حسن نیت در قبال ایران

باشگاه اندیشه گفت و گویی را با آقای پیتر کوزنیک، مدیر موسسه مطالعات هسته ای آمریکا و استاد تاریخ دانشگاه آمریکا، درباره مسائل هسته ای ایران ترتیب داده است. در این گفت و گو مسائلی چون نگاه مقامات آمریکایی به پیشرفت های هسته ای ایران، تغییرات به وجود آمده در فضای مذاکرات هسته ای ایران با غرب و موضع اوباما در این باره مطرح شده است. توجه شما را به این گفت و گو جلب می کنیم.
●وضعیت فعلی مذاکرات هسته ای را چطور می بینید؟
ـ من فکر می کنم اکنون زمان خوبی برای آمریکا و ایران می باشد، دورانی مملو از آرزو و امید اما مالامال از خطرات. در حالی که ایران به پیشرفت آرام در برنامه هسته ای خود ادامه می دهد، دولت اوباما از همه سو تحت فشار قرار دارد. اسرائیلی ها برای تحریم ها، تهدیدها و احتمالاً اقدام نظامی فشار وارد می سازند. سایر متحدان آمریکا بر پاسخ های دیپلماتیک تأکید می کنند. اوباما، علی رغم ایجاد یک تیم سیاست خارجی محافظه کار و ستیزه جو مایل است تا با ایران ارتباط برقرار نماید و از طریق دیپلماسی فشار وارد کند.
●ارزیابی مقامات آمریکایی درباره تکنولوژی هسته ای ایران چگونه است؟
ـ کارشناسان آمریکایی در خصوص حد و اندازه پیشرفت هسته ای ایران دچار دودستگی و انشقاقی جدی شده اند. اجماع عمومی در میان کارشناسان آمریکایی و مقامات آژانس بین المللی انرژی اتمی این است که ادعای ایران مبنی بر داشتن هفت هزار سانتریفیوژ مبالغه است. آنها تأکید می کنند که تعداد واقعی حدود پنج هزار و پانصد عدد است. اما در عین حال آنها تصدیق می کنند که آزمایش اخیر دو نوع از سانتریفیوژهای با ظرفیت بالا در نهایت این روند را تشدید خواهد کرد و این حقیقت که ایران به زودی چرخه سوخت هسته ای خود را تکمیل خواهد کرد به طور مسلم اهرم های بیشتری به آن کشور در مذاکرات خواهد داد. اما این امر به مخالفان ایران نیز محرک بیشتری برای اقدام سریع – هم از نظر دیپلماتیکی و هم از نظر نظامی- می دهد.
آمریکایی ها نیز خود عمیقاً بر سر این موضوع که چه مدت زمان لازم است تا ایران مواد شکافت پذیر کافی برای یک سلاح هسته ای تأمین نماید، دچار اختلاف هستند. دریادار مولن بر این باور است که ایران مواد کافی دارد اما رابرت گیتس گفته که این موضوع اشتباه است و ایران به این مرحله نزدیک نیست. دریادار بلر نیز گفته است که ایران بین یک تا شش سال برای دست یابی به این مواد وقت نیاز دارد. اسرائیلی ها تاکید می کنند که ایران به آن نزدیک شده است. آنها چنین ادعایی را در گذشته تکرار نمودند اما همواره ثابت شده که ادعای آنها اشتباه بوده است. کارشناسان همچنین بر سر این مسئله که آیا ایران قصد ساخت بمب هسته ای دارد یا خیر، دچار اختلافات اساسی هستند.
اجماع نظری در این خصوص که گروه اطلاعاتی آمریکا درست گفته و ایران ساخت بمب هسته ای را متوقف خواهد ساخت، در حال رشد است. اما دیدگاه غالب این است که ایران مانند ژاپن می خواهد که قادر به توسعه خیلی سریع سلاح های هسته ای شود. بنابراین ایران اکنون اهرم قابل ملاحظه ای در اختیار دارد.
●آیا فکر می کنید اوباما دست از سیاست تهدید علیه ایران بردارد؟
