خروج روس ها از ایران به نفع امریکا

مسکو اعلام کرده است که دیگر از ایران که در دهم ژانویه مهر و موم تاسیسات هسته ای اش را برداشت، حمایت نخواهد کرد. هیات نظامی روسیه نیز به نشان اعتراض ایران را ترک کرده و مذاکرات فروش مجموعه ی S-۳۰۰ را نیمه کاره رها کرد. به این ترتیب مسکو آماده ی خارج کردن کارشناسان روسیه از ایران می شود.
●روسیه دستانش را می شوید
فضای اصلی خبرهای اخیر حمایت روسیه از جبهه ی غرب در برابر ایران بود. سرگی لاوروف وزیر امور خارجه فدراسیون روسیه در گفت و گویی با رادیو «اکوی مسکو» انتقاد شدید و بی سابقه ای را متوجه ایران نمود. وی تاکید کرد کشورهای غربی قصد دارند در هفته های آینده مساله ی ایران را در نشست فوق العاده ی آژانس بین المللی هسته ای مطرح کنند. وی افزود روسیه علی رغم آن که تا به حال چنین گامی برنداشته ولی از ارجاع پرونده ی ایران به شورای امنیت سازمان ملل حمایت می کند.
سرگی لاوروف یادآوری کرد: «نباید فراموش کنیم که ایران برنامه ی موشکی پیشرفته ای دارد. موشک های برد متوسط و دور برد. اظهارات اخیر ضد اسرائیلی رئیس جمهور ایران نیز هیزمی بر آتش است. همه ی این نشان از آن دارد که گویا با ایران با زبانی غیر از زبان شورای امنیت سازمان ملل نمی شود حرف زد.»
وزیر امور خارجه ی روسیه با قید احتیاط گفت: «بعید می دانم مساله ی ایران را بتوان با کار کارشناسی آژانس بین المللی انرژی هسته ای حل کرد.» این عبارت به این معناست که روسیه آماده ی قطع حمایت سیاسی از ایران است. در وحله ی نخست تهران تهدید کرده در صورت ارجاع «پرونده ایران» به شورای امنیت، همکاری اش را با آژانس متوقف کرده و کارشناسان آژانس را از ایران اخراج خواهد کرد. در این صورت عدم امکان کار کارشناسی با آژانس به گردن خود ایران خواهد بود.
روسیه خود را ناچار از ترک حمایت سیاسی از ایران می بیند. در چند ماه گذشته حکومت ایران بارها و به صورت علنی مسکو را با رد تلاش های میانجی گرانه اش تحقیر کرده است. روسیه پیشنهاد داده بود اورانیوم ایران در خاک روسیه غنی شود و بدین ترتیب از سوء ظن تلاش برای ساخت سلاح هسته ای مبرا می شد. غرب با دادن فرصت به روسیه برای اقناع ایران از این طرح حمایت کرد. اما ایرانی ها اصرار کردند که این طرح عملی نیست و از سوی رهبران ایران هیچ توجهی به آن نشد. با این حال، رنجش روسیه تنها دلیل تغییر لحن روسیه علیه ایران نبود بلکه تصمیم اخیر ایران مبنی بر از سرگیری تحقیقات علمی درباره ی غنی سازی و فک پلمب دستگاههای سانتریفیوژ نیز مزید بر علت شد. همچنین روز سه شنبه ی گذشته کندالیزا رایس وزیر امور خارجه ی آمریکا در تماسی تلفنی با سرگی لاوروف هشدار داد که آمریکا پس از این اقدام ایران منتظر نشست نوبتی آژانس انرژی هسته ای در ماه مارس نخواهد ماند و «پرونده ی ایران» را ظرف چند هفته ی آینده به شورای امنیت ارجاع خواهد داد.
به نظر می رسد در مسکو تصمیمی مبنی بر عدم ممانعت از بحث بر سر پرونده ی ایران در شورای امنیت اتخاذ شده است، اما در صورت امکان این کشور تلاش خواهد کرد زهر آن را بکاهد چرا که اعمال تحریم های شدید علیه ایران به منافع روسیه نیز لطمه وارد می کند.
