وضعیت اقتصادی کشورهای اروپایی

بن‌برنانك رییس فدرال رزرو آمریكا پیش‌بینی كرده است كه نرخ رشد اقتصادی آمریكا در آینده نزدیك كاهش یابد یا به ثبات بیشتری برسد وی نرخ رشد ۵/۲ تا ۳ درصد را برای این كشور پیش‌‌بینی كرده است. این رقم از نرخ رشد اروپاییان بیشتر است. این سوال مطرح است كه آیا اروپا هیچگاه نمی‌تواند به نرخ رشد آمریكا دست یابد؟
طی چند سال اخیر، رقابت برای احراز نمودن عنوان «تكه بیمار اروپا» بسیار شدید شده است. برخی صاحبنظران معتقدند آلمان هنوز با تبعات یكپارچه‌سازی اروپا دست و پنجه نرم می‌كند.
به نظر می‌رسد ایتالیا هم قادر نبود تولیدكنندگان خود را بدون كاهش ارزش پول خود چندان رقابتی كند و از این لحاظ مدعی خوبی برای این عنوان بود. مشكلات كشورهای این قاره با یكپارچه‌سازی چند برابر شده بود و اینكه چگونه رقابت‌پذیری خود را با شرایط كار و بازارهای خدمات جدید حفظ كنند یكی از مسائل آنها بود. دست و پنجه نرم كردن با سیاست پولی واحد كه رونق ایرلند و جهش ایتالیا را در دل خود داشت موضوعی پرمخاطره بود. اما پس از طی همه این مشكلات به نظر می‌رسد نور امید همه این منطقه را در بر گرفته است. به‌رغم قیمت‌های بالای انرژی، سخت شدن اوضاع پولی و كند شدن رشد اقتصادی آمریكا، اقتصاد كشورهای عضو اتحادیه اروپا شكوفا شده‌اند. در ماه دسامبر نسبت به ماه پیش از آن تولید اروپا تا یك‌درصد افزایش یافت و در كل سال این افزایش ۴درصدی بود كه رقمی بسیار بهتر نسبت به سال قبل را نشان داد. تجارت خارجی هم افزایش بسیار خوبی داشت و سه اقتصاد بزرگ این منطقه یعنی آلمان، فرانسه و ایتالیا، بسیار قوی به نظر می‌رسند. برآوردهای اولیه از وضعیت تولید ناخالص داخلی این منطقه كه روز سیزدهم فوریه منتشر شد نشان‌دهنده آن است كه اوضاع از پیش‌بینی‌های گذشته بسیار بهتر است و در مورد ایتالیا و آلمان اختلاف با پیش‌بینی‌ها بسیار زیاد است.
حتی آینده روشن‌تر از این هم به نظر می‌رسد. روز شانزدهم فوریه كمیسیون اروپا پیش‌‌بینی خود را برای سال ۲۰۰۷ منتشر كرد. این گزارش حاكی از آن است كه در مجموع اقتصاد اروپا تا ۷/۲درصد در این سال رشد خواهد داشت. این رشد نسبت به پیش‌بینی‌های قبلی كه رقم ۴/۲درصد را نشان می‌داد بالاتر است. در سال ۲۰۰۶، ۳میلیون شغل جدید ایجاد شد و همین امر موجب شد نرخ بیكاری در ناحیه اروپا به ۵/۷درصد كاهش یابد و انتظار می‌رود بازارهای كار این منطقه قدرتمند باقی بمانند.
نرخ تورم هم باید با كاهش بیشتر قیمت انرژی، كاهش یابد. به خصوص آلمان دوران خوبی را سپری می‌كند كه آن را مرهون نوسازی بازار كارش است كه باعث بهبود رقابت‌پذیری شركت‌هایش شده است. اگر چه نرخ بیكاری هنوز بالا است، اما طی چند سال اخیر به شدت كاهش یافته است. آلمانی‌ها در برابر افزایش بی‌رویه دستمزد مقابله كرده‌اند اما اقتصادهای با رشد سریع‌تر همچون اسپانیا شاهد آن هستند كه با افزایش هزینه‌های نیروی كار جایگاه رقابت‌پذیری شركت‌‌هایشان خدشه‌دار می‌شود. اما با وجود قدرت تازه‌ای كه اروپا به آن دست یافته است، هنوز از آمریكا پیشی نگرفته است. بن‌برنانك رییس فدرال ریزرو آمریكا پیش‌بینی كرده است كه نرخ رشد اقتصادی آمریكا در آینده نزدیك كاهش یابد یا به ثبات بیشتری برسد. وی نرخ رشد ۵/۲ تا ۳ درصد را برای این كشور پیش‌‌بینی كرده است. این رقم از نرخ رشد اروپاییان بیشتر است و این سوال مطرح است كه آیا هیچگاه اروپا نمی‌تواند به نرخ رشد آمریكا دست یابد؟
ادموند فلپس، برنده نوبل اقتصاد سال ۲۰۰۶ به خاطر تحقیقاتش در مورد پس‌انداز و بازارهای كار گفته است كه توضیح ساختاری برای رشد كندتر اقتصاد اروپا پرده از مشكلاتی عمیق‌تر در اقتصاد این ناحیه برمی‌دارد.
كشورهایی چون فرانسه، آلمان و ایتالیا آمار پایین‌تری را در ابداعات موفقیت‌آمیز در كالاهای تجاری به خود اختصاص می‌دهند.
انگیزه نوآوری كمتری در شركت‌های بلندپایه اروپایی وجود دارد و كارفرمایان توجه كمتری به نوآوری و نحوه‌های جدید تصمیم‌گیری دارند. او معتقد است كه مشكلات تا حدودی به موسسات اقتصادی مربوط می‌شود: موانع قانونی بر سر راه كارآفرینی و نظام مالی كه تنها به حمایت از خودی‌ها می‌پردازد از جمله مشكلات این موسسات است.
اما فلپس در كنار همه این مشكلات به تمایزات فرهنگی كه ممكن است در صورت رفع موانع هم سرعت رشد اروپا را كاهش دهد اشاره می‌كند.
به عنوان مثال كارگران در اقتصادهای بزرگ اروپا علاقه چندانی به استفاده از فرصت‌ها برای نوآوری و ابداع و لذت بردن از كار به عنوان بخشی لاینفك از اشتغال ندارند.
شاید این یكی از توضیحات محتمل برای تفاوت بین رشد سریع اقتصاد اروپا در دهه‌های پس از جنگ دوم جهانی و رشد كنونی آن باشد.
بری ایچنگرین یك استاد اقتصاد دانشكده بركلی به تازگی كتابی را منتشر كرده است كه در آن به این خصوصیت اروپا اشاره شده است: اروپا در «رشد انبوه» موفق است و توضیح داده است كه منظورش از «رشد انبوه» تولید بیشتر كالاهایی است كه نحوه تولید آنها را می‌داند ولی در «رشد خاص» كه طی آن باید به محصولات جدید و روش‌های جدید كار توجه شود به هیچ‌وجه موفق نیست.
البته ۱۵سال پیش آمریكایی‌ها از سوی آلمان و ژاپن مورد تهدید بودند و انتظار می‌رفت موتورمحركه اقتصاد جهان را این دو كشور به دست گیرند.
اگرچه اغلب جریان‌های جاری بیش از حد بسط و گسترش داده می‌شوند و همه پیش‌بینی‌ها را تحت تاثیر خود قرار می‌دهند، اما شاید این بار بدبینی بتواند موجب شود كه اروپاییان با احتیاط بیشتری گام بردارند.

شادی آذری

منبع : روزنامه دنیای اقتصاد