رفع وابستگی با انقلاب در تولید قوت ملی

گندم به عنوان محصول استراتژیک کشاورزی،سهم بسزایی درتامین نیازغذایی مردم دارد به طوریکه بیش از ۵۰ درصد متوسط انرژی دریافتی هر نفردرطول روز ازطریق نان تامین می شود از این رو، با توجه به اهمیت خوکفایی کشوردراین محصول استراتژیک ، برنامه افزایش تولید گندم پس از انقلاب اسلامی مورد توجه مسوولان نظام قرار گرفت وپس ازادغام وزرات کشاورزی و جهاد سازندگی و تشکیل وزرات جهاد سازندگی این بحث به طور جدی دنبال شد به طوریکه ایران در سال زراعی ۸۳-۸۲ شاهد برگزاری جشن خودکفایی گندم در کشور بود.
طرح خودکفایی گندم دردولت رفسنجانی آغاز و در زمان مدیریت اسکندری به عنوان مجری طرح گندم دردولت خاتمی تحقق یافت و براین اساس دولت نهم مدعی است که کشور را به صادرکننده گندم در جهان تبدیل کرده است.
به دنبال خودکفایی در محصول گندم ،انتقادهای متفاوتی از قبیل کاهش سطح زیر کشت سایر محصولات کشاورزی مثل جو و چغندرقند ،تخریب منابع آب وخاک و زیست محیطی از سوی برخی از افراد مطرح شد که پاسخهای قانع کننده ای را نیز به همراه داشت .
آمار موجود حاکی از تولید ۵ میلیون و ۶۰۰ هزار تن گندم درسال۵۷-۵۶ است به طوریکه میزان واردات گندم در سالهای قبل از انقلاب به بیش از یک میلیون و ۱۴۰ هزار تن می رسید .
این میزان در سال زراعی ۷۰-۶۹ به تولید ۸ /۸ میلیون تن با خرید۲۵/۳ میلیون تن گندم مازاد بر نیاز کشاورزان و واردات ۹۳/۲ میلیون تن و در سال زراعی ۸۰-۷۹ به تولید ۴/۹ میلیون تن وخرید ۶۶/۵ میلیون تن گندم مازاد برنیاز کشاورزان و واردات ۵/۵ میلیون تن گندم افزایش یافت که آمار بالایی دربخش واردات محسوب می شود.
با اجرای طرح خودکفایی گندم ،ایران با تولید ۵/۱۴ میلیون تن و خرید ۲/۱۱ میلیون تن گندم مازاد بر نیاز کشاورزان به خودکفایی در این محصول اساسی رسید.
هم اکنون ایران نه تنها از واردات بالای گندم بی نیاز شده است بلکه با افزایش تولید گندم به ۱۵ میلیون تن و خرید ۵۳/۱۱ میلیون تن گندم مازاد بر نیاز کشاورزان ضمن قطع وابستگی ،شاهد صادرات یک میلیون تنی گندم به کشور های مختلف جهان بودیم.
نکته قابل توجه این است که به موازات خودکفایی گندم ،کیفیت آن نیزمورد توجه قرار گرفت ، در این رابطه با بهره گیری از تحقیقات علمی و تامین امکانات و نهاده های مورد نیاز، کیفیت گندم نیز ارتقا یافته است و درحال حاضر نیزگندم ایران از نظر کیفیت در گروه بالایی قرار گرفته است که تنوع ارقام از دلایل اصلی افزایش کیفیت گندم محسوب می شود.
خوشبختانه درحال حاضر ۶۷ رقم گندم آبی و دیم تهیه ودر اختیار کشاورزان قرار گرفته است که این میزان در دهه ۶۰ فقط ۷ رقم ودر دهه ۷۰ نیز ۳۰ رقم بوده است علاوه بر این دربخش مبارزه علیه علف های هرز و استفاده از کودهای شیمیایی و ریز مغذی ها نیز اقدام های خوبی صورت گرفته که در کیفیت گندم بسیارتاثیر گذاربوده است.
پایداری در خودکفایی گندم نیز از سیاستها و اهداف بنیادین طرح گندم است به طوریکه هم اکنون فاکتورهای مختلف رعایت تناوب زراعی محصولات کشاورزی با گندم،انتقال یافته های علمی به کشاورزان،تلاش و توسعه فرهنگ جهادی در جهت افزایش تولید گندم ،استفاده از پتانسیل های خالی درعرصه تولید ،افزایش بهره وری در راستای کاهش هزینه های تولید به خوبی رعایت می شود.
همچنین،افزایش کیفیت گندم ،نهضت سیلو سازی در جهت ذخیره سازی گندم تولیدی ،اولویت گذاری در هدایت صنایع ،خرید گندم به صورت نقدی و جلوگیری از ضایعات نان از دیگر برنامه های دفتر مجری طرح گندم برای تداوم خودکفایی گندم است که به طور جدی دنبال می شود
طبق گفته "محمد رضا اسکندی"- وزیر جهاد کشاورزی- سطح زیر کشت این محصول در ۳۰ سال گذشته تفاوت چندانی نداشته است و با افزایش یا کاهش ۱۰۰ یا ۲۰۰ هزار هکتاری حدود ۶ میلیون و ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار هکتار بوده است که این آمار به راحتی ادعای برخی از افراد مبنی بر اختصاص سطح زیر کشت جو و سایر محصولات کشاورزی به گندم را نقض می کند ،ضمن این که وزیر جهاد کشاورزی مدعی است که تولید جو به بیش از سطح پیش بینی شده درطول برنامه چهارم(معادل ۳ میلیون و ۷۰۰ هزار تن) رسیده است لکن به دلیل برنامه ریزی نادرست در تهیه طرح خوکفایی و نیاز ۴ میلیون و ۲۰۰ هزار تنی کشور به جو ،هم اکنون نمی توان ادعای خود کفایی در این محصول را داشت .
اسکندری در خصوص خودکفایی گندم می گوید: امسال کشور به مرز ۱۵ میلیون تن تولید گندم رسیده است که حدود ۱۱ میلیون تن آن توسط دولت خرید تضمینی و در قالب آرد توزیع می‌شود و حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن آن به عنوان بذر گندم برای کشت سال آینده باید ذخیره شده و مقداری نیزبه صورت مستقیم برای مصارف صنایع ماکارونی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
وی با بیان اینکه تا پایان برنامه چهارم باید سالانه یک میلیون تن گندم صادر شود، می گوید:‌ امسال نزدیک به ۵۰۰ هزار تن گندم صادر شده و مقداری نیز به عنوان ذخیره استراتژیک در نظر گرفته شده است.
وزیر جهاد کشاورزی اظهارمی دارد:‌ قسمتی از گندم که مصرف خوراکی ندارد و برای خوراک دام و طیور مورد استفاده قرار می‌گیرد به نام واردات گندم ثبت می‌شود.
اسکندری ضمن اعلام مخالفت خود با واردات گندم می گوید :باتوجه به خودکفایی در گندم با واردات موافق نیستم ولی واردات و صادرات هیچ محصولی نباید ممنوع شود و دولت تنها در دو مورد قرنطینه و وضع تعرفه می‌تواند مانع از صادرات و واردات محصولات شود.
وی در ادامه تصریح می کند: ‌ظرفیت کارخانه‌های آرد بیش از نیاز کشور است.
"کمال ذبیحی "-مجری طرحای ویژه وزارت جهاد کشاورزی -نیزافزایش عملکرد در واحد سطح راعامل اصلی خودکفایی گندم عنوان کرده و می افزاید : سه سال پیاپی خودکفایی درمحصول گندم ،حکایت از توجه مسئولان به این محصول بوده به طوری که استمرار آن هم اکنون یکی از سیاست‌های وزارت جهاد کشاورزی است.
به گفته وی، هیچ عقب گرد و رکودی در برنامه‌های خودکفایی پیش نیامده و هیچ محصولی نیز جایگزین گندم نشده است.
ذبیحی با اشاره به افزایش ۱۰ درصدی سطح زیر کشت جو در سال جاری می گوید: پیش‌بینی می شود تولید محصول جو درنیز سال جاری به میزان قابل توجهی افزایش یابد.
"محمد خزایی"-مجری طرح گندم وزارت جهاد کشاورزی-در این باره اظهار نظر متفاوتی داشته و یکی از محدودیت های خودکفایی کشور در سنوات گذشته را تدارک ناکافی کود می داند.
وی میزان تدارک کود درسالهای قبل از ادغام را ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار تن عنوان کرده و می گوید:تامین و تدارک کود مورد نیاز مزارع گندم پس تشکیل وزارت جهاد کشاورزی بهبود یافته و به بیش از ۴ میلیون و ۳۵ هزار تن رسیده است .
خزایی می افزاید:تامین به موقع کود ضمن توسعه استفاده از ارقام جدید گندم ،بهره گیری از نتایج تحقیقات و توجه به مسایل تغذیه ای گندم ،تاثیربسیاری درافزایش تولید گندم و خودکفایی دراین محصول داشته است.
به اعتقاد مجری طرح گندم ،نزدیک شدن قیمت گندم ایران به قیمت های جاری نیزبر امر خود کفایی تاثیرگذاربوده است.
وی با تاکید بر تناوب زراعی در کشت گندم، می گوید:به رغم اختصاص بخشی ازسطح زیر کشت گندم به کشت کلزا، نه تنها میزان تولید گندم کاهش نمی یابد بلکه متوسط عملکرد گندم به دلیل کاهش بیماریها و آفات در سال بعد ،افزایش می یابد.
خزایی با بیان اینکه تامین نیاز کشور از اهم سیاستهای وزارت جهاد کشاورزی است،اظهار می دارد:در وهله نخست تداوم خودکفایی گندم مطرح بوده و پس از آن به مقوله صادرات توجه می شود.
به طور قطع خودکفایی ایران درگندم ضمن تامین امنیت غذایی کشور ،پیامدهای مثبتی در مسایل امنیتی و سیاسی کشور به همراه داشته است به طوری که در صورت تشدید تحریم ها ایران قادر به تامین قوت غالب مردم خواهد بود و همین امراهمیت استمرارخودکفایی دراین محصول استرتژیک را چند برابر می کند ولی در این میان نباید منابع ارزشمند آب و خاک را نادیده گرفت چه بسا خودکفایی در محصولات کشاورزی به بهای از دست دادن این منابع تمام شود.

منبع : برنا نیوز