کارآفرینان بخش خصوصی از سیاست‌های اقتصادی ناراضی‌اند

● گفت و گو با مهندس جواد خوانساری دبیر انجمن شرکت‌های ساختمانی
انجمن شرکت‌های ساختمانی به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین انجمن‌های غیردولتی ایران در سال ۱۳۲۶ و با نام سندیکای شرکت‌های ساختمانی تأسیس شده و تاکنون در خدمت عمران و آبادانی کشور بوده است.
این انجمن با برخورداری از عضویت ۶۰۰ شرکت عمرانی که بیشترشان مورد تأیید سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور هستند، در بیشتر پروژه‌های مهم ملی نقش مؤثری داشته و دارد. نمونه‌های موفقی هم‌چون تونل رسالت، برج میلاد، پالایشگاه هشتم در بندرعباس، راه‌آهن بافق ـ سرخس، اتوبان زنجان ـ تبریز، صنایع فولاد، چندین سد خاکی و بتنی با قوس‌های مختلف نظیر سد جگین در جنوب کشور و... از جمله پروژه‌های مهمی به‌شمار می‌روند که توسط شرکت‌های وابسته به انجمن ساخته شده و یا در حال ساخت‌اند.
انجمن شرکت‌های ساختمانی در ۳۰ استان کشور، شعبه دارد که پیمانکارانی با درجه‌بندی پائین‌تر نیز عضو آن هستند و هر دو ماه یک‌بار، جلساتی را در استان‌ها و یا در تهران تشکیل می‌دهند. حدود یک‌سال است که سندیکا، در رویکرد نوین خود، با برگزاری نشست‌های ماهانه، اقدام به دعوت از مدیران عالی‌رتبهٔ دولتی و نمایندگان مجلس کرده که چکیده‌ای از جلسات انجمن را که با حضور آقایان باهنر، نایب رئیس مجلس شورای اسلامی و جهرمی وزیر کار و امور اجتماعی برگزار شده، به آگاهی خوانندگان عزیز می‌رسانیم.
● در جلسه‌ای که با حضور مهندس باهنر برگزار شد گویا موضوع اصلی مسئلهٔ واگذاری پروژه‌ها به شرکت‌های دولتی بود در این زمینه توضیح بفرمائید.
بله؛ در واقع شرکت‌های دولتی که عضو انجمن نیستند یک‌سری از پروژه‌ها را مستقیماً از دولت دریافت می‌کنند و در بعضی مناقصه‌ها با شرایط خاصی برنده می‌شوند. از جمله این‌که به‌جای ضمانت‌نامهٔ بانکی، یک نامه از بالاترین مقام دستگاه اجرائی ارائه می‌دهند و از مزایائی هم‌چون معافیت مالیاتی و بیمه و استفاده از ماشین‌آلات و پرسنل دولتی استفاده می‌کنند.
در نتیجهٔ چنین روندی شرکت‌های دولتی با داشتن این امتیازات نابه‌جا از موقعیت استافده کرده در پیشنهاد قیمت‌ها، قیمت پائین می‌دهند و بیشتر قراردادهای پیمانکاری را تصرف می‌کنند. اخیراً دولت مصوباتی داشته که یک‌سری پروژه‌ها را طی ترک مناقصه به سازمان‌های دولتی واگذار کند که به‌عنوان مثال می‌توان به پروژه‌های نفت جنوب با ارزش ۷ میلیارد دلار و پروژه‌های متعددی در شهر تهران اشاره کرد که به شرکت‌های وابسته به سپاه و نیروی انتظامی واگذار شده‌اند.