در گام نخست دیپلمات های روسیه در نیویورک تلاش می کنند پذیرش یک قطعنامه ی تند علیه ایران را به تعویق بیاندازند و ایران را دعوت به اجرای تعلیق تحقیقات غنی سازی و بازگشت به پشت میز مذاکرات کنند. همزمان روسیه تمام تلاش اش را به کار می اندازد تا در صورت اعمال تحریم علیه ایران پروژه ی نیروگاه هسته ای بوشهر و همه ی موارد مرتبط با آن از جمله تحویل سوخت هسته ای این کشور برای این نیروگاه را از آن تحریم ها مستثنی کند.
از طرفی مسکو دیگر ناراحتی خود را از رفتار ایران که به ادعای غرب به سوی وخیم تر کردن اوضاع پیش می رود، پنهان نمی کند. هیأت روسی مذاکره کننده برای فروش موشک های پدافند هوایی مجموعه ی S-۳۰۰ PMU-۱ ایران را ترک کرد. این اقدام نمایشی از اعتراض طرف روسی نسبت به روند برنامه ی هسته ای ایران بود.
همکاری های ایران و روسیه در زمینه ی فناوری نظامی از سال ۲۰۰۴ پس از دیدار حسن روحانی دبیر شورای امنیت ملی وقت ایران با ولاد یمیر پوتین آغاز شد. همان زمان ایران از روسیه درخواست ساخت سامانه ی پدافند هوایی را مطرح کرد. به عقیده ی نظامیان ایران سامانه ی پدافند هوایی اطراف تهران (که در سال های ۱۹۹۱ و ۹۲ ساخته شده و دارای ده مجموعه ی موشکی دوربرد S-۲۰۰VE بود) باید مدرنیزه شده و در چهار منطقه مجموعه ی موشکی با S-۳۰۰ PMU-۱ جایگزین می شد. برای این منظور پوشش دفاعی اصفهان دومین منطقه ی صنعتی ایران از لحاظ اهمیت، حوزه ی اصلی نظامی – دریایی در بندرعباس (خلیج فارس)، نیروگاه در دست احداث بوشهر و همچنین پایانه های نفتی در آبادان و خرمشهر پیشنهاد شد. اما پس از تحلیل کارشناسان روسی مدرنیزه کردن سامانه های S-۲۰۰VE در سال ۲۰۰۴ غیر ضروری تشخیص داده شد، از این رو مسکو استفاده از سامانه های پدافند هوایی S-۳۰۰ PMU را برای تهران پیشنهاد کرد. روسیه ترجیح داد قراردادی برای فروش مجموعه ی Tor – M۱ با ایران به ارزش ۷۰۰ میلیون دلار ببندد. این قرارداد در اواخر سال گذشته به امضا رسید و بازتاب گسترده ای در پی آورد. در واقع روسیه با فروش مجموعه ی Tor در بدو امر که پوششی برای فروش بعدی مجموعه ی S-۳۰۰ بود می خواست واکنش جهانی را نسبت به این امر بسنجد. قرارداد بعدی قرار بود درباره ی فروش پنج گردان از موشک های هوایی S-۳۰۰ PMU – ۱ به تهران مجموعاً به ارزش ۸۰۰ میلیون دلار باشد و زمان امضای آن در ماه مارس تعیین شده بود.
اما از آنجا که اتفاقات پیرامون ایران گردشی سریع به خود گرفتند، مسکو دریافته است که فروش سامانه های موشکی به ایران غیرممکن است. چرا که در غرب این موضوع را نخواهند پذیرفت. از این رو روسیه به فروش همین S-۳۰۰ به الجزایر می اندیشد.
●ایران و آمریکا تا پایان
اتحادیه ی اروپا نیز هم زمان با روسیه موضع شدیدی در برابر ایران در پیش گرفته است. وزرای امور خارجه ی کشورهای بریتانیا، آلمان و فرانسه که در برلین گرد آمده بودند، به این نتیجه رسیدند که همه ی تلاش ها برای متعادل کردن ایران با شکست روبه‌رو شده است.
طی دو سال گذشته، سه کشور اروپایی در تلاش بودند به صورت مسالمت آمیز ایران را از غنی سازی اورانیوم منصرف کنند. اما پس از آن که در هفته ی گذشته ایران مهر و موم برخی تاسیسات هسته ای اش را در مرکز نطنز برداشت، اروپاییان معتقدند ادامه ی روند مذاکرات منطقی نیست.
به طوری که یک دیپلمات بلندپایه ی اروپایی خبر داده است، «سه کشور اروپایی در نشست مشورتی که از پیش برای ۱۸ ژانویه برنامه ریزی شده بود، شرکت نخواهند کرد. علاوه بر آن در بیانیه ی مشترک وزرای امورخارجه سه کشور اروپایی گفته شده اروپا به سرعت نشست شورای آژانس را برگزار کرده و ارجاع پرونده ی ایران به شورای امنیت را تایید خواهد کرد.
تغییر موضع اروپا و روسیه در پی تغییر نکردن رفتار دو طرف اصلی این مساله یعنی ایران و آمریکا صورت گرفته است. آمریکا از سه سال پیش خواستار ارجاع فوری پرونده ی ایران به شورای امنیت بوده و تاکنون تغییر عقیده نداده است. دیک چنی معاون رئیس جمهور آمریکا نیز با اطمینان زیاد از ارجاع پرونده ی ایران به شورای امنیت در هفته ی آینده خبر داد.
البته برای این منظور واشنگتن مجبور است رضایت چین، سوی دیگر ذی نفع در این مساله را نیز به دست آورد. در این ارتباط کریستوفر هیل معاون وزیر امورخارجه ی آمریکا مذاکراتی را در پکن به عمل آورد و در آغاز هفته نمایندگان کشورهای آمریکا، اتحادیه ی اروپا، روسیه و چین در لندن گرد هم خواهند آمد تا تصمیم نهایی را درباره ی زمان نشست شورای امنیت اتخاذ کنند.
تردیدی نیست که آمریکا قصد دارد تا پایان این رویارویی ادامه دهد. بنا به ادعای آمریکایی ها ایران به ساخت سلاح هسته ای بسیار نزدیک شده است. یعنی تهران هم دانش هم اسناد فنی لازم را دارد و تنها اورانیوم غنی شده ی لازم را به دست نیاورده است. بر اساس گزارش سایت kommersant این داده‌ها پیش از هر چیز با تحقیقات کارشناسان آژانس تایید شده و در نخستین نشست توسط مدیرکل آژانس به آگاهی عموم خواهد رسید.
تهران در ۱۰ ژانویه مهر و موم تاسیسات مربوط به تحقیقات غنی سازی را برداشت که به معنی گذشتن از خط قرمز آمریکاست.
رفتار دولت ایران نیز نشان از مصمم بودن آن دارد. یک منبع بلند پایه در رهبری روسیه پس از دیدار اخیر هیات شورای امنیت ملی روسیه از تهران گفت مسکو سرانجام متقاعد شده که ایرانیان بلوف نمی زنند و با اصرار به حق خود برای گسترش برنامه ی بومی هسته ای خود، مصمم به رفتن تا پایان راه هستند. علاوه بر آن به هیات روسی تفهیم شده که دولت ایران در این راه حتی در صورت رسیدن به رویارویی نظامی کوتاه نخواهد آمد. بنا به ارزیابی ها ی مسکو عملیات نظامی آمریکا علیه ایران ممکن است در سال جاری آغاز شود.
بنا به گزارش سایت kommersant در این رابطه در کرملینبرنامه‌ریزی
برای خروج اضطراری کارشناسان روسیه در صورت شروع عملیات نظامی انجام شده است. در این برنامه ریزی حتی احتمال این امر نیز پیش بینی شده که ممکن است ایران از خروج این کارشناسان جلوگیری به عمل آورد تا بتواند از آنها به عنوان «سپر انسانی» استفاده کند.
هم اکنون در ایران حدود سه هزار شهروند روسیه مشغول کارند.

مجتبی پویا

منبع : خبرگزاری آفتاب