از واقعیت تا تخیل

«برف و سمفونی ابری» عنوان کتابی است که پیمان اسماعیلی آن را در تابستان ۱۳۸۷ توسط انتشارات نشر چشمه در ۹۵ ص به چاپ رساند. این کتاب که دومین مجموعه داستان اسماعیلی محسوب می‌شود شامل ۷ داستان کوتاه به نام‌های میان حفره‌های خالی، مرض حیوان، لحظات یازده‌گانه سلیمان، مردگان، یک هفته خواب کامل، یک تکه شازده در تاریکی و گرای پنجاه و پنج است. مجموعه قبلی او به نام «جیب‌های بارانی را بگرد» در سال ۱۳۸۴ توسط انتشارات ققنوس به چاپ رسیده است. «برف و سمفونی ابری» در جلسه نقد ادبی کتابخانه عمومی حسینیه ارشاد با حضور نویسنده و منتقد ادبی کتاب امیرحسین خورشید فر، و جمعی از علاقه‌مندان مورد بررسی قرار گرفت. دبیر و مجری این جلسه رسول آبادیان بود. داستان‌های این کتاب از یک فضای وهم آلود برخوردار هستند. راوی گویا از مکانی بالاتر، اتفاقات موجود در داستان را تعریف می‌کند. به همین دلیل خواننده ناخودآگاه در حین خواندن داستان با موجودی ماورای روبه‌رو می‌شود که بالاتر از او است. یک دانای کل. نویسنده با ترکیبی از واقعیت و تخیل توانسته فضای خاصی را در داستان‌ها به وجود بیاورد طوری که خواننده همان‌گونه که داستان‌ها را واقعی می‏داند آگاه است تمام اتفاقات موجود می‌توانند در خیال رخ دهند. اسماعیلی با استفاده از این روش به کشف زوایای پنهانی انسان می‌پردازد.
امیرحسین خورشیدفر می‌گوید: داستان‌های کتاب برف و سمفونی ابری احیای یک ظرفیت تازه در داستان‌نویسی فارسی است. من نمی‌گویم این ظرفیت تاکنون وجود نداشته اما حداقل در سال‌های اخیر از آن غفلت شده است. اسماعیلی در اقلیم یا لوکیشن داستان‌ها از یک نوع زیباشناسی استفاده می‌کند و توانسته تعادلی بین سوژه و اجرا در داستان‌ها به وجود آورد. همچنین این داستان‌ها در حالت اضطرار، مناسبات طبیعی زندگی را به هم می‌ریزند و به صورت یک حادثه یا یک پدیده ما را با دنیای آشنا می‌کنند که انتظار آن را نداشتیم. خورشیدفر اعتقاد دارد داستان‌های کتاب به سمت روان‌شناسی شخصیت‌ها پیش نمی‌روند. زیرا اسماعیلی نمی‌خواهد کلیت فضای آنها را تحت تاثیر روان‌شناسی شخصیت‌ها قرار دهد. به علاوه زبان داستان‌ها زبانی ضربه‌ای و با ریتم مفهوم داری است. او می‌گوید در آخرین داستان کتاب، جامعه متمدن کفاف حجم اضطرارها را نمی‌دهد و وارد یک فضای آخر زمانی می‌شود. بنابراین یک نظم در چینش داستان‌ها وجود دارد. پیمان اسماعیلی خود نیز می‌گوید: گذاشتن این داستان در پایان کتاب کاملا آگاهانه بود. دوگانگی ملموسی بین این داستان با داستان اول وجود دارد. وی ادامه می‌دهد: برای نوشتن داستان‌ها خیلی امتحان کردم تا متوجه شوم با چه روشی بهتر می‌توانم آنها را روایت کنم.
به خصوص در دو داستان اول، تا اینکه توانستم فضای را که می‌خواهم به وجود آورم. من به فیلم دیدن بسیار علاقه‌مند هستم. داستان اول کتاب با توجه به روایت یک فیلم کره‌ای به ذهنم رسید. در این داستان سعی کردم از نامه‌نگاری کلاسیک رها شوم. اگر من داستان را از زمانی روایت می‌کردم که موضوع تمام شده بود به هیچ وجه جذابیت اکنون را نداشت. مرض حیوان هم دوبار به شکل‌های مختلف نوشته شد. رسول آبادیان در پایان جلسه اظهار کرد: مرض حیوان خواننده را در هر بار خواندن به یک سمت و سویی می‌برد که هم لذت‌بخش است و هم هراس‌آور ایجاد این هراس از ویژگی هنری برخوردار است که فکر می‌کنم در بیشتر داستان‌های پیمان اسماعیلی احساس می‌شود. اگر قرار باشد در آینده گزیده‌ای از بهترین داستان‌های نوشته شده را جمع‌آوری کنم قطعا مرض حیوان یا مثلا میان حفره‏های خالی یکی از آنها خواهد بود. جلسه بعدی نقد ادبی کتابخانه عمومی حسینیه ارشاد درباره کتاب رمان «خاله بازی» بلقیس سلیمانی است. این رمان به دغدغه‌های زن مدرن می‌پردازد. فضای داستان مربوط به جریانات اجتماعی دهه ۶۰ به بعد است. «خاله بازی» دومین رمان بلقیس سلیمانی است. اولین رمان وی «بازی آخر بانو نام» داشت که کاندیدای جایزه ادبی مطبوعات و برنده جایزه ادبی مهرگان شد. وی متولد ۱۳۴۲ در شهر کرمان و نویسنده کتاب‌های چون «همنوا با مرغ سحر» «هنر و زیبایی از دیدگاه افلاطون» و... است. این کتاب روز چهارشنبه ششم آذرماه از ساعت ۱۶:۳۰ الی ۱۸ با حضور نویسنده (بلقیس سلیمانی) و منتقد ادبی کتاب (علی‌اصغر شیرزادی) در کتابخانه عمومی حسینیه ارشاد نقد می‌شود. از تمامی علاقه‌مندان دعوت می‌شود که در این جلسه شرکت نمایند.

پریسا قاسم‌خانی

منبع : روزنامه کارگزاران