ـ اوباما مایل به استفاده از قوه قهریه یا دادن اجازه به اسرائیل جهت استفاده از زور علیه ایران نیست. بدون کمک آمریکا، شانس یک حمله اسرائیلی علیه تاسیسات هسته ای ایران ضعیف است و روسیه و چین نیز به نظر نمی رسد که مایل به حمایت از تحریم های جدید باشند؛ اگرچه دورنمای متوقف ساختن سیستم دفاع موشکی و رادارهای جمهوری چک و لهستان برای روسیه وسوسه انگیز است و می تواند آن را برای فشار به ایران تحریک کند.
●پیشنهاد شما به مقامات ایرانی در مذاکرات هسته ای چیست؟
ـ ایران فرصت خوبی برای چانه زنی در اختیار دارد. ایران می تواند برنامه غنی سازی هسته ای خود را با چند امتیاز مهم معامله کند که به آن اجازه می دهد به یک نیروی پیشرو برای صلح جهانی تبدیل شود. ایران می تواند یک بازیگر مسلط در منطقه شود. این یک موقعیت منحصر به فرد برای حل منازعه اسرائیل – فلسطین، باثبات کردن عراق و یافتن یک راه حل در افغانستان است.
ایرانی ها همچنین می توانند خواستار آن شوند که سایر قدرت های هسته ای از جمله آمریکا و روسیه به تعهدات خود تحت ماده شش معاهده منع گسترش سلاح های هسته ای عمل نمایند. اوباما گفت که وی خواستار لغو و برچیدن تسلیحات هسته ای است. جهان باید چنین حرکتی را تحسین کند. آنچه که من پیشنهاد می کنم این است که ایران از اهرم های جدید خود در راه منافع صلح و ثبات استفاده نماید. اگر ایران خواستار پایان دادن به شرایط تزویر و دورویی است که در آن برخی کشورها این سلاح ها را در تملک دارند و برخی دیگر از آن محروم هستند، باید بگوید که مایل به صرفنظر کردن و چشم پوشی از سلاح های هسته ای علی رغم داشتن توانایی برای ساختن آنها است.
ایران باید روندی را آغاز نماید که همه کشورها از حق خود برای داشتن مواد شکافت پذیر بگذرند. وقتی آیزنهاور برنامه «اتم برای صلح» را آغاز کرد به او هشدار داده شد که انرژی هسته ای صلح آمیز ابزاری را برای ساخت بمب هسته ای فراهم می سازد، اما او این هشدار را نادیده گرفت. اکنون زمانی است که ما باید این جن را به بطری برگردانیم.
●پیشنهاد اخیر دولت آمریکا مبنی بر مذاکره با ایران را چگونه ارزیابی می کنید؟ نظر افکار عمومی آمریکا در این خصوص چیست؟
ـ اکنون یک زمان مناسب از نظر افکار عمومی آمریکا نسبت به ایران است. به نظر می رسد که حسن نیت در قبال ایران در حال رشد و تقویت است. افکار عمومی آمریکا از پیام تبریک سال جدید اوباما به ایران و دراز کردن دست دوستی به سوی این کشور استقبال نموده است. من همچنین متوجه تمایل شدید آمریکا برای پذیرش مسئولیت همه جرایم گذشته آمریکا در قبال ایران شده ام. آمریکایی ها به نحو رو به افزایشی از اهداف سازمان سیا برای سرنگونی دولت مصدق و سوء استفاده از شاه آگاه شده اند. همچنین آگاهی رو به رشدی از تاریخ و فرهنگ غنی ایران در میان آمریکا وجود دارد. من فکر می کنم که مردم آمریکا و ایران آماده آغاز مرحله جدید در روابط تاریخی خود هستند. امیدوارم که رهبران ایران از این فرصت بخوبی استفاده کنند. فکر می کنم که دولت اوباما بر خلاف بوش و سایر رهبران گذشته آمریکا به این موضوع به نحو مثبتی پاسخ دهد.

نام گفت و گو شونده: پیتر - کوزنیک
خبرنگار: کیانوش - کیاکجوری

منبع : باشگاه اندیشه