونیك نه اركستر گل ها اركستر می شد نه اركستر فیلارمونیك همانی می شد كه امروز می شناسیم.
موسیقی ایرانی به رهبری نیاز دارد كه هم موسیقی ایرانی را بشناسد و هم اصول جهانی موسیقی را بداند زمانی كه از من خواسته شد تا رهبری این اركستر را به عهده بگیریم تجربه زیادی نداشتیم، اما این تجربه به مرور زمان حاصل شد و بعد از این هم همان كسانی كه امروز با اركستر همكاری می كنند رهبری آن را به عهده می گیرند. به هر حال ما در سه شب به خوانندگی «علیرضا قربانی» اجرای موفقی را داشتیم.
فخرالدینی همیشه سعی كرده است در تمام برنامه هایش ردی از فضای موسیقی دهه های ۳۰ و ۴۰ بر جای بگذارد.
در اجراهای اخیر این اركستر هم با آهنگ هایی از جمله مفتاح، حسام السلطنه، علی تجویدی و مرتضی محجوبی سعی در احیای فضای نوستالژیك گذشته داشت كه با استقبال روبرو شد.
● اركستر زهی پارسیان
اركستر زهی پارسیان به سرپرستی«مازیار ظهیرالدینی» در نخستین روز از جشنواره موسیقی فجر در سالن رودكی به اجرای برنامه پرداختند. دومین اجرا در سالن رودكی در نخستین روز از بیست و دومین جشنواره موسیقی فجر به اجرای گروه پارسیان اختصاص داشت.این گروه متشكل از نوازندگانی چون «سهراب برهمندی»: ویولا، «آیدین احمدی نژاد» و «نگار نوراد»: ویولنسل، «پورنگ پورشیرازی»: كنترباس، «نیما زاهدی»، «علی جعفری پویان» و «تینا جامه گرمی»، «مازیار ظهیرالدینی»، «محمدرضا كریمی»: ویولن و «میثم مروستی»: ویولا به اجرای قطعاتی چون آداجیو فوگ از«مهران روحانی»، مالامبو از «خوزه براگاتو»، برناد،۲ اپوس ۶۳ از «فولكمن»و پنج قسمت از سوئیت گایانه از «آرام خاچاطوریان» پرداختند كه قطعه «مهران روحانی» از جمله قطعاتی بود كه گروه پارسیان در كنسرت خود در نیاوران نیز اجرا كرده بودند. این گروه كه جزو فعال ترین گروه های موسیقی كلاسیك در ایران به شمار می رود، پیش از این اجرا و در نیمه آبان نیز كنسرتی با عنوان نی نوا در كاخ نیاوران برگزار كرده بود. بررسی فهرست آثاری كه در این اجرا نواخته شد نشان دهنده تغییراتی در رپرتوار گروه زهی پارسیان است كه شاید بتوان آن را به تأثیر كنسرت نی نوا (اجرای آثار آهنگسازان ایرانی) نسبت داد.نكته قابل توجه در این اجرا حضور آهنگساز ایرانی (مهران روحانی) در هنگام اجرای اثر بود. وی كه به دلیل عدم حضور در كشور در زمان كنسرت نی نوا نتوانسته بود نخستین اجرای قطعه ایرانی را پس از ۱۴ سال بشنود، از این كه این قطعه با این كیفیت اجرا شده است، ابراز خوشنودی كرد. وی با اشاره به صدادهی و اجرای درست قطعه خود، اجرای گروه زهی پارسیان را مانند بیشتر اجراها ی پیشین بسیار دقیق و تمرین شده عنوان كرد.
● گروه كر دفتر موسیقی
گروه كر دفتر موسیقی روز جمعه پانزده دی ماه در سالن رودكی به اجرای برنامه پرداخت. این نخستین برنامه گروه كر بود كه پس از انتصاب «رازمیك اوهانیان» به عنوان رهبری این گروه از سه ماه پیش تاكنون، به روی صحنه رفته است. در این برنامه گروه كر به اجرای قطعات فولكلور (محلی) با نام های ماه بانو، توبیو، و نینای و بینا با تنظیم شادروان سرگئی آقاجانیان، قطعات كلاسیك آوه ماریا، پانیس آنجلیكوس و سرودهای پیروزی و آزادی پرداختند. تكخوانی قطعات پیروزی، پانیس آنجلیكوس و آوه ماریا به ترتیب توسط محمد رضا صادقی، فرشاد فولادوند و محمد رضا قره تپه انجام گرفت. مدیریت این گروه به عهده حجت الله حسنی است و پیانیست گروه شهرام اسلامی است.
● موسیقی مدرن ایرانی
در جشنواره بیست و دوم، قطعاتی از موسیقی مدرن ایرانی از ساخته های «علیرضا مشایخی» به صحنه رفت. قطعه «داستان كوتاه» با تك نوازی فریماه قوام صدری و با همكاری اركستر موسیقی پارس برای نخستین بار به رهبری احسان خطیبی در جشنواره موسیقی فجر اجرا شد. «سمفونیتا» قطعه دیگری از آثار چند فرهنگی مشایخی است، «سونات ۸۲» قطعه ای به مناسبت سالگرد ده سالگی اركستر موسیقی نو است كه در سال ۸۲ ساخت و همچنین «كاكتوس سفید» پایان بخش قطعات اركسترموسیقی نو در قسمت گروه نوازی بود. همچنین اجرای شش قطعه از ۳۰ قطعه «نقطه ها» اثر علیرضا مشایخی با تكنوازی پیانو و ویولنسل صنم قرچه داغی از جمله قطعات اجرا شده در این برنامه بود. در اجرایی كه در تالار رودكی برگزار شد، چنگ زرین جشنواره فجر به فریماه قوام صدری پیانیست این گروه اهدا شد.
كامبیز روشن روان، دبیر جشنواره پس از اجرای اركستر درباره اركستر موسیقی نو گفت: كار اركستر موسیقی نو در كشورمان بی نظیر است و كمتر می توان این نوع موسیقی را دید. موسیقی نو حرف زیادی برای گفتن دارد و كسانی كه در این زمینه فعالیت می كنند نگاهشان به آینده و متفاوت از سایر موسیقیدان ها است. روشن روان با بیان این كه فعالیت در این زمینه با وجود مشكلات زیادی كه وجود دارد مستلزم تلاش بسیار است، از اقدام های علیرضا مشایخی در عرصه موسیقی نو قدردانی كرد و چنگ زرین را به فریماه قوام صدری به عنوان هنرمندی كه در زمینه موسیقی نو تلاش بسیاری كرده است اهدا كرد.
«علیرضا مشایخی» رهبر اركستر موسیقی نو درباره جشنواره موسیقی فجر گفت: جشنواره موسیقی فجر فرصتی است برای ارزیابی آثار حاضر در مهمترین رویداد فرهنگی سال در جشنواره موسیقی كه به نظر من علاوه بر در نظر گرفتن این جنبه باید فرصتی مغتنم برای كشف استعداد جوان در عرصه های مختلف موسیقی باشد.
● گروه شمس و اركستر فیلارمونیك اوكراین
كنسرت تلفیقی گروه شمس با اركستر فیلارمونیك اوكراین در جدول برنامه های جشنواره بیست و دوم موسیقی فجر گنجانده شده بود و در ردیفی جداگانه در جدول برنامه ها در سالن وزارت كشور به صحنه رفت.
در این كنسرت تلفیقی بیش از ۳ هزار نفر در تالار كشور حضور داشتند و این برنامه را می توان یكی از بهترین اجراهای این جشنواره بخصوص در بحث جذب مخاطب دانست، زیرا برای بسیاری از مخاطبان تلفیق سازهای سنتی و كلاسیك جالب بود. اگرچه اركستر فیلارمونیك به جز قطعه «شهرزاد»، بیشتر نت های هارمونیك را می نواخت، اما به كارگیری سازهایی همچون آلتو، ویلن سل، كنترباس، ابوا وفلوت در كنارتار وتنبور و سازهای كوبه ای ایرانی قطعات را دلنشین تر ساخته بود. علاوه بر تأخیر یك ساعته در آغاز برنامه كه موجب شد بخشی از حاضران تا انتهای برنامه حضور نداشته باشند، تكنوازی های تار، كمانچه و تنبور به وسیله گروه شمس برنامه را طولانی كرده بود.
این برنامه در دو شب پیاپی، با «موسیقی تنبور» ساخته «كیخسرو پورناظری» آغاز شد وبا قطعه راز كه توسط «گنچارو آناتولی» تنظیم شده بود، ادامه پیدا كرد. یكی از بخش های جالب توجه این برنامه همنوازی سازهای كوبه ای بود كه در فاصله قطعات «نیمه شبان» و «تا عاشقی» به اجرا درآمد. هنرمند میهمان این اركستر «روبین واسی» نوازنده سازهای «واتردرام» ، «پنداریك» ، «مالكاس كوزه» و «هژار زهاوی» كه به طور معمول در اركسترهای ایرانی چندان مورد استفاده قرار نمی گیرد، در كنار ۳ ساز كوبه ای ایرانی به هنرنمایی پرداخت.
در بخش دوم «مگذار و مگذار» با آهنگ كیخسرو پورناظری، تنظیم تهمورث پورناظری و شعر یدالله عاطفی و «نوای عشق» با آهنگسازی و تنظیم تهمورث پورناظری وشعر یدالله بهزاد كرمانشاهی به اجرا درآمد كه مورد تشویق بسیار حاضران قرار گرفت. پس از این اجرا یك قطعه براساس سمفونی «شهرزاد» اثر «ریمكسی كورساكوف»، با تنظیم تهمورث پورناظری و گنچارو آناتولی و شعر محمدرضا فتاحی اجرا شد كه در این بخش حاضران توانستند صدای سازهای كلاسیك اوكراینی را بیشتر بشنوند. قطعه «پنهان چو دل» با تنظیم سهراب پورناظری و شعر مولانا پایان بخش برنامه بود.
در این اجرا در كنار اركستر فیلارمونیك اوكراین، تهمورث پورناظری «تار، سه تار، تنبور»، سهراب پورناظری «كمانچه، تنبور»، حمیدرضا تقوی «سنتور» حسین رضایی نیا «دف»، ندا خاكی «تنبور»، كاوه گرایلی «سه تار، تنبور»، شهاب بارنج «تمبك، دمام، كوزه» می نواختند.
● گروه شیلی
گروه موسیقی «ناپال» از شیلی در بیست ودومین جشنواره بین المللی موسیقی فجر حضور داشت و در دو نوبت در تالار وحدت و سالن خلیج فارس فرهنگسرای نیاوران به اجرای برنامه پرداخت.
● عالیم قاسم اف و رامیز قلی اف
عالیم قاسم اف خواننده مقامی و صاحبنام جمهوری آذربایجان همراه با تار «رامیزقلی اف» نوازنده شهیر این كشور از جمله هنرمندانی بودند كه در جشنواره موسیقی فجر در تالار وحدت به اجرای برنامه پرداختند.
● قوالان پاكستانی
گروه قوالی پاكستان به سرپرستی و خوانندگی «فرید الدین ایاز» نیز از جمله گروه هایی بود كه در بخش بین الملل جشنواره بیست و دوم موسیقی فجر به اجرای برنامه پرداخت.
● موسیقی نواحی و مقامی ایران
گروه های مختلف موسیقی نواحی با شركت هنرمندانی از سراسر كشور روزهای ۱۱ الی ۱۷ دی ماه ساعت ۲۰ در سالن رودكی به اجرای برنامه پرداختند. دبیرجشنواره موسیقی فجر گفت : تلاش بر این بوده است تا گروههایی از سراسر نقاط كشوردراین بخش به اجرای برنامه بپردازند بنابراین از میان گروههای مطرح و شناخته شده، گروههایی انتخاب شدند كه برخی از آنها برای نخستین بار در این جشنواره به اجرای برنامه پرداختند.
به اعتقاد من حتی برای موسیقیدانان ما، تصور وجود چنین گروههایی مشكل است چرا كه كار این گروهها بی نهایت جالب و دیدنی است.از آن جمله است گروه «لیوا» از جزیره خارك و گروه «روستای سلخ» از جزیره قشم. در مجموع در این بخش از جشنواره حدود نود نفر از هنرمندان و استادان موسیقی نواحی كشور به اجرای برنامه پرداختند. از میان استادان برجسته موسیقی نواحی هنرمندانی چون عاشیق ایمران حیدری، طاهر یارویسی، روشن گل افروز، نور محمد در پور، ماشاالله بامری و...در جشنواره حضور داشتند و در هر شب، چندین گروه متنوع به اجرای برنامه پرداختند.
بخش نواحی جشنواره موسیقی فجر، به دلیل گستردگی كار آن، به شكل جشنواره ای در داخل جشنواره موسیقی فجردرآمده بود. برنامه ریزی این بخش از جشنواره را محمدرضا درویشی انجام می داد.
در كنار اجرای استادان و گروه های موسیقی نواحی، برخی از روزها نیز فیلم های استادان نواحی موسیقی كشور در سالن ناصری خانه هنرمندان به نمایش درمی آمد. به عنوان مثال فیلم شو مقلی رئیس، منقبت خوان كهگیلویه و بویر احمدی - فیلم «ملاعبد فیمانی» در بخش موسیقی زار خوزستان و فیلم دوست محمد نارویی موسیقی اونلی بلوچستان در سالن فریدون ناصری به اكران درآمد. یكی از جذاب ترین اجراهای این بخش اجرای گروه گواتی «خلیفه شهمیر» در تالار رودكی بود كه به اجرای موسیقی گواتی پرداختند.
مراسم گواتی نوعی آئین برای درمان بیماری به همراه موسیقی است. گوات به معنی باد است كه در این مراسم جن یا باد از بدن بیمار خارج می شود همچنین موسیقی و عنوان نقش اساسی در اجرای این مراسم دارد. در مراسم گواتی سازهای مختلفی چون دونلی، قیچك، تنبورك، دهلك استفاده می شود و امروزه نیز سازهای دیگر بلوچی نیز گاهاً به كار می رود.در این اجرا نیز نوازندگانی چون «كلك پرور» نوازنده مستانه، «علی برمه»، «بیربكش برمه»و «دوست محمد بلوچ»هم خوان عنوان، «لعل بیك» خواننده و نوازنده تنبور و «ایوب بیك» نوازنده تنبورك، «خلیفه شهمیر» را به عنوان گوات خوان همراهی كردند.
در چهارمین روز از جشنواره بیست و دوم موسیقی گروه گواتی «خلیفه شهمیر» به سرپرستی خلیفه «شهیر مالداری» كه از بزرگترین و مشهورترین اجراكنندگان مراسم گواتی است این نوع از موسیقی را اجرا كردند.
در كنار این گروه ، گروه موسیقی شهریار، علی اكبر بهاری، محمد اسحاق بلوچ نسب و ماشاء الله بامری نیز به اجرای موسیقی مناطق خود پرداختند.
● بخش پژوهش
شاهین فرهت، علیرضا مشایخی، حمیدرضا اردلان، محسن نفر، آرمین فرهنگ، سودابه سالم، فاطمه هما سادات افسری، محمدرضا آزاده فر، و ملیحه سعیدی سخنرانان بخش پژوهش جشنواره موسیقی فجر بودند. برنامه های بخش پژوهشی جشنواره امسال با سخنرانی « فاطمه هما سادات افسری»، با موضوع موسیقی درمانی در یونان از روز شنبه ۹ دی ماه آغاز شد.
مسئولیت این بخش را دكتر محمدرضا آزاده فر به عهده داشت.
وی درباره این بخش و چگونگی برپایی آن می گوید: جشنواره بین المللی موسیقی فجر همه ساله سعی در ارتقای كمی و كیفی آثار موسیقی داشته است و همواره از تجربیات سال های گذشته برای ارتقای سطح این جشنواره كه مهمترین رویداد عرصه موسیقی ایران است بهره برده است. سعی كرده ایم امسال از یك سو به تخصصی كردن موضوعات ارائه شده در این بخش بپردازیم و از سوی دیگر محوریت را به آثار دست اول تحقیقی بدهیم.
● بخش تكنوازی
«با توجه به این كه بخش مهمی از موسیقی شرق و خصوصاً ایران تكنوازی است، باید در این دوره از استادان برجسته این بخش كه به ردیف دانی و تكنوازی مشهورند دعوت می شد كه زیبایی و شكوه خاصی را به جشنواره ببخشد. اما متأسفانه به دلیل این كه دوره های قبلی به این بخش اهمیت چندانی نمی داد، هنرمندان درجه یك حاضر به همكاری نیستند اما در كل از ۱۴ نفر تكنواز كه به شورای فنی و سیاستگذاری جشنواره پیشنهاد شد، ۶ نفر برگزیده شدند و برنامه خود را اجرا كردند.»
مجید كیانی مسئول بخش تك نوازی بیست و دومین جشنواره بین المللی موسیقی فجر كه خود از تكنوازان برجسته سنتور است این حرف ها را می زند و ادامه می دهد: ملاك هایی چون استاد بودن در رشته مورد نظر و این كه به صورت اختصاصی تدریس داشته باشند و به واسطه حضور آنها شاگردان زیادی تربیت شده باشند و این كه آشنایی و تخصص كامل در زمینه ردیف داشته باشند، مدنظر بوده است.
در این بخش جلال ذوالفنون و محسن نفر به تكنوازی سه تار و تار، صالح عظیمی آواز، علی اكبر شكارچی كمانچه و حسن منصوری به تكنوازی نی پرداختند. از این بخش جلال ذوالفنون برای اجرا در اختتامیه جشنواره موسیقی فجر انتخاب شد.

گزارشی از بیست و دومین جشنواره بین المللی موسیقی فجر در یك نگاه
سمیه قاضی زاده

منبع : روزنامه ایران