مناظره

در لغت به معنی در امری با هم بحث و گفتگو کردن است. در شعر آن است که شاعر یا نویسنده، دو طرف را برابر هم قراردهد و آنها را بر سر موضوعی به گفتگو وادار کند و در پایان یکی را بر دیگری پیروز گرداند. مناظره منظوم در ادبیات فارسی، شکل و قالب مخصوصی ندارد و در سرودن آن از بیشتر اقسام شعر استفاده شده است. قدیمی ترین مناظراتی که در دست است چهارقصیده از اسدی طوسی است که عبارتند از:
زمین و آسمان، گبرو مسلمان، کمان و نیزه، شب و روز. در مناظره زمین و آسمان شاعر از زبان زمان، میان زمین و آسمان آشتی برقرار می کند و آنها را به سازش و هم دلی می خواند، در مناظره دوم و سوم مسلمان بر گبر و کمان بر نیزه غالب می شود، و در مناظره آخر، روز دلایل منطقی تری اقامه می کند و برای داوری پیش قاضی می روند.
از مناظرات دیگر شعر فارسی، مناظره گل و سرو از انوری که قسمتی از آن به عنوان نمونه آورده می شود.
دی گل سرخ سهی سرو رسیدند به هم
در میان آمدشان گفت و شنید بسیار
گل همی گفت ترا نیست بر من قیمت
سرو می گفت ترا نیست بر من مقدار
گل از او طیره(۱)شد و گفت که ای بی معنی
دو خوبی زنی آخر به کدام استظهار(۲)
گوئی آزادم و بر یک قدمی پیوسته
دعوی رقص نمایی و نداری رفتار
سرو لرزان شد از آن طعنه به گل گفت که من
پای برجایم و همچون تو نیم دست گذار
سال ها بودم در باغ و ندیدم رخ و شهر
تو کی دی آمدی امروز شدی در بازار
گل دگر بار برآشفت و بدو گفت که من
هر به یک سال به یک بار نمایم دیدار
سوی شهر از پی آن رفتم تا دریابم
بزم خورشید زمین سایه حق فخر کبار

۱) خشمگین
۲) پشت گرمی، تکیه
سلیمان مختاری

منبع : روزنامه کیهان