● آیا انجمن در این خصوص فعالیتی داشته است؟
ما به طور منظم با مسئولان سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی در این مورد بحث و گفت و شنود داریم تا در مناقصه‌ها شرکت‌های دولتی در کنار بخش خصوصی و در یک رده قرار بگیرند و به شرکت‌های بخش خصوصی نیز اجازه دهند در مناقصات مربوط به پروژه‌ها شرکت کنند. اما تا به‌حال گوش شنوائی نبوده است که این موجبات دلسردی فعالان بخش خصوصی را از سیاست‌های اقتصادی دولت فراهم آورده است. از جمله تلاش‌های انجمن، دعوت از آقای باهنر بود و از ایشان درخواست شد کمک کنند تا شرایط شرکت‌های دولتی و شرکت‌های خصوصی از این حیث یکسان و عدالت اجراء شود.
● آیا محاسبه کرده‌اید که چند درصد از پروژە‌های عمرانی را شرکت‌های دولتی در اختیار گرفته‌اند؟
تعداد محدودی از شرکت‌های دولتی، بیشتر پروژه‌های بزرگ کشور را با ترک مناقصه در اختیار دارند که به‌عنوان نمونه می‌توان به پروژه‌هائی چون سد کارون یا لوله‌کشی‌های نفت و گاز اشاره کرد. این در حالی است که شرکت‌های بخش خصوصی باید تلاش زیادی بکنند تا بتوانند فرضاً یک قرارداد ۱۰۰ میلیاردتومانی را با زحمت با دولت منعقد کنند.
● غیر از موضوع پروژه‌ها انجمن از دعوت نمایندگان مجلس و دولتمردان چه هدف دیگری را پی می‌گیرد؟
ما با هدف‌های مختلفی مسئولان را به سندیکا دعوت می‌کنیم. یکی این‌که مسئولان مملکت شناخت بهتری نسبت به سازندگان و آبادگران مملکت پیدا کنند و ببینند که این‌ها چگونه زحمت می‌کشند و دسترنج‌شان چقدر در امور زیربنائی مملکت مؤثر است.
دوم این‌که طی این گفت و شنودها قدرت تفکر اجتماعی مسئولان مملکت افزایش می‌یابد و می‌توانند به‌راحتی درددل و مسائل فعالان اقتصادی را درک کنند و دیگر این‌که از این طریق تلاش می‌کنیم تا مقداری از نارضایتی‌هائی را که در اجراء کارها و در قوانین جاری مملکت وجود دارد برای مسئولان بازگو کنیم و آن‌ها را به عرصه بیاوریم. به‌عنوان نمونه آقای باهنر نظریاتی بسیار روشن، حمایت کننده و تقویت کننده در حوزهٔ بخش خصوصی کشور داشتند.
ولی مطلبی که ما با ایشان در میان گذاشتیم این بود که عملکرد دولتمردان و مجلس با گفتارشان متفاوت است! بدین معنا که به‌رغم همهٔ صحبت‌ها، در ادارهٔ امور مملکت تاکنون نشانه‌ای مبنی بر واگذاری امور به بخش خصوصی و در جهت تقویت بخش خصوصی مشاهده نشده است.
و این فقدان امنیت سبب می‌شود که بخش خصوصی رغبتی در سرمایه‌گذاری و پیشرفت کارهای تولیدی که باید انجام دهد نداشته باشد و کار به‌جائی برسد که مدیران بخش خصوصی با ترس و لرز در کارشان سرمایه‌گذاری و حرکت کنند. آقای مهندس باهنر به ما قول دادند که از این به بعد چه در مجلس و چه در ارتباطی که با دولت دارند از بخش خصوصی حمایت کنند. در این نشست همکاران ما در این زمینه سئوالات زیادی داشتند که ما تمامی سئوالات را جمع‌آوری و منظم کرده و برای آقای باهنر ارسال کردیم اما تا این لحظه هنوز پاسخی به‌دست ما نرسیده است.
● در نشست انجمن با وزیر کار و امور اجتماعی چه مسائلی مطرح شد؟
در دیگر نشستی که با وزیر کار و امور اجتماعی داشتیم در مورد قانون کار، ضوابط کار و کارفرما و افزایش بهره‌وری و توسعهٔ سرمایه‌گذاری گفت و شنود داشتیم که ایشان هم در این زمینه صحبت‌های مفصلی کردند. یکی از مشکلاتی که کارفرمایان دارند این است که جرأت اخراج کارگر متخلف را ندارند و با شکایت کارگر ادارهٔ کار بلافاصله حکم برگشت به‌کار می‌دهد. در این رابطه آقای جهرمی به ما قول تصحیح قانون کار را دادند و ما در حال همکاری با وزارت کار هستیم.
