انسان و ضرورت خودشناسی

در قرآن کریم آمده است که انسان موجود بسیار ارزشمند و دارای قابلیت های فوق فرشتگان و جانشین خدا در زمین است، در کتاب ارزشمند دیگر مثل نهج البلاغه و دیگر کتب دینی و مذهبی وجود ذی قیمت انسان به قدری ستایش شده است که بالاترین حد انسانیت را «شناخت» از خود مطرح نموده و گفته اند که هرکس خودش را بشناسد خدای خود را شناخته است.
اگر آدمی کمی عقل خود را به کار اندازد، متوجه طبع بلند و ارزش و عظمت ذاتی خود می شود، آدمی باید انسان شناسی را از جنبه های مختلف مادی و معنوی دنبال نموده و بینش خود و انتظاراتش را نسبت به زندگی اجتماعی به طور معقولانه و منطقی در بوته آزمایش قرار دهد تا در مدت زمان کوتاهی متوجه عظمت ها و شایستگی های خود شده و بداند خداوند متعال برای این مخلوق دو پا چه مقام و منزلتی را مقرر کرده است.
کمی فکر و تدبر روی این نکته که چرا خداوند بزرگ هنگامی که انسان را می آفرید نسبت به این خلق خودش، احسنت گفته و در ادامه به ملائکه فرمود من خلیفه و جانشین در زمین قرار خواهم داد و ملائکه در مقام اعتراض گفتند چرا این موجود خونریز و مفسد را می آفرینی و پاسخ خداوند مهربان به فرشتگان این بود که انی اعلم ما لاتعلمون من چیزی می دانم که شما نمی دانید.
همه ما باید بدانیم که در نفس انسان اوصافی مثل حرص، جزع، تکبر، حسد و صد انواع بدی ها نهفته شده است و همواره این نفس در تنازع با ذات پاک و فطرت الهی او در کنش و واکنش است و از این میان کسی پیروز و رستگار است که نفس خود و خودبینی را کنار گذاشته و پیوسته در راه حق و حقیقت قدم برداشته، خودخواهی ها را رها کرده و به فکر جایگاه اصلی خود باشد.
حدیثی است از امام علی(ع) که می فرماید: ما آدمیان تاجر غرور هستیم، غرور می خریم و غرور می فروشیم و همین غرور است که باعث می شود واقعیات این جهان را وارونه ببینیم، فکر می کنیم که زیاده خواهی و کسب مال و منال دنیا و فخرفروشی برای دیگران ابهت می آورد در صورتی که اینگونه نیست، انسان می بایست مطابق با شأن و شئون شخصیتی خودش و به میزانی که آسایش و آرامش روحی و روانی اش برآورده می شود در کار و تلاش باشد نه آنکه همه هوش و حواس وی در پی جمع مال و افزودن آن باشد که در این صورت از انسان شناسی خود بازمانده و قطعا دچار خسران و زیان فراوان خواهد شد.
نگاهی عبرت آموز به تاریخ و آنچه تا به حال بر انسان گذشته، جنگ ها و نزاع هایی که برای تصاحب مال غیر و ناحق رخ داده است و جنایات و پلیدی هایی که در سرگذشت پادشاهان و رجال تاریخی گذشته بوده، همه و همه یک چیز را به ما می آموزد و آن این که ای انسان قانع باش، ای انسان زیاده خواهی را کنار بگذار، ای انسان وجود تو خیلی باارزش است خود را اسیر این دنیا و هوس های آن نکن، ای انسان هر واقعه ای که برای تو رخ می دهد آزمایشی الهی است، عزت و ذلت همه در اراده خداوند است پس سعی کن بیشتر دنبال خودشناسی باشی و هر وقت عظمت و بزرگی خود را شناختی پی به رحمت واسعه خداوندی می بری و آن وقت است که هر آنچه اراده کنی و از او بخواهی به تو خواهد داد: ادعونی استجب لکم بخوانید مرا تا استجابت کنم شما را.

مهرداد شهرابی

منبع : روزنامه کیهان