● نظر انجمن در مورد قانون کار دقیقاً چیست و شما چه انتظاراتی در خصوص تصحیح قانون کار دارید؟
ما بر این اعتقادیم که ضمن حمایت از کارگر موازینی هم باید وجود داشته باشد که جلوی تخلفات گرفته شود. از سوی دیگر، وزارت کار بایستی در آموزش کارگران مملکت تلاش کند. یکی از مشکلات بزرگی که ما در کشور داریم این است که بین کارگر و مهندس ما ارتباط خوبی برقرار نیست چرا که مرکز فنی و حرفه‌ای وزارت کار نتوانسته رسالت خودش را به‌درستی انجام دهد و خلأ کارگران فنی مملکت را پر کند.
مثلاً یکی از مشکلات بزرگ پیمانکاران این است که ماشین‌آلات سنگین راه‌سازی که با قیمت حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ میلیون تومان وارد کشور می‌شود به‌دست یک رانندهٔ بی‌سواد و بی‌تجربه می‌افتد! و با خراب شدن دستگاه، کار پروژه مختل می‌شود. یکی از مسائلی که ما از وزارت کار می‌خواهیم این است که مرکز فنی ـ حرفه‌ای وزارت کار، به آموزش کاردان‌ها بپردازد تا پاسخ‌گوی نیاز پروژه‌های عمرانی مملکت باشند.
امروز در ۳۰۰ رشته به متخصصانی نیاز داریم که در پروژه‌های عمرانی فعالیت کنند و این در حالی است که ما هزاران جوان دیپلمه بیکار در کشور داریم که اگر دوره‌های تخصصی را در وزارت کار طی کنند، ما نیز با اطمینان خاطر می‌توانیم کارهایمان را به آنان بسپاریم و از وجودشان به طرز مفیدی استفاده کنیم.
● برنامه‌های آیندهٔ انجمن در خصوص دعوت از نمایندگان مجلس و دولتیان چیست؟
ما برنامه داریم که هر ماه مسئولان کشور را دعوت کنیم و خصوصاً مسئولانی را که با آن‌ها ارتباط کاری داریم. در برنامهٔ آینده در پی این هستیم که معاون وزارت دارائی در حوزهٔ امور شرکت‌ها و مالیات‌ها را دعوت کنیم و دربارهٔ مسائل و مشکلات مالیات شرکت‌ها گفت و گو کنیم. یکی از گرفتاری‌های همکاران ما مشکل مالیاتی و رسیدگی دفاتر به‌وسیلهٔ ممیزان دارائی است. تنها صنفی که در کشور مالیات عملکردش را پیشاپیش پرداخت می‌کند صنف شرکت‌های ساختمانی است.
و این در حالی است که هنگام رسیدگی دفاتر همیشه شرکت‌های ما از دارائی طلب‌کار می‌شوند و ممیزان برای این‌که این طلب‌ها را به پیمانکاران پرداخت نکنند سعی می‌کنند رسیدگی دفاتر را به‌نحوی انجام دهند که نرخ مالیات بالا رود و آن را به پیمانکاران تحمیل کنند.
این یکی دیگر از مشکلات بزرگ است که ما درباره‌اش با وزارت دارائی، دکتر دانش جعفری در سال گذشته بحث کردیم و در آیندهٔ نزدیک شاید کمتر از یک‌ماه دیگر معاون وزارت دارائی در امور مالیات‌ها به این‌جا می‌آیند و با ایشان نیز گفت و گو و بحث خواهیم کرد.

منبع : ماهنامه فنی و مهندسی ساختمان و